Morgunblaðið - 05.06.2004, Qupperneq 16

ERLENT
16 LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÞEGAR Bill Clinton útskrifaðist úr
lagadeildinni setti hann sér mark-
mið. Hverju svo sem hann myndi fá
áorkað í lífinu ætlaði hann að skrifa
merka bók. Endurminningar hans,
sem lengi hefur verið beðið eftir,
koma út 22. júní, undir heitinu Ævi
mín (My Life).
„Ég hef ekki hugmynd um hvort
þetta er merk bók,“ sagði Clinton
þegar hann ávarpaði samkomu
mörg þúsund bóksala í Chicago á
fimmtudagskvöldið. „En þetta er
nokkuð góð saga.“ Og menn í út-
gáfubransanum vænta þess að
þetta verði metsölubók.
Ótal verslunarstjórar í bókabúð-
um, rithöfundar og bókasafnsfræð-
ingar hlýddu á opnunarávarp Clint-
ons á Bandarísku bókamessunni,
hinni árlegu ráðstefnu útgefenda.
Forsetanum fyrrverandi var fagn-
að með miklu lófataki.
Hann lofaði því, að bókin væri
bæði mjög pólitísk og einkar per-
sónuleg, þar sem grein væri gerð
fyrir ákvörðunum hans varðandi
Bosníustríðið og sagt frá því hvað
hann varð hræddur, þegar hann
var lítill strákur, er stjúpfaðir hans
skaut byssukúlu í vegginn rétt við
höfuðið á honum.
Hann lofaði því líka, að hann
segði hreinskilnislega frá mistök-
um sínum, en nefndi þó hvorki Mon-
icu Lewinsky á nafn né minntist á
kynlífshneykslið sem varð til þess
að hann var ákærður fyrir embætt-
isafglöp. „Ég hlífi sjálfum mér
hvergi í þessari bók,“ sagði Clinton.
Forsetinn fyrrverandi skrifaði
endurminningar sínar með eigin
hendi – fyllti 27 minnisbækur – og
fyrri hluti bókarinnar fjallar um
uppvaxtarár hans í bland við sögu
bandarískrar menningar og stjórn-
mála á sjötta og sjöunda áratugn-
um.
Seinni hlutinn, sagði Clinton, er
„dagbók forseta“, sem veitir les-
andanum innsýn í veru forsetans í
Hvíta húsinu, þar sem hann reyndi
að uppfylla kosningaloforðin sem
hann hafði gefið, auk þess að
bregðast við áföllum í heimsmál-
unum.
„Það er sagt að endurminn-
ingabækur forseta séu oft leið-
inlegar og fullar af sjálfumgleði,“
sagði Clinton glottandi. „Ég vona
að mín sé áhugaverð og full af sjálf-
umgleði.“
Útgefandi bókarinnar, forlagið
Alfred A. Knopf, mun hafa greitt
Clinton tíu milljónir dollara (rúmar
700 milljónir króna) fyrir end-
urminningarnar, og á fyrsta upplag
að verða 1,5 milljónir eintaka. „Mig
grunar að það verði hvergi nærri
nóg,“ sagði Sonny Metha, fram-
kvæmda- og útgáfustjóri forlags-
ins.
Bók Clintons bætist nú í hóp
bóka, sem komið hafa út að und-
anförnu, um og eftir innanbúð-
armenn í Washington. Fyrrverandi
yfirmaður baráttunnar gegn
hryðjuverkastarfsemi, Richard A.
Clarke, og Joseph C. Wilson IV,
fyrrverandi sendiherra, hafa báðir
sent frá sér metsölubækur. Bók
blaðamannsins Bobs Woodwards
um aðdraganda Íraksstríðsins og
bók Pauls O’Neills, fyrrverandi
fjármálaráðherra í stjórn Georges
W. Bush, hafa vakið athygli og selst
vel.
„Það er erfitt að henda reiður á
því sem er að gerast nú á tímum og
fólk leitar sér þekkingar með því að
lesa allar þessar stjórnmálabækur,“
sagði Karen Auerbach, almanna-
tengslastjóri Avalon-forlagsins,
sem gaf út bók Wilsons, Stjórnmál
sannleikans (The Politics of Truth).
Lesendur sem þyrstir í fróðleik
um bandarísk fjárlög á síðasta ára-
tug kunna að verða margs vísari af
lestri Ævi minnar. En útlit er fyrir
að þeir sem vilja fá pólitískt skít-
kast kunni að verða fyrir von-
brigðum.
