Morgunblaðið - 29.05.2004, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
EKKI ER er ýkja langt síðan þá
lítt þekktur þáttagerðarmaður á
sjónvarpsstöðinni PoppTíví var
kosinn sjónvarpsmaður ársins. Í
hefðbundinni þakkarræðu vakti
það nokkra athygli er hann þakk-
aði kosninguna kunn-
áttu sinni í að mis-
nota Veraldarvefinn,
með því að kjósa
sjálfan sig nógu oft.
Slík kunnátta er
mörgum gefin. Þess
vegna hafa verið sett-
ar reglur um hvernig
best megi tryggja ör-
yggi gagnaflutninga
með rafrænum hætti.
Í athugasemdum
við lagafrumvarp um
rafrænar undir-
skriftir segir m.a.:
„Frumvarpi þessu er
m.a. ætlað að stuðla að öryggi í
viðskiptum og öðrum samskiptum í
opnum kerfum, t.d. internetinu.
Kannanir hafa sýnt að menn telja
að öryggi skorti í rafrænum sam-
skiptum og stundi þau því í minna
mæli en ella. Áhyggjurnar stafa af
því að í opnu kerfi eins og netinu
standa menn ekki augliti til auglit-
is. Sú staðreynd ásamt öðrum ein-
kennum netsins geta m.a. leitt til
eftirfarandi: … að unnt sé að
breyta upplýsingum eftir móttöku
þeirra, óvissu um að gagnaðilinn
sé raunverulega sá sem hann seg-
ist vera, óvissu um að upplýsingum
hafi ekki verið breytt við sendingu
á milli aðila.“ Með þessi sjónarmið
í huga voru samþykkt lög um raf-
rænar undirskriftir þar sem m.a.
eru settar fram ákveðnar kröfur
um öryggi undirskriftarbúnaðar.
Það er eðlilegt að strangar kröfur
séu settar í þessu tilliti þar sem
ein þýðingarmestu réttaráhrif und-
irskriftar hljóta að teljast sú sönn-
un sem almennt er viðurkennt að
undirskrift veiti um tengsl aðila
við tiltekinn gerning. Á sama hátt
má segja að það er hverjum manni
mikilsvert persónufrelsi að vera
ekki bendlaður við gerning sem
ekki stafar frá honum sjálfum. Til
marks um mikilvægi
persónufrelsis og með-
ferð persónuupplýs-
inga var tilskipun Evr-
ópuþingsins frá 1995,
um vernd einstaklinga
í tengslum við vinnslu
persónuupplýsinga og
um frjálsa miðlun
slíkra upplýsinga, lög-
leidd með lögum nr.
77/2000. Markmið
þeirra laga er m.a. að
tryggja áreiðanleika
og gæði persónu-
upplýsinga. Sam-
kvæmt lögunum má
eingöngu nota slíkar upplýsingar í
þeim tilgangi sem þær voru fengn-
ar til og ekki nota í öðrum tilgangi
án ótvíræðs samþykkis. Með sam-
þykki er átt við sérstaka yfirlýs-
ingu sem einstaklingur gefur af
fúsum og frjálsum vilja um að
hann sé samþykkur vinnslu tiltek-
inna upplýsinga um sig og að hon-
um sé kunnugt um tilgang hennar,
hvernig hún fari fram og hvernig
persónuvernd verði tryggð.
Ef ekki er farið eftir fram-
angreindum reglum er óhugsandi
að mark sé takandi á undir-
skriftasöfnun í gegnum Verald-
arvefinn. Augljóst er að auðvelt er
að beita óvönduðum vinnubrögð-
um. Hvorki er hægt að staðreyna
að undirskrift sé frá þeim sem hún
virðist stafa frá né heldur geta ein-
staklingar varist því að nafn þeirra
og kennitala séu misnotuð í til-
gangi sem þeir hafa ekki sam-
þykkt. M.a. af þessum ástæðum
getur sú staða komið upp að eng-
inn verði látinn sæta ábyrgð vegna
ærumeiðinga sem birtar eru á
spjallþráðum Veraldarvefsins.
