Morgunblaðið - 11.05.2004, Blaðsíða 28

Það varanríksteiniskóla
eintakið, en ný
lagadeild hásk
kynningu á sam
deildina er, að
deildarforseta,
kennslu í mann
lögum.
Genfarsamni
en sá síðasti var
þá eru tvær viðb
1977 sem einn
Genfarsamning
þjóðlegra mann
hlutverk að dra
um stríðs og v
vernd. Í þeim k
að jafnvel strí
Samningarnir v
þátt í ófriði eða
reisa skorður v
ar geta beitt. G
inganna eru vir
útgáfu þeirra f
Espihóli í Eyja
atburð er frá e
Halldóra kona V
á vígvöll með g
að sárum bæði
fara í manng
minna á atburð
en Henry Du
krossins kom
lágu 40 þúsund
urríkismenn o
hann líknarstar
kjörorðunum „A
Halldó
H
ræ
Genfar
lensku en
og Rauði
við ath
28 ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Hafið er útboð undirbúnings-verkefna fyrir byggingu ál-vers á Reyðarfirði og starfs-mannaþorps á
byggingartíma. Útboðsgögn eru nú úti
hjá völdum bjóðendum fyrir byggingu
starfsmannaþorpsins og fyrstu aðstöðu-
sköpun á álverslóðinni. Útboðið er í
meginatriðum fjórskipt: Í fyrsta lagi
upphafsvinnubúðir fyrir um 100 manns
og starfsmannaaðstaða með skrifstofum
á álverslóðinni.
Í öðru lagi áfangaskipt afhending og
uppbygging vinnubúða með allri af-
þreyingar- og íþróttaaðstöðu fyrir allt
að 1.800 manns. Í þriðja lagi rekstur og
viðhald vinnubúða og afþreyingar allt
frá fyrsta degi til verkloka og í fjórða
lagi jarðvinna og annar frágangur við
vinnubúðir og fyrstu starfsmanna-
aðstöðu á álverslóðinni, svo og ýmis
þjónusta á framkvæmdatíma.
Sveinn Jónsson, verkfræðingur hjá
Hönnun, hefur fyrir hönd HRV haft með
höndum yfirverkefnisstjórn og sam-
ræmingu útboðanna. Sveinn sagði að
búið væri að opna boð í fyrri tvo þætt-
ina. en engum boðum hefur verið tekið
enn . Hann segir mörg fleiri boð í gangi.
Erlendir aðilar hafa einvörðungu boðið
í afhendingu, uppsetningu og rekstur
búðanna en íslenskir aðilar boðið í ann-
að.
Starfsmannaþorpið, sem í daglegu
tali er nefnt FTV (Fjarðaál Team Vill-
age), verður byggt upp á Haga, um 1 km
utan við þéttbýlið á Reyðarfirði, á 14
hekturum lands, með stækkunarmögu-
leika upp í 17 h
að starfsmanna
1.800 manns, en
Sveinn segir bú
að hver og einn
herbergi með b
hægindastól. „Þ
tiltölulega rúm
eru setustofur
skála. Síðan er
komið að það v
þar sem u.þ.b. 2
sig. Hverju hve
þreyingarhús, þ
leiktækjasalir o
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
Starfsmannaþorp Fjarðaáls mun liggja mitt á milli þéttbýlisins á Reyðarfirði og álversins utar í firðinu
Fjöldi útb
Undirbúningur starfsmannaþ
J
óhannes Nordal hefur lengi
blasað við hverjum manni í
íslensku þjóðfélagi. Hann
var ekki aðeins holdgerv-
ingur Seðlabanka Íslands
um áratugaskeið og þar með áhrifa-
valdur umfram flesta um íslensk
efnahagsmál. Hann var hvarvetna
kallaður til þar sem úrlausnarefnin
þóttu flóknust og viðurhlutamest.
