Íslendingaþættir Tímans - 31.03.1971, Blaðsíða 2

gekk hann að eiga eftirlifandi konu
sína, Sigrúnu Haraldsdóttur frá
Heiðarseli, hlaut með henni traust-
an ævifélaga og skilningsríkan.
Sigi’ún fæddist 19. okt. 1903, dótt-
ir hjónanna Rósu Guðlaugsdóttur
og Haralds Illugasonar, sem lengi
bjuggu í Heiðarseli á Fljótsheiði
allinnarlega. Sá bær er nú í eyði
eins og fleiri afskekkt býli, sem
þóttu fyrrum allbjörgulegir staðir,
og fóstruðu dugmikið fólk og ætt-
ir, er leggja þjóðfélaginu til þegna,
er skipa vel sæti sín á líðandi
stundu við hin sundurleitustu verk
efni og víðs vegar.
Einar Karl og Sigrún eignuðust
tvö börn: Harald, sem fæddist 8.
okt. 1936. Hann býr góðu búi á
Fljótsbakka. Er kvæntur Helgu
Halldórsdóttur frá Litla-Hvammi á
Svalbarðsströnd.
Söru, sem fæddist 1. apríl 1938.
Hún er húsfreyja í Hafnarfirði,
gift Skarphéðni Lýðssyni mat-
reiðslumanni.
Auk sinna eigin barna ólu Sig-
rún og Einar Karl upp að mestu
leyti tvö börn Sigurbjargar Har-
aldsdóttur, systur Sigrúnar, en
móðir þeirrá dó frá þeim korn-
ungum. Ennfremur tóku þau á
heimili sitt tvö börn Kristjönu syst
ur Einars Karls, sem misstu for-
eldra sína, þegar þau voru enn í
barnæsku. Má því segja að Fljóts-
bakkahjón þessi hafi tekið á sig
óvenjumiklar frændsemiskyldur
og farizt manndómlega.
Systurbörn Sigrúnar eru:
1. Björn Björnsson nú bóndi á
Strjúgsstöðum í Langadal í Húna-
vatnssýslu, kvæntur Elsu Þorvalds-
dóttur.
2. Rósa Björnsdóttir, húsfreyja
í Sandgerði, gift Sigurði Bjarna-
syni skipstjóra.
Systurbörn Einars Karls eru:
1. Kjartan Jónsson bóndi að
Hlíðarenda í Óslandshlíð í Skaga-
firði, kvæntur Ingibjörgu Stefáns-
dóttur.
2. Hólmfríður Jónsdóttir. Hún
er aðstoðarráöskona við Landsspít-
alann.
Einar Karl bjó á Fljótsbakka eig-
in búi í 41 ár, þ.e. frá 1927 til
1968. Síðustu árin hafði hann
mikla samvinnu við son sinn, Har-
ald, sem bjó þar líka. Annar rak
sauðfjárbú, en hinn kúabú a.m.k.
seinast.
Jörðin tók miklum stakkaskipt-
um, sem býli á búskapartíð Einars
Karls. Hann reisti þar íbúðarhús
úr steini árið 1930. IÞað hús var svo
endurbætt og stækkað 1963—1964
aðallega fyrir atbeina sonar hans.
Keypti hann jörðina á fyrstu bú-
skaparárum sínum.
Túnið var ellefu dagsláttur, þeg-
ar hann hóf búskap sinn, en rúm-
lega hundrað dagsláttur, þegar
hann hætti.
Peningshús voru reist í nýjum
stíl og heygeymslur.
Heimilisrafstöð byggði hann við
Djúpá í félagi við bændur í
Fremstafelli og Hriflu.
Einar Karl var mikill vinnugarp-
ur og gekk með kappi að bú-
störfum. Oft leituðu nágrannar
hans til hans og fengu hann til að
vinna hjá sér verk, sem mikla at-
orku þurfti við og þrek.
Heyskapur er löngum byrjaður
fyrr á Suðurlandi en í Þingeyjar-
sýslu, vegna þess að grasspretta
er fyrr á ferð syðra. Einar Karl
fór oftar en einu sinni suður, þeg-
ar hann hafði lokið nauðsynleg-
ustu vorverkum sínum heima, og
gerðist kaupamaður við fyrri slátt
hjá Geir Gunnlaugssyni bónda í
Eskihlíð í Reykjavík, sem var
frændi hans. Voru þetta fjáraflan-
ir utan bútekna og lögð nótt við
dag, til þess að geta farið þessar
ferðir og haft sem mest upp úr
þeim.