Af framangreindum ástæðum er
ekkert mark takandi á undir-
skriftasöfnun Fjölmiðlasambands-
ins, án þess þó að því sé haldið
fram að sambandið beiti sér vísvit-
andi fyrir því að undirskriftir séu
falsaðar. Til marks um ótrúverð-
ugleika söfnunarinnar vakti það
líka athygli mína að einungis tæp-
lega 1% meintra eigenda undir-
skrifta í söfnuninni sáu ástæðu til
að mæta í mótmælastöðu við skrif-
stofu forseta, daginn sem fjöl-
miðlafrumvarpið var samþykkt á
Alþingi. Ef sú mótmælastaða ber
vott um þjóðarviljann þá skil ég
ekki það fjaðrafok sem vangavelt-
ur um undirskrift forseta hafa
valdið. Það skyldi þó aldrei vera að
andstaðan sé raunverulega ein-
ungis af hálfu sérhagsmunaaðila,
fjölmiðla Norðurljósasamsteyp-
unnar, stjórnarandstöðunnar og
fylgismanna hennar?
Lýsir undirskrifta-
söfnun í gegnum Verald-
arvefinn þjóðarvilja?
Gunnar Ármannsson skrifar
um undirskriftasöfnun ’Hvorki er hægt aðstaðreyna að undirskrift
sé frá þeim sem hún
virðist stafa frá né held-
ur geta einstaklingar
varist því að nafn þeirra
og kennitala séu misnot-
uð í tilgangi sem þeir
hafa ekki samþykkt.‘
Gunnar
Ármannsson
Höfundur er héraðsdómslögmaður.
Í DAG mun Viðskiptaháskólinn á
Bifröst útskrifa viðskiptalögfræðinga
fyrstur háskóla á Ís-
landi. Viðskiptalög-
fræði er þriggja ára
nám til B.S gráðu sem
blandar saman grein-
um viðskipta- og lög-
fræði þannig að úr
verður hagnýt blanda
fyrir þá sem vilja hasla
sér völl úti í atvinnulíf-
inu. Námið er sniðið að
þörfum atvinnulífsins
og markmið þess er að
veita hagnýtan og
fræðilegan undirbún-
ing að störfum sér-
fræðinga og stjórn-
enda. Það má segja að
viðskiptalögfræðingur
sameini kosti tveggja
sérfræðinga; viðskipta-
fræðings og lögfræð-
ings, og mun í ein-
hverjum tilfellum geta
komið í stað þeirra í
fyrirtækjum og stofn-
unum.
Nýútskrifaðir viðskiptalögfræð-
ingar munu hefja fjölbreytt störf að
lokinni útskrift. Sumir þeirra hafa
fengið vinnu við ráðgjafastörf í bönk-
um og fjármálafyrirtækjum, aðrir í
verslunar- og þjónustustörfum og
enn aðrir við rannsóknarstörf. Marg-
ir nemenda hyggja á framhaldsnám í
haust. Viðskiptalögfræðingar geta
valið ýmsar námsleiðir að loknu
grunnnámi. Þannig hafa sumir þeirra
ákveðið að mennta sig frekar í lög-
fræði og viðskiptalögfræði en aðrir
kjósa að sérhæfa sig á sviði viðskipta-
eða markaðsfræði, í stjórnun eða
hagfræði.
Með því að hefja nám við nýstofn-
aða lögfræðideild á Bifröst fyrir
þremur árum samþykktu nemend-
urnir að verða ákveðnir frumkvöðlar.
Þeir nemendur sem fyrstir fara í nýja
deild í háskóla fá nefnilega að taka á
vissan hátt þátt í mótun námsins.
Þegar við hófum nám á Bifröst vorum
við bjartsýn um að þetta væri rétt
nám fyrir okkur, væri krefjandi,
áhugavert og skemmtilegt, en vissum
í raun samt ekkert hvað
framtíðin bæri í skauti
sér. Það er skoðun út-
skriftarnema að námið á
Bifröst hafi staðið undir
væntingum og gott bet-
ur. Sú hugmynd sem
viðskiptalögfræðinám
byggir á er snjöll og
hagnýt og er það von
okkar að viðskiptalög-
fræðingum verði vel tek-
ið af atvinnulífinu, líkt
og í nágrannalöndum
okkar, þar sem boðið
hefur verið uppá nám af
þessu tagi í nokkur ár.