Hann fór lengi fyrir stjórn Lands-
virkjunar og viðræðunefnd um orku-
frekan iðnað. Þekkingu hans, lagni
og lipurð var viðbrugðið og hann naut
óskoraðs trausts jafnt hinna íslensku
yfirvalda sem viðsemjendanna. Af-
köst hans hafa verið með ólíkindum,
en þó gefur allt hans fas og fram-
ganga til kynna að ekkert liggi á og
hann hafi endalausan tíma til að ræða
mál í þaula við alla þá sem eftir því
óska. Og það hafa margir gert, því
Jóhannesi er einkar lagið að setja
flókin mál fram með skiljanlegum hætti. Hann hefur aldrei þurft, eins og verr
gefnum mönnum hættir til, að fela sig á bak við stagl eða froðusnakk fræðisetn-
inga. Ritstörf hans eru víðfeðm og endurspegla fjölbreytt áhugasvið Jóhann-
esar, þótt hans daglegu viðfangsefni eigi þar auðvitað drýgstan hlut.
Bókmennta- og listaáhugi er runninn Jóhannesi í merg og bein og þarf ekki
að undra. Hann átti lengi sæti í bókmenntaráði Almenna bókafélagsins og enn
lengur hefur hann setið í forsæti Hins íslenska fornritafélags og hefur starf
hans og samstarfsmanna hans haft mikið gildi og ríka þýðingu fyrir þjóðararf-
inn.
Jóhannes kaus að hverfa úr sæti sínu í Seðlabankanum fyrr en hann þurfti,
en hefur ekki setið auðum höndum síðan. Eftir hatrammar og erfiðar deilur um
sjávarútveg og önnur auðlindamál varð það að ráði að reyna að mynda hóp
manna til að greiða úr flækjum og leita sáttagrundvallar, sem gæti, þó ekki yrði
annað, dregið úr þeirri stjórnlitlu heift sem lengi hafði einkennt umræðu um
þennan þýðingarmikla málaflokk. Ég staðnæmdist fljótlega við nafn Jóhann-
esar er ég hugsaði um hver gæti leitt þetta starf. Satt best að segja taldi ég lík-
legast að hann myndi biðjast undan verkefninu og hefði enginn láð honum það.
Eftir nokkra umhugsun ákvað hann hins vegar að hella sér út í erfiðið og tóku
ýmsir góðir menn þátt í því með honum. Á þá er ekki hallað né nokkurn annan,
þótt fullyrt sé að á þeim tíma hafi enginn annar en Jóhannes Nordal getað lokið
þessu verkefni, með þeim sóma og sátt sem tókst. Fyrir það er ég honum þakk-
látur mjög og það munu fleiri vera.
Jóhannes Nordal er fallegur maður og ber mikla persónu. Hann er viðfelld-
inn og rembingslaus, fróður og skemmtilegur. Þrátt fyrir yfirburðakosti hans,
eða kannski vegna þeirra, hefur hann fengið sitt af hnjóðsyrðum um dagana. Þó
minna en ætla mætti vegna starfa hans og áhrifa um áratugaskeið. En sjálfur
er hann umtalsfrómur og velviljaður og leggur ekki illt til neins að fyrra bragði.
Mér hefur hann sýnt allt að því föðurlega hlýju frá því að kynni okkar tókust.
Frú Dóra Nordal er glæsileg kona og skemmtileg, trygg vinum sínum, skoð-
anaföst og sköruleg. Saman deila þau hjón örugglega mörgum áhugamálum.
En laxveiðina má telja til listgreina beggja en ekki er ofmælt, þegar sagt er að
Jóhannes sé snillingur á því sviði. En einnig við þá iðju koma persónueinkenni
hans fram. Dugnaður, skipulag og ánægja í senn, en um leið hógværð og rík til-
litssemi við samferðamennina á bökkunum.
Það er margur sem hugsar eins og við Ástríður hlýlega til Jóhannesar Nor-
dals og fjölskyldu hans á þessum tímamótum og biður þessum einum ágætasta
Íslendingi samtímans Guðs blessunar.
Davíð Oddsson.