„Ég geri ekki út um mörg mál,“
sagði Clinton í ávarpi sínu um bók-
ina, og var í honum mikill sátta-
tónn. Bað hann áheyrendur ítrekað
að bregðast ekki ókvæða við póli-
tískum tíðindum sem þeir væru
ekki sáttir við, eins og til dæmis
heimavarnarlögunum.
Clinton nefndi ekki beinlínis
stefnu Bush í Íraksstríðinu, en
nokkrum sinnum bað hann áheyr-
endur að sýna stjórnmálaleiðtogum
umburðarlyndi. Sagði hann að það
myndi taka nokkurn tíma að kom-
ast að því hvernig bregðast ætti við
þeim ógnum sem Bandaríkjamenn
stæðu nú frammi fyrir. „Ekki vera
svartsýn.“
Clinton kynnir endurminningar sínar
Chicago. Los Angeles Times.
AP
Clinton er hann flutti ræðu á Bandarísku bókamessunni í Chicago í fyrradag. Fyrsta prentun endurminninga
hans verður í 1,5 milljónum eintaka.
’Ég hef ekki hugmyndum hvort þetta er merk
bók. En þetta er nokkuð
góð saga.‘
Olíuverð heldur á niðurleið
Ekki er víst að kvótaaukning
OPEC-ríkjanna muni verða til
að auka framboðið
London, Beirut. AP, AFP.
ÁKVÖRÐUN OPEC, samtaka olíu-
útflutningsríkja, um að auka fram-
leiðslukvótann um 11% á næstu
tveimur mánuðum hefur leitt til
nokkurrar verðlækkunar en sér-
fræðingar segja, að samt sé ekki víst,
að olíuframboðið muni aukast.
Á fundi OPEC í Beirut í Líbanon í
fyrradag var samþykkt að auka
kvótann um tvær milljónir fata á dag
í næsta mánuði og síðan um 500.000
föt í ágúst. Talsmenn samtakanna
segjast vona, að þetta verði til að róa
markaðinn og lækka verðið en við-
urkenna um leið, að aðildarríkin hafi
framleitt að minnsta kosti 2,3 millj-
ónir fata umfram núverandi dags-
kvóta, sem er 23,5 millj. fata. Forseti
samtakanna, Purnomo Yusgiantoro,
sagði, að í raun væri því aðeins verið
að gera umframframleiðsluna lög-
lega.
Olíuverð hefur lækkað nokkuð á
síðustu dögum og lækkaði enn í gær
um 50 sent fatið á Brent-olíu úr
Norðursjó. Fór það á 35,90 dollara
fatið í London í gærmorgun. Í New
York var lækkunin 53 sent og verðið
38,75 dollarar í rafrænum viðskipt-
um fyrir opnun markaðarins. Sér-
fræðingar vestra spá því, að verðið
verði áfram hátt þrátt fyrir þessa
lækkun vegna aukinnar eftirspurnar
í sumar og vegna takmarkaðrar
framleiðslugetu bandarískra olíu-
hreinsunarstöðva.
Kvótinn endur-
speglar ekki þörfina
Sérfræðingar eru sammála um, að
áhersla OPEC á kvóta sé í litlum
takti við þarfir markaðarins. Það,
sem hann þurfi, sé einfaldlega meiri
olía.
Í yfirlýsingu frá OPEC segir, að
ýmsar ástæður séu fyrir verðhækk-
ununum að undanförnu. Komi þar til
mikil spenna á sumum svæðum,
meiri eftirspurn í Kína og Banda-
ríkjunum en búist hafi verið við og
auknar kröfur í Bandaríkjunum til
olíugæðanna.
Er því spáð, að í Bandaríkjunum
verði verðið um 35 dollarar fatið til
jafnaðar í sumar og að því tilskildu,
að ekkert beri út af. Verkföll í Níger-
íu, pólitískur órói í Venesúela eða ný
hryðjuverkaárás í Mið-Austurlönd-
um gætu leitt til nýrrar verðhækk-
unar.
♦♦♦
GEORGE W. Bush Bandaríkjaforseti kom til Ítalíu í
gær, þar sem hann hafði viðdvöl í hálfan annan sól-
arhring, og átti m.a. fund með Jóhannesi Páli páfa.
Sagði páfi við Bush, að nauðsynlegt væri að ástand-
ið í Írak yrði „eðlilegt sem allra fyrst“, og að leita
yrði aðstoðar alþjóðasamfélagsins og Sameinuðu
þjóðanna. Þá gagnrýndi páfi óbeint misþyrmingar
bandarískra hermanna á íröskum föngum í Írak.