Nýverið stofnuðu út-
skriftarnemar á Bifröst
Félag viðskiptalögfræð-
inga á Íslandi. Markmið
félagsins er að standa
vörð um hagsmuni við-
skiptalögfræðimenntaðs
fólks hér á landi, efla
samheldni stéttarinnar
og stuðla að vísindalegum rann-
sóknum á sviði viðskiptalögfræði. Fé-
lagið hefur einnig það markmið að
kynna viðskiptalögfræðinga og við-
skiptalögfræði. Stofnun félagsins
mun verða formlega staðfest af út-
skrifuðum viðskiptalögfræðingum við
útskrift þeirra á Bifröst í dag.
Það er ljóst að í dag verður brotið
blað í íslenskri menntasögu þegar ný
stétt sérfræðinga kemur fram. Við-
skiptaháskólinn á Bifröst fékk skila-
boð frá atvinnulífinu fyrir nokkrum
árum um að það vantaði nýja tegund
viðskiptamenntaðra einstaklinga.
Kallinu var svarað og í dag sýnir skól-
inn og sannar að hann er enn fremst-
ur meðal þeirra skóla sem mennta
stjórnendur fyrir atvinnulífið og sam-
félagið.
Ný stétt
sérfræðinga
Unnar Steinn Bjarndal skrifar
um viðskiptalögfræðinám
Unnar Steinn Bjarndal
’Nýútskrifaðirviðskiptalög-
fræðingar munu
hefja fjölbreytt
störf að lokinni
útskrift.‘
Höfundur er formaður Félags
viðskiptalögfræðinga á Íslandi.
FORSETA Íslands var í vikunni
afhent áskorun um að neita að skrifa
undir lög um eignarhald á fjöl-
miðlum. Að sögn aðstandenda und-
irrituðu yfir 30 þúsund einstaklingar
áskorunina. Án vafa mun þessum
listum ætlað að stuðla að því að for-
setinn brjóti nú blað í
íslenskri réttarsögu og
synji lögum staðfest-
ingar sem fengið hafa
lögmælta umfjöllun og
afgreiðslu á Alþingi –
hvað sem annars má
segja um efni þeirra.
Ýmislegt bendir þó til
þess að takmarkað
hald sé í umræddum
listum. Umgjörð og
framkvæmd um-
ræddrar undir-
skriftasöfnunar virðist
í verulegum atriðum
gölluð.
Ber að hafa í huga að umrædd
söfnun fór fram á Netinu sem gerir
hvers konar fölsun mun auðveldari
en ella, sérstaklega þegar litlar sem
engar ráðstafanir eru gerðar til þess
að tryggja að viðkomandi ein-
staklingar skrifi í raun undir. Auka
hefði mátt trúverðugleika listanna
og torvelda falsanir með því að fara
fram á að þeir sem skráðu nöfn sín
gæfu upp netföng og staðfestu síðar
undirritunina með tölvupósti. Fjöl-
miðlasambandinu var í lófa lagið að
viðhafa varúðarráðstafnir á borð við
þá sem hér var nefnd til þess að
auka trúverðugleika listanna, en
kaus af einhverjum ástæðum að láta
það hjá líða.
Því verður ekki haldið fram að
hættan á svindli og fölsunum af
þessu tagi sé lítil og takmörkuð.
Þvert á móti sýnir reynslan að slíkt
fylgir iðulega söfnunum sem ekki er
nægilega vandað til. Nýlega lýsti
oddviti yfirkjörnefndar
Reykjavíkur ýmsum
slíkum göllum á með-
mælendalistum þeirra
sem nú bjóða sig fram
til forsetaembættisins.
Sambærilegir gallar
leiddu meðal annars til
þess að forsetaframboð
Ástþórs Magnússonar
taldist ekki fullnægja
lögmæltum kröfum fyr-
ir fjórum árum. Enda
var á listunum að finna
nöfn einstaklinga sem
harla ólíklegt var að
hefðu ritað eigin hendi
undir; nöfn kvikmynda- og popp-
stjarna lífs og liðinna, og jafnvel
nöfn þeirra Ólafs Ragnars Gríms-
sonar forseta og Jesú Krists.