III.
Árið 1968 brá Einar Karl búi og
fluttist ásamt konu sinni til Hafnar-
fjarðar í nágrenni dóttur þeirra.
Hvort tveggja mun verið hafa, að
hann vildi láta son sinn njóta fulls
olbogarýmis við búskapinn á Fljóts
bakka, — og svo átti hann enn
ósvalað heitri þrá sinni til þess að
mála og móta. Hann hafði að vísu
komið sér upp heima á Fljótsbakka
aðstöðu til þvílíkra starfa, því hann
hafði gert sér þar sal með ofan-
ljósi um leið og íbúðarhúsið var
stækkað 1963—‘64. Til þess að
koma upp þeim sal, höfðu bæði
Kaupfélag Þingeyinga og Kaupfé-
lag Svalbarðseyrar veitt honum dá-
litla listamannastyrki úr menning-
arsjóðum sínum. En hann fýsti
heldur en að dvelja afsíðis að kom-
ast í nálægð við nútíma myndlistar
menn höfuðborgarinnar og kynna
sér hvernig þeir blönduðu liti og
héldu á pensli. Hann var líka far-
inn að finna til líkamlegs slits.
Hafði æðabólgu á fæti til óþæg-
inda og ónot fyrir hjartanu oft og
tíðum. Hins vegar var „sálin fleyg
og höndin hög“ — og. áfeugimi til
afkasta óbilaður.
Eftir að suður kom hafði Einar
Karl aðaltrúnaðarsamband um mál
arastörf sín við myndlistarmann-
inn Hring Jóhannesson kennara,
enda báðir þingeyingar. Vissi ég,
að Einar Karl taldi sér það sam-
band mjög til ávinnings, því að
Hringur er fjölvís kunnáttumaður
á sviði myndlistar.
Átta ára byrjaði Einar Karl að
teikna blýantsmyndir á blað og
krítarmyndir. Skemmti hann bæði
heimafólki og gestum með þessum
myndum. Seinna — og snemma þó
— fékk hann sér léreft og pensla.
Einnig mótaði hann menn og dýr
úr leir og gipsi.
Á stopulum stundum, sem Ein-
ar Karl gat gripið frá búsönnum,
reyndi hann sífellt eitthvað að
sinna kalli sérgáfna sinna.
Hann leitaði sér myndrænna
sjónarsviða með því að ferðast um
hálendi íslands bæði í fylgd með
öðrum og sem einfari. Tign og
mikilleiki öræfanna töfraði huga
hans. Frá bernskudögum las hann
og lærði íslenzku fornsögurnar,
þjóðsögur og ævintýri. Ljóð —
einkum söguljóð — voru eftirlæt-
is lestrarefni hans.
Vel mátti hann fullorðinn taka
sér í munn þessi orð Steph. G.
Stephanssonar til ættjarðarinnar:
„Þín fornöld og sögur mér búa í
barm.“
Sá hugarheimur, sem Einar Karl
byggði sér á þennan hátt, lagði hon-
um í hendur aðalverkefnin til list-
sköpunar.
Hann málaði hrikaleg fjöll og
hamragil, hvíta jökla, víðáttumikl-
ar auðnir með stökum gróðurreit-
nm og blaktandi blómstóði. At-
burði löngu liðinna daga í hillingu
þjóðsagna. Hryssuna Stjörnu á
sundi, úr sögunni Heimþrá eftir
Þorgils Gjallanda. Ökuferð „á gull-
inhyrndum hreinum,“ sem Stefán
frá Hvítadal segir frá í kvæði —
Rjúpu, sem „ræður að lyngi“ og
Jónas Hallgrímsson kvað um —
Bónda, sem ber hey á garða. Und-
anvillt lamb í lireti. Sólskinsdag á
engi--------
Fyrstu opinberu sýninguna á
verkum sínum hélt Einar Karl á
Akureyri í september 1968. Þar
voru til sýnis: 34 olíumálverk, 4
vatnslitamálverk, 2 teikningar og
7 gripir mótaðir (borðskraut og
veggskildir).
Aðsókn var ágæt og sala góð.
í apríl 1969 hélt hann í annað
glnn sýningu og þá í Hafnarfirði.
Voru þar: 41 olíumálverk, 7 vatns-
a
ÍSLENDINGAÞÆTTIR