Tilefni heimsóknar Bush til Ítalíu var að 60 ár
voru liðin frá frelsun Rómar í síðari heimsstyrjöld,
en í dag og á morgun verður Bush í Frakklandi þar
sem minnst er innrásarinnar í Normandí fyrir 60
árum. Mikil mótmæli voru í Róm vegna komu Bush,
og þúsundir andstæðinga stríðsins í Írak fóru um
götur borgarinnar. Járnbrautarlestir sem fluttu
mótmælendur frá Feneyjum og Napólí til höfuð-
borgarinnar töfðust í um 90 mínútur, og töldu
margir að yfirvöld hefðu viljandi valdið töfunum til
að reyna að draga úr krafti mótmælanna.
Páfi tók á
móti Bush
AP
JAMES Pavitt, aðstoðaraðgerða-
stjóri bandarísku leyniþjónustunn-
ar CIA, sagði af sér í gær en yf-
irmaður stofnunarinnar, George
Tenet, sagði af sér tæpum sólar-
hring áður. CIA hefur sætt mikilli
gagnrýni fyrir villandi upplýsingar
í Íraksmálinu og andvaraleysi í að-
draganda hryðjuverkanna 11. sept-
ember 2001. Bandarískir stjórn-
málamenn úr báðum flokkum
krefjast endurskipulagningar
leyniþjónustunnar og viljademó-
kratar að sjálfstæði hennar verði
tryggt gagnvart stjórninni svo
upplýsingar verði sem nákvæmast-
ar.
Dýrkeypt mistök CIA
Nefndin sem rannsakaði aðdrag-
anda hryðjuverkanna í New York
komst að þeirri niðurstöðu að CIA
hefði ekki þróað neina heildar-
stefnu í baráttunni gegn hryðju-
verkum fyrir árásirnar 11. sept-
ember. Gjöreyðingarvopn
Saddams Husseins hafa heldur
ekki fundist og telja sérfræðingar
að njósnaupplýsingarhafi verið of-
túlkaðar og að heimildarmenn
leyniþjónustunnar hafi verið ótrú-
verðugir enmargir þeirra voru
íraskir útlagar sem áttu harma að
hefna.
Til varnar Tenet
Fyrrverandi yfirmaður CIA, Ro-
bert Gates, hefur bent á að nánast
allar leyniþjónustur heimsins hafi
talið Írak eiga gereyðingarvopn.
Tenet hélt því staðfastlega fram að
engin tengsl væru milli Saddams
Hussein og al-Qaeda og varaði við
því að Bush héldi því fram opinber-
lega. Þau tilmæli voru hunsuð.
Blaðamaðurinn Bob Woodward
segir Tenet hafa gert leynilega
áætlun árið 1997 með Bill Clinton,
þáverandi Bandaríkjaforseta, sem
miðaði að því að handsama eða
drepa Osama bin Laden.
Fráfarandi aðstoðaraðgerða-
stjóri CIA, James Pavitt, hafði yf-
irumsjón með njósnurum CIA í
fimm ár en kom fyrst fyrir almenn-
ingssjónir í apríl þegar hann svar-
aði spurningum rannsóknarnefnd-
ar vegna 11. september. Hann
kenndi óáreiðanlegum heimildum
um að ekki hefði verið hægt að
koma í veg fyrir hryðjuverkin.
Fréttamaður BBC í Washington
segir Pavitt þó sæta mestri gagn-
rýni vegna Íraksmálsins. Of fáir
njósnarar hafi verið í landinu og of
mikið traust hafi verið lagt á
óáreiðanlegar heimildir. Talsmaður
CIA segir afsögn Pavitt ekki tengj-
ast afsögn Tenet.
Annar
yfirmaður
CIA segir
af sér
Washington. AFP.
LÖGREGLAN í Írak hefur hand-
samað Umar Baziyani, háttsettan
samstarfsmann Abu Musab al-
Zarqawis, sem er einn af æðstu
leiðtogum al-Qaeda hryðjuverka-
samtakanna og er talinn hafa skipu-
lagt fjölda mannskæðra árása í
Írak. Vitað er að Baziyani tengist
nokkrum öfgahópum í Írak. Talið
er að hann beri ábyrgð á dauða
fjölda saklausra Íraka, að því er
greint er frá í yfirlýsingu Banda-
ríkjahers.
Baziyani var handtekinn á laug-
ardag og er sagður hafa veitt her-
námsyfirvöldum í Írak ýmsar upp-
lýsingar. Þrátt fyrir að fram kæmi í
yfirlýsingu Bandaríkjamanna að
Baziyani væri samstarfsmaður al-
Zarqawis, sem er 38 ára Jórdani,
var ekki skýrt nánar frá því hvers
eðlis þau tengsl væru.
Al-Qaeda-liði
handtekinn
Bagdad. AFP.