Jóhannes Nordal
áttræður
BREYTINGATILLÖGUR
ALLSHERJARNEFNDAR
Allsherjarnefnd Alþingis lauk ígærkvöldi umfjöllun sinni umfjölmiðlafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar og var breytingatillögum frá
meirihluta nefndarinnar dreift á þing-
fundi seint í gærkvöldi. Tvennt vekur
sérstaka athygli í áliti meirihluta nefnd-
arinnar. Annars vegar umfjöllun um
frumvarpið í ljósi mannréttindaákvæða
stjórnarskrárinnar, mannréttinda-
sáttmála Evrópu og EES-samningsins
og hins vegar þær breytingatillögur,
sem meirihluti nefndarinnar leggur
fram.
Í nefndarálitinu er vísað til fyrirvara í
atvinnufrelsisákvæði 75. gr. stjórnar-
skrárinnar og síðan segir: „Samkvæmt
hefðbundnum sjónarmiðum í stjórn-
skipunarrétti er viðtekið að skýra þenn-
an fyrirvara svo, að hann veiti löggjaf-
anum verulegt svigrúm til að meta
hvaða almannahagsmunir koma til
greina í þessu skyni. Það er mat meiri-
hlutans að vernd lýðræðislegrar um-
ræðu og fjölbreytni hennar séu á meðal
þeirra hagsmuna, sem augljóst er að
löggjafanum sé heimilt að leggja slíkum
takmörkunum til grundvallar.“
Meirihluti allsherjarnefndar víkur
einnig að 10. gr. mannréttindasáttmála
Evrópu og segir: „Í 3. málslið 1. mgr.
þeirrar greinar er raunar sérstaklega
tekið fram, að tjáningarfrelsisvernd
sáttmálans hindri ekki einstök ríki í því
að gera útvarps- og sjónvarpsfyrirtækj-
um að starfa samkvæmt sérstöku leyfi.“
Síðan vísar nefndin til dóms Mannrétt-
indadómstóls Evrópu frá 24. nóvember
1993 og segir: „Allt að einu má draga þá
ályktun af þessu máli, að stjórnvöldum
verði viðurkenndar afar rúmar heimild-
ir til þess að tryggja málefnaleg mark-
mið um fjölbreytni í fjölmiðlum þar á
meðal heimildir til að takmarka, þau
réttindi, sem tilvitnuðum ákvæðum
stjórnarskrárinnar og mannréttinda-
sáttmála Evrópu er að öðru jöfnu ætlað
að vernda. Í þessu ljósi miðar fyrirliggj-
andi frumvarp sannarlega að því að
bregðast við óæskilegri þróun á fjöl-
miðlamarkaði hér á landi.“
Loks víkur meirihluti allsherjar-
nefndar að EES-samningnum og segir:
„Engar sameiginlegar reglur gilda því
um eignarhald á fjölmiðlum í Evrópu-
sambandinu – og þar með ekki á Evr-
ópska efnahagssvæðinu heldur – og
ekki heldur reglur, sem með beinum
hætti takmarka svigrúm aðildarríkj-
anna til að binda útvarpsleyfi skilyrð-
um, sem lúta að eignarhaldi á þeim fyr-
irtækjum, sem slík leyfi má veita.“
Ekki verður betur séð en meirihluti
allsherjarnefndar hafi fært sannfær-
andi rök fyrir afstöðu sinni til þessara
álitamála, sem töluvert hafa verið til
umræðu að undanförnu.
Meirihluti nefndarinnar gerir nokkr-
ar breytingatillögur við fjölmiðlafrum-
varpið. Veigamesta breytingartillagan
er sennilega sú, að markaðsráðandi fyr-
irtæki á öðru sviði, sem óheimilt er sam-
kvæmt frumvarpinu að eiga hlut í ljós-
vakamiðli megi eiga 5% hlut í slíku
fyrirtæki. Með þessari breytingartil-
lögu er komið til móts við sjónarmið
þeirra, sem töldu of langt gengið í frum-
varpinu að banna með öllu eignaraðild
slíks fyrirtækis að ljósvakamiðlum. Í
þessu sambandi er ástæða til að vekja
athygli á, að forstjóri Baugs, en það fyr-
irtæki hefur verið einna mest til um-
ræðu í þessu samhengi, hefur lýst í
blaðaviðtali vilja til þess að samþykkja
takmarkað eignarhald, þótt hann nefndi
töluvert hærri prósentu en þá, sem
meirihluti nefndarinnar leggur til.
