Íslendingaþættir Tímans - 31.03.1971, Blaðsíða 7

Hmstsis
Sigui rbjörg Jónsdóttir Gautsdal
Því verður ekki neitað, að mis-
hár virðist sá brestur verða, þeg-
ar einn eða annar hverfur úr röð-
um ferðafélaganna, enda kemur
þar margt til. Sú er líka reynslan.
að sá brestur veltur ekki fyrst og
fremst á því, bversu sætið hefur
verið skipað, heldur því hve
stormasomt hefur verið um það.
Má vel vera, að þegar lægst Iætur,
verði það talið til öfugmæla, að
tala um brest. Þó mun 1 flestum
þykja, sem eitthvað sé brostið, þeg-
ar horft er á autt sætið, jafnvel
þótt. úr fjarlægð sé, og þá
með öðrum augum og aldnari,
en fyrir áratugum, enda eru þá
oft tekin önnur verðmæti til mats-
gerðar en áður. Þetta á vel við,
þegar Sigurbiörg i Gautsdal á í
hlut, en þannig nefndum við sveit-
ungarnir liana löngum og þar
heima geymum við hana i minn-
ingum okkar. a.m.k. við. sem heim
an erum horfin. Hún kvaddi sér
lítt hljóðs utan heimilisins. Skorti
hana þó til þess hvorki skapríki
né einurð. En hún var barn síns
heima, átti þar sin vé að vernda
og helgaði þeim önn sína og at-
orku. Hún bm nær allan sinn bú-
skap á jörðum þeirra sveita, se1'"
hún dvaldi í. Ys umferðarinnar á
þjóðleiðunum snart því ekki heim-
ili hannar að jafnaði. Sá sístreymi
kliður, er hanni fylgir. vakti því
enga athygli á Sigurbjörgu né hátt-
um hannar. Þó voru á því minn-
isstæðar undantekningar. í örskots
lengd frá bæ hannar þar í Gautsdal
var skilarétt fyrir iiluta sveitar-
innar flest árin, sem hún réði þar
húsum. Auk þess áttu fimm aðrar
sveitir allmiklar fjárskilavonir þar.
Þeim er til réttarinnar sóttu, var
því allra hluta vegna auðsóttast
um alla fyrirgreiðslu til þeirra
Gautsdalshjóna, enda auðsótt þang
að, hvernig sem metið er. Reynsla
þeirra er þangað sóttu var og sú
að þegar hausthregg og hrakviðri
tóku sinn þátt í réttarstörfunum
og jók nauðsyn leitarmanna og
réttargesta svo ómælanlegt varð,
því hlýrri voru viðtökurnar, því
fyllri úrlausnir þeirra hjóna. Þó
réttin sé fyrir nokkrum árum flutt
frá garði þar í Gautsdal, munu
margir muna þessa sögu frá þeim
haustum, þegar veðurguðir sner-
ust andvígir þessum sérstæðum og
þó þjóðfrægu hátíðum íslenzkra
sveita. En þessa sögu eigum við
sveitungar þeirra Gautsdalshjóma
einnig frá nágrenni annarra skila-
rétta, enda gerist hún í flestum
þeim sveitum, sem slíkar réttir
eiga innan sinna marka. En hún
er því hugstæðari, hlutur og önn
þeirra húsmæðra, sem þá deila
málsverðum og yl meðal nauð-
þurftarmanna auðskildari, sagan
hugþekkari, minningarnar hug-
ljúfari, sem henni eru tengdar. En
hlutur húsmæðranna í þessu æv-
intýri er þá stærstur, er á móti
blæs. Þar var Sigurbjörg í Gauts-
dal ágætur fulltrúi og naut þar at-
orku sinnar og úrræða í ríkum
mæli.
Sigurbjörg fæddist á Tind-
um á Ásum 1. apríl 1899.
Foreldrar hennar voru hjón-
in Sigurlaug Bjarnadóttir og
Jón Jónasson, bóndi í Haga. Faðir
Sigurlaugar var Bjarni bóndi í
Króki á Skagaströnd og víðar, síð-
ast í Hamarsgerði í Skagafirði,
Benediktsson bónda á Skúfi og
Ytri-Ey, Jónssonar. Kona Bene-
dikts var Sigríður Bjarnadóttir
bónda í Kálfárdal, Jónssonar. Móð-
ir Sigurlaugar var fyrri kona
Bjarna, Guðrún Hafliðadóttir,
bónda í Ögmundarstaðakoti. Jóns-
sonar. Móðir Guðrúnar var Björg
Magnúsdóttir frá Vallholti. For-
eldrar Jóns í Ilaga voru Jónas
Sigurðsson, bóndi í Melrakkadal
og Titlingastöðum og kona hans
Ragnhildur Aradóttur frá Þverá.
Verða þessar ættir ekki raktar hér
frekar. Er margt þessara ætt-
menna þekkt að atorku og hug-
rekki.
Sigurbjörg fluttist ineð foreldr-
um sínum að Haga í Þingi fyrsta
vorið. sem hún lifði. Þá náðu for-
eldrar hennar ábúðarrétti á jörð-
inni og bjuggu þar, meðan þeim
entist orka. Þar ólst Sigurbjörg
upp við erfiði uppvaxtaráranna,
svo sem þá var títt um þrekmikla
unglinga. Ilún stundaði nám við
kvennaskólann á Blönduósi í tvo
vetur og var það eina skólaganga
hennar. Mun hún hafa reynzt
henni hinn ágætasti þroskagjafL
1920 réðist ungur maður að
Haga, sem vinnumaður. Hann heit-
ir Haraldur Eyjólfsson, upprunn-
inn af Álftanesinu en alinn upp í
Skagafirði við harðtæk kjör á
marga lund. Ilann náði samt þeim
þroska að verða að hetju til afls
og áræðis. Þau Sigurbjörg felldu
hugi saman og giftust 1922. Þau
reistu bú í Hlíð á Vatnsenda og
þó aðeins á hluta jarðarinnar vor-
ið 1923 og bjuggu þar til vors
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
7