Íslendingaþættir Tímans - 31.03.1971, Blaðsíða 15

MINNING
Asa Guðmundsdóttir Wright
Laugardaginn 6. febrúar sl. lézt
í Trinidad í Vestur-Indíum Ása
Guðmundsdóttir Wright. Hún
hafði dvalizt lengi fjarvistum frá
ættjörð sinni íslandi, fyrst í Eng-
landi og síðan í Trinidad, en hin
síðari ár var nafn hennar oft nefnt
hér heima, einkum í sambandi við
hinar höfðinglegu gjafir, sem hún
eftirlét Þjóðminjasafni íslands,
svo og Vísindafélagi íslandinga.
Ása Guðmundsdóttir fæddist
í Laugardælum 12. apríl 1892. For
eldrar hennar voru hjónin Arn-
dís Jónsdóttir, háyfirdómara Pét-
urssonar, og Guðmundur Guð-
mundsson héraðslæknir, sem
lengst af þjónaði Laugardæla-
og Stykkishólmshéruðum, nafn-
kenndur maður á sinni tíð.
Systkini átti Ása nokkur, en þau
létust öll löngu á undan henni.
Mér er í rauninni fátt kunnugt
um æviatriði Ásu fyrr en þá hin
síðustu ár, en hún fór snemma
utan og lá leið hennar til Eng-
lands. Þar gekk hún að eiga mann
sinn, Henry Newcome Wright lög-
fræðing, og stofnuðu þau heimili
sitt þar í landi. í lok heimsstyrjald-
arinnar fluttust þau vestur um haf
og settust að á eynni Trinidad
skammt undan strönd Venezuela.
Mun það hafa verið af heilsufars-
ástæðum manns hennar, sem þau
brugðu á þetta ráð, en þarna áttu
þau heimili upp frá því. Eignuðust
þau þar allvíðlendar plantekrur,
sem renndu stoðum undir traust-
an efnahag þeirra, og er líklegt, að
þar liafi hagsýni Ásu ráðið miklu
um.
Föður sinn tók Ása til sín þang-
að vestur, aldurhniginn og hrum-
an, og þar lézt hann árið 1946.
Árið 1955 lézt svo eiginmaður
hennar og stóð hún þá ein uppi,
en þau hjón voru barnlaus. Hélt
hún enn um langt skeið uppi hin-
um umfangsmikla búrekstri, en er
hún fann að halla tók undan fæti
tók hún að hugleiða, á hvern hátt
húii gæti ráðstafað eignum sínum
og fundið þeim öruggan samastað,
þar sem þeir kæmu að nokkrum
notum og varðveittu um leið minn-
ingu ættmenna hennar og skyldu-
liðs. Hún þóttist sjá fram á, að
lítið kynni að verða úr hinum veg-
lega húsbúnaði sínum og öðrum
persónulegum munum þar vestra
eftir að hún væri fallin frá, heldur
mundi það að líkindum tvístrast
og verða sumt eyðileggingunni að
bráð.
Árið 1959 tókust bréfaskipti
milli hennar og fyrrverandi Þjóð-
minjavarðar, dr. Kristjáns Eld-
járns, en Ása liafði látið að því
liggja, að hún vildi senda Þjóð-
minjasafninu sitthvað merkra
hluta úr eigu forfeðra sinna.
Smám saman hóf hún að senda
ýmsa listmuni heim, fyrst fáa í
einu, en síðar urðu sendingar
hennar æ stærri og kom þar að
lokum, að hún hafði sent hingað
meginhluta búslóðar sinnar, það
er dýrmætast mátti kallast. í upp-
hafi þessa árs kom frá henni stór
sending og um það bil sem lát
hennar fréttist kom tilkynning um
enn eina sendingu, sem að líkind-
um er því hin síðasta til safnsins.
Þessir hlutir, sem hún sendi
Þjóðminjasafninu á þennan hátt,
eru allt úrvalsgripir. Bæði eru þar
margir ættargripir hennar og
manns hennar, svo og vandaður og
dýrmætur húsbúnaður þeirra
hjóna. Sýna þeir, að þau hjónin
hafa haft glöggt auga fyrir vönd-
uðum og fögrum hlutum og kunn-
að að meta þá, þótt reyndar hafi
loftslagið á Trinidad verið nokkuð
óhollt sumu af innbúi þeirra.
Nokkrir hinir smærri þessara
gripa hafa verið til sýnis í safninu
síðastliðin ár, en ástæður hafa
ekki verið til að hafa nema lítinn
hluta af gjöfum Ásu til sýnis. Verð
ur að vona, að í framtíðinni skap-
ist möguleikar til að bæta þar um
er hægist um sýningarhúsnæði
safnsins.
Ekki lét Ása þar við sitja að
senda safninu framangreindar
gjafir, heldur átti hún eftir að
verða enn stórgjöfulli. Á árinu
1968 var tilkynnnt um mikla fé-
gjöf hennar til safnsins, er mynda
skyldi minningarsjóð, sem bæri
nafn hennar og hefði það mark-
mið að bjóða heim hingað einum
erlendum fræðimanni árlega til
að flytja fyrirlestur á vegum safns-
ins um þætti úr norrænni menn-
ingu, sem snertu ísland að ein-
hverju leyti. Skyldi sjóðurinn
bera nafn hennar og vera til minn-
ingar um eiginmann hennar og
nokkur náin skyldmenni. Með
þessu rættist gamall óskadraum-
ur safnmanna og er það von okk-
ar, að sjóðurinn muni gegna sínu
hlutverki um langa hríð og halda
á lofti minningunni um höfðings-
lund þessarar mætu konu. Ver'ð-
launasjóð af svipuðu tagi stofnaði
hún við Vísindafélag íslendinga
um sama leyti.
Allar þessar gjafir Ásu til safns-
ins eru einn mesti heiðursvottur,
Framhald á bls. 14.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
15