Þá leggur meirihluti nefndarinnar til,
að þegar rætt er um markaðsráðandi
fyrirtæki í frumvarpinu verði átt við
fyrirtæki eða fyrirtækjasamsteypu,
sem velti yfir tveimur milljörðum króna
á ári og sýnist það skynsamleg breyting
á frumvarpinu.
Í breytingatillögunum er gert ráð
fyrir undirstrikun á þeim takmörkun-
um, sem eru á því að sami aðili gefi út
dagblað og sé í útvarpsrekstri. Nokkrar
breytingar eru gerðar á skipan útvarps-
réttarnefndar auk annarra lagfæringa.
Nefndarmeirihlutinn leggur til að
gildistaka laganna verði 1. júní árið
2006 og um það segir: „Bent hefur verið
á að aðlögunartíminn, sem bráðabirgða-
ákvæði frumvarpsins gerir ráð fyrir
nýtist ekki að fullu þeim, sem hafa út-
varpsleyfi, sem renna út á þessum tíma
á sama hátt og öðrum. Í þágu jafnræðis
í þessu tilliti er lagt til að gildistaka
frumvarpsins verði færð fram sem
þessu nemur...“
Með breytingatillögum þessum hefur
meirihluti allsherjarnefndar komið til
móts við sumt af þeirri gagnrýni, sem
fram hefur komið á fjölmiðlafrumvarpið
að undanförnu. Verður ekki betur séð
en sanngirni móti þá afstöðu. Eftir
stendur það grundvallaratriði, að sami
aðili megi ekki eiga bæði ljósvakamiðla
og dagblöð. Í umræðum síðustu daga og
vikna hefur verið spurt hver rökin séu
fyrir þessu. Svarið er augljóst: til þess
að koma í veg fyrir að of mikil áhrif og
völd færist á of fáar hendur.
Andstæðingar frumvarpsins spyrja
hvað valdi því að fjölmiðlafrumvarpið sé
keyrt áfram á svo miklum hraða í gegn-
um þingið. Sú gagnrýni er tæpast sann-
gjörn. Fram kom hjá talsmönnum rík-
isstjórnarinnar síðari hluta nóvember-
mánaðar að hún hygði á slíka laga-
setningu. Menntamálaráðherra skipaði
sérstaka nefnd til þess að undirbúa mál-
ið. Talsmenn allra flokka hafa haft uppi
lofsyrði um störf nefndarinnar og
skýrslu hennar. Þegar upp verður stað-
ið verður væntanlega um hálft ár liðið
frá því að málinu var hreyft og ekki til-
efni til að gagnrýna þá málsmeðferð,
þótt birta hefði mátt skýrslu nefndar
menntamálaráðherra fyrr eins og
Morgunblaðið hefur áður bent á.
Í umræðum undanfarna daga hafa
þingmenn stjórnarandstöðunnar haft
orð á því að þeir hafi aldrei í sögu Al-
þingis kynnzt vinnubrögðum af því tagi
sem nú séu ástunduð. Þeir sem hafa
fylgzt vel með störfum Alþingis undan-
farna áratugi vita mæta vel að slík stór-
yrði af hálfu stjórnarandstæðinga eru
fastur liður í störfum þingsins og hafa
heyrzt aftur og aftur áratugum saman.
Sumir telja, að deilurnar um fjöl-
miðlafrumvarpið séu einhverjar hinar
mestu, sem hér hafa farið fram á seinni
tímum. Það er misskilningur. Á síðasta
aldarfjórðungi hafa farið fram margfalt
harkalegri deilur í íslenzku þjóðfélagi
en þær sem nú standa yfir.
Morgunblaðið hefur á undanförnum
vikum gert rökstudda grein fyrir stuðn-
ingi blaðsins við frumvarp ríkisstjórn-
arinnar. Með breytingartillögum nefnd-
arinnar er ekki hvikað frá þeim
meginmarkmiðum, sem liggja því til
grundvallar og snúast um að tryggja
lýðræðið í landinu, tjáningarfrelsi og
skoðanafrelsi.