Enn fremur dregur úr trúverð-
ugleika þeirra lista sem afhentir
hafa verið forseta að forvígsmenn
söfnunarinnar virðast hafa gengið
fram af meira kappi en forsjá. Þann-
ig hvatti formaður Blaðamanna-
félagsins kollega sína til þess að
„djöflast“ og „[láta] öllum illum lát-
um“ til að safna undirskriftum gegn
fjölmiðlafrumvarpi þingmeirihlut-
ans“ og hvatti þá jafnframt til þess
skeyta því engu hvort fólk sem ritaði
undir væri fylgjandi frumvarpinu
eður ei: „… fáið það samt til að
skrifa undir sem persónulegan
greiða við ykkur.“ Þessi orð for-
manns Blaðamannafélagsins vekja
ekki traust á vinnubrögðum að-
standenda umræddrar söfnunar og
geta ekki annað en styrkt grun um
að tölur sem nefndar hafa verið um
fjölda undirskrifta fái ekki staðist.
Sjálfsagt hafa margir skrifað und-
ir umrædda áskorun í góðri trú. En
þeim hefur verið gerður óleikur með
vinnubrögðum forystumanna söfn-
unarinnar, sem virðast hafa stefnt
að því að ná sem mestum fjölda und-
irskrifta, án þess að hirða um hvort
þeir sem skrifuðu undir væru að
skrá sig eða einhverja aðra, eða jafn-
vel heimasmíðuð nöfn. Því er ljóst að
umrædd áskorun hefur ekki það
vægi sem henni var ætlað, og getur
fráleitt orðið til þess að forseti Ís-
lands taki þá fordæmalausu og af-
drifaríku ákvörðun að synja lög-
unum staðfestingar.
Áskorun missir marks
Ingvi Hrafn Óskarsson skrifar
um undirskriftasöfnun ’Umgjörð og fram-kvæmd umræddrar
undirskriftasöfnunar
virðist í verulegum
atriðum gölluð.‘
Ingvi Hrafn
Óskarsson
Höfundur er lögfræðingur.
REYKINGAR
hafa verið á und-
anhaldi hér á landi
síðustu misseri. Af og
til heyrast þó raddir
um að hlutirnir séu
að breytast til verri
vegar og á það eink-
um við þegar reyk-
ingar ungmenna eru
skoðaðar. Hver kann-
ast ekki við að koma
í hóp reykjandi ung-
menna á skemmti-
stað og finnast allir
vera farnir að reykja
aftur eða vera stadd-
ur á ferðalagi og finn-
ast tóbaksreykur
koma úr öllum horn-
um? Staðreyndin er
að reykingar meðal
skólabarna koma í
bylgjum, sem oftar en
ekki ráðast af „mis-
góðum“ árgöngum og
ytri þáttum eins og
tísku og mismunandi
aðhaldi skóla og
heimila. Almennt má
sjá í rannsóknum að
reykingar meðal grunnskólabarna
dragast saman og hafa aldrei
mælst minni en nú.
Íslendingar eru í fararbroddi
þess forvarnarstarfs sem nú er
unnið í tóbaksvörnum
um víða veröld. Mörg
lönd taka Ísland sér til
fyrirmyndar og því
nauðsynlegt fyrir okk-
ur að stefna enn hærra
og missa ekki dampinn
í þeim forvarnarverk-
efnum sem skilað hafa
mestum árangri. Reyk-
lausi dagurinn 31. maí
er til að minna á mark-
miðin og ávinninginn
en til að auka vægi
reykleysis enn meir
þarf að útrýma reyk-
ingum barna, koma
þarf skilaboðum til
unga fólksins um að
reykingar séu á und-
anhaldi, beita þarf
áfram virkri forvarn-
arlöggjöf, samstarfi
ríkis og samtaka í for-
varnarstarfi og mark-
vissum áróðri um
skaðsemi tóbaks. Til-
finning okkar fyrir
reykingum þarf að
vera á einn veg –
reykingar eru á hröðu
undanhaldi.
Reykingar eru
á undanhaldi
Guðni Björnsson skrifar
í tilefni reyklausa dagsins
Guðni Ragnar
Björnsson
’Íslendingareru í farar-
broddi þess for-
varnarstarfs
sem nú er unnið
í tóbaksvörnum
um víða veröld.
‘
Höfundur er verkefnastjóri
í forvörnum.