Íslendingaþættir Tímans - 31.03.1971, Blaðsíða 4

cm. Eftir að taðan var hirt, knúði
„listaþráin ríka“ hann til þess að
skreppa út í Náttfaravíkur með
málaratæki. Fylgdi Haraldur sonur
hans honum sunnudagsmorguninn
6. sept. svo langt áleiðis, er komizt
verður á jeppa, eða alllangt norð-
ur fyrir Björg, nyrzta setinn bæ
Ljósavatnshrepps, —syðst á fjör-
ur, sem hægt er aðeins að fara fót-
gangandi til Víknanna, og þó þarf
til þess að standa vel á sjó, vera
lágsjávað og brimlaust. Voru fjör-
urnar sýnilega vel færar að þessu
sinni.
í Naustavík stendur gamalt ibúð
arhús úr steini og hugðist Einar
Karl halda þar til um nætur meðan
hann gisti Víkurnar. Var skjóllega
búinn og vel nestaður.
Erindi Einars Karls í Náttfara-
vík var í þjónustu eftirlætisvið-
fangspfna listaþrár hans, en þau
voru: Saga íslands og mikilúðleg
náttúra þess. Hann ætlaði í þessari
för að undirbúa málverk af Nátt-
fara, sem Landnámabók segir að
þarna hafi búið, og var, ef farið er
eftir frásögn hennar, fyrsti land-
námsmaður á íslandi'.
Samkomur miklar höfðu verið
haldnar á Húsavík og að Laugum
í Reykjadal í ágústmánuði til að
minnast þess, að ellefu aldir eru síð
an Garðar Svavarsson fyrstur nor-
rænna manna reisti sér hús á Húsa-
vík, — og frá því að Náttfari, sem
var í fylgdarliði hans, settist að i
héraðinu.
Litlu áðiH- en Einar Karl lagði
1 þessa hinztu för, hafði hann,
staddur á Húsavík, kastað fram hjá
kunningja sínum þessari vísu:
Áfram ég klifra minn Örlagahnjúk
og yrki mín ferhendu stef.
Hjartað er ónýtt, sálin er sjúk,
— og svo hef ég smávegis kvef.
í vísunni eru glögg einkenni
höfundarins: Skýr hugsun, rétt
stuðlun og rúm, gamansemiblær,
en djúp alvara undir niðri.
Hann hafði fundið til hjartabilun-
ar og notaði að læknisráði meðöl
við henni að staðaldri. Hins vegar
tekur hann sér skáldaleyfi, þegar
hann segir sálina sjúka, því hann
var andlega stálhraustur. „Smáveg
is kvef“, tíundar hann svo í ofaná-
lag, til þess að auka á sjálfhæðn-
ina, því hvað var slíkt kvef
umræðuvert samtímis hinum ó-
sköpunum með hjartað og sálina.
Að liðnum sunnudeginum, sem
Einar Karl fór út í Víkurnar, gerð-
4
ist veður vont á þessum slóðum:
Stórviðri með snjókomu og sjávar-
róti. Fönn hlóð í Kinnarfjöll og
urðu þau hvít að rótum.
Þriðjudaginn 8. september fór
Haraldur sonur Einars Karls út í
Náttfaravikur til þess að vitja föð-
ur síns. Þá voru fjörurnar þangað
aftur orðnar slarkfærar. En hann
greip í tómt. Fann hvorki föður
sinn né föggur hans. Eftir all-
mikla leit hvarf hann að dagslok-
um aftur til mannabyggðar. Næsta
morgun fór flokkur manna úteftir
til leitar. Fundu leitarmenn Einar
Karl örendan á svonefndum Kota-
dal, sem er slakki milli háfjallanna
að vestan og Bakranga, sem er
mikið fjall Skjálfandaflóamegin.
Var þá 9. september.
Kotadalur er sjaldfarinn og erf
ið gönguleið milli Náttfaravíkna
og nyrztu byggðra bóla í Ljósa-
vatnshreppi. Einar Karl hefur ekki
treyst því, að fjörurnar yrðu fljót-
lega færar og því lagt á fjallveg-
inn að loknum verkum þeim, er
við varð komið. Snjórinn verið
meiri, þegar hærra kom, og færð-
in verri, en hann hefur búizt við.
Langt hafði hann þó verið kominn
með að sigra aðalbrattann, er lá
honum í fang, en átt eftir vondan
snjóakafla. Hann hafði borið all-
þungan bagga í fötlum, málara-
tæki og ferðaföggur. Eftir sporum
að dæma hafði hann numið stað-
ar einhverja stund og hnigið síð-
an aftur á bak. Þannig hvíldi hann
örendur upp við byrði sína með
svefnró á yfirbragði, að sögn leit-
armanns.
Þarna í háfjallasalnum, í hug-
djarfri sókn á Örlagahnjúkinn,
liafði hjarta Einars Karls hætt að
slá.
Hann dó fyrir listhneigð sína.
Einar Karl var fluttur heim að
Fljótsbakka. Húskveðja fór þar
fram mánudaginn 21. september.
Var þá fagurt veður. Fjöll sveipuð
blámóðu. Skjálfandafljót rann hæg
látlega fram hjá bænum eins og
dreymandi. Fljótsheiðarbrekkan
skartaði fegurstu haustlitum. Frá
Goðafossi bárust annað slagið djúp
ir bassatónar, sem hljómuðu í eyr
um manna eins og kveðjusöng-
ur frá vættum byggðarinnar.
Margt fólk — og sumt langt að
komið — var þarna mætt. Sóknar-
presturinn, Sigurður Guðmunds-
son prófastur á Grenjaðarstað flutti
geðfellda ræðu. Lesið var kvæði
eftir Þorgeir Jakobsson rafvirkja
frá Haga í Aðaldal. Einnig var
flutt „Andvarp“, — ljóðkveðja frá
Söru, dóttur hins látna. Kirkjukór
Einarsstaðasóknar söng. Athöfnin
öll var virðuleg.
Að húskveðju lokinni, og þar
með rausnarlegum veitingum, var
ekið yfir í Reykjadal og að Einars-
stöðum. í kirkjunni þar fór fram
bænargjörð og söngur. Síðan var
þessi innilega listhneigði bóndi og
dugmikli vinnugarpur lagður til
hinztu hvílu í grafreit ættbyggðar
sinnar.
Einar Karl lét eftir sig allmikið
safn mynda og listmuna. Hafa
vandamenn hans ákveðið að flytja
þetta safn nú með vorinu í mál-
verkasalinn á Fljótsbakka og láta
það vera þar til sýnis og sölu
næstu ár.
Á meðan þessi sýning stendur
yfir, geta vinir Einars Karls heim-
sótt hann þarna og átt tal við hann
á máli mynda hans.
Karl Kristjánsson.
f
Horfinn er
athafnamaður,
Látinn nemandi
lífsskóla.
Góðum grönnum
greiðamaður,
faðir og afi
ástvinum kær.
Að yrkja var
þitt unaðsstarf.
Léztu Ijóðstafi
leika á tungu.
Gladdir gesti
með góðri stöku.
Gerðir Fljótsbakka
gróðurreit.
Að yrkja í myndum
var yndi þitt.
Festir á léreft
ljós og skugga.
Hugsýnir þínar
og handaverk
geymast óbornum
um aldir fram.
Fyrir eliefu
öldum síðan
Náttfari nam
Náttfaravíkur.
Aleinn þú lagðir
í landnemans slóð,
settir að innsigli
þín síðustu spor.
Þorgeir Jakobsson.
ÍSLENDINGAÞÆTTÍ