Íslendingaþættir Tímans - 31.03.1971, Blaðsíða 22

JÓNAS EINARSSON,
fyrrverandi
Fæddur 27. febrúar 1891.
Dáinn 26. nóvember 1970.
Ég sá hann síðast síðastliðið
haust nokkrum sinnum. Þá lá
hann á Siúkrahúsi Husavíkur og
beið dauða síns. Líkaminn var út-
lifaður oa orkuvana, en sálin eins
og hún átti að sér að vera. Eng-
inn bilhupur á áhuganum á því,
sem hann viídí að kæmist í verk.
Hanii varð að hvíla í vissum, ann-
arlegum stellingum, ef hann átti
að hafa viðböl, en ekki kveinkaði
hann sér eða kvartaði. Hann var
þeirrar manngerðar, sem sagt er
um að hvorki kveinki sér við sárs-
auka né bana.
Jónas fæddist í Svartárkoti í
Bárðardal. Sonur hjóna, sem þar
bjuggu þá: Einars Friðrikssonar
og Guðrúnar Jónsdóttur. Einar var
af svonefndri Hraunkotsætt, en
Guðrún var dóttir Jóns Illugason-
ar frá Baldursheimi í Mývatns-
sveit. Einar og Guðrún fluttust bú-
ferlum frá Svartárkoti að Reykja-
hlíð við Mfvatn vorið 1895 og áttu
þar heima til dauðadags. Frá þeim
er komin „Reykiahlíðarætt hin
yngri“. Þau eignuðust 14 börn, en
5 létust í hemsku. Níu komust til
aldurs. Jónas var yngstur þeirra.
Hann fluttíst fiösurra ára með for
eldrum sfnum til Reykjahlíðar og
ólst þar unp í fiölmenni mikils
frændgarðs. Vandist langræði til
heyöflunar, stórum víðáttum smöl
unar og beitilanda, — mikilli sókn
til veiða f Mývatni.
Hann var einn vetur í unglinga-
skóla Símirðar Baldvinssonar að
Ljósavatm. Það þótti góður skóli
á þeim árum til þess að væða
menn til siálfsnáms. Árið 1912 fór
Jónas cí*->n f bændaskólann á Hól-
um f Hia'tadal og útskrifaðist það
an 1914.
Jónas Rinarsson var mjög heil-
steyptur nersónuleiki, og áhuga-
samur um allt, sem hann tók sér
fyrir hendur. Heiðarleiki hans og
bóndi, Álftagerði
orðheldni fyrsta flokks. Hann var
hvorki stór vexti né kraftalegur
— í líkingu við suma frændur
sína — en f jaðurmagnaður og harð
fylginn sér bæði f leik og starfi.
Fyrst og fremst var hann þó mað-
ur starfsins. Samt minnast eldri
Mývetningar þess, að þegar hann
kom frá Hólum, lagði hann sveit-
inni til fyrsta fótknöttinn, og gerð
ist um leið fyrsti kennari Mývetn-
inga í þeirri íþrótt.
Árin 1910—1916 var Jónas
heimilismaður hjá Sigurði bróður
sínum, sem bjó á hluta Reykjahlíð-
ar. Vann hann honum sem vinnu-
maður, utan þess tíma, sem hann
var í Hólaskóla, en kom sér jafn-
framt upp dálitlum bústofni.
Hinn 31. október 1916 gekk Jón-
as að eiga Kristjönu Jóhannesdótt-
ur Sigurðssonar frá Laucaseli.
Hún var fimm árum eldri en hann,
fríð kona, höfðingleg og mikil-
hæf á marga lund. Þau hófu bú-
skap í Álftagerði f Mývatnssveit
vorið 1917, á parti jarðarinnar,
sem Jónas fékk úr eigu foreldra
við Mývatn
sinna. Þessi jarðarpartur var ná-
lega húsalaus — túnið lítill blett-
ur — engjar sæmilega grösugar,
en votlendar og erfitt að heyja
þær, nema í góðri tíð. Búfjárhag-
ar ekki rúmir eða hentugir. Að-
staða til silungsveiði í Mývatni all-
góð.
Jónas var framfaramaður að eðl
isfari. Hann hóf þegar umbætur á
býli sínu. Áhrif frá búnaðarskóla-
göngunni ýttu undir. Vinnukappið
var linnulaust. En jarðnæðið var
með miklum takmörkunum og al-
mennar fjárkreppur tóku í taum-
ana.
Hann varð að byrja á því að
koma sér upp íbúðarhúsi og pen-
ingshúsum. Stækka túnið, en tún-
ræktinni var mjög markaður bás-
inn vegna hrauns og votlendis. Þá
tók hann og sinn þátt í tilraunum
með félagslegar engjabætur.
Mikla vinnu lagði hann alltaf í
veiðiskap og var fengsæll veiði-
maður.
Jónas og Kristjana eignuðust tvö
börn. Þau eru:
1. Gestur, fæddur 21. febrúar
1919, bóndi og bifreiðarstjóri í
Álftagerði. Kona hans er Kristín
Þuríður Jónsdóttir Pálssonar frá
Stóruvöllum í Bárðardal.
2. Guðrún, fædd 7. febr. 1924 hús
freyja að Gerði í Hörgárdal síðan
1948. Eiginmaður hennar er Ólaf-
ur Skaftason, bóndi, frá Þúfnavöll
um, Guðmundssonar.
Kristjana og Jónas virtust ólík.
Hún draumlynd og rómantfsk að
eðlisfari, — hann maður virkileik-
ans fyrst og fremst. En hiónaband
þeirra var eigi að síður gott. Þau
báru virðingu hvort fvrir öðru og
voru hvort öðru nærgætin. Bæði
voru sómakær. Bæði gestrisin og
hjálpfús.
f Álftagerði var um áraskeið
nokkurs konar flutningamiðstöð
eftir að akvegur úr kaupstað náðí
þangað, en var ekki kominn um-
hverfis Mývatn. Vélbátur var lát*
22
ÍSLENDINGAÞÆTTIR