Morgunblaðið - 29.07.2004, Side 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 2004 27
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
NÝLEGA birtist leiðari í Morg-
unblaðinu þar sem áliðnaður er
prísaður nánast sem ný trúar-
brögð og álrisinn þá orðinn hið
helsta átrúnaðargoð í landi mið-
nætursólarinnar. Daginn eftir
birtist annar leiðari þar sem
stungið var upp á að ná sátt við
náttúruverndarsinna útaf öllum
þessum yfirvofandi álverum,
virkjunum sem eru í farvatninu.
Mér er spurn: Um hvað á að
semja? Landið er að hverfa undan
fótum mínum. Á þá að semja um
að ég fái að standa á einum fæti.
Og álrisinn á hinum?
Elísabet Kristín Jökulsdóttir
Til Morgunblaðsins
Höfundur er rithöfundur.
„HEIMSLYGIN: Þagnarlygin,
listin að dulbúa og falsa og listin að
láta hlutina standa á haus.“
Gunnar Dal í bók sinni Listin að
lifa:
„Það er von mín að þið verðið
nægjanlega íhaldssöm til að halda
áfram að vera Íslendingar með sjálf-
stæðan vilja og sjálfstæðar skoðanir,
fólk sem heldur trúnað
við land, þjóð og tungu
og varðveitir þau and-
legu verðmæti og þann
arf sem því er trúað
fyrir ...
Það er ósk mín að þið
standið vörð um mann-
úðarstefnu og rétt hins
einstaka manns til að
lifa lífinu“.
Þagnarlygin
Íslendingar hafa flestir
spilað Monopoly (ein-
okun), betur þekkt sem Matador.
Hinir gáskafullu fjármálasnillingar
Íslands lifa og hrærast í slíku spili
nema þeir spila með krónurnar okk-
ar en lifa líkt og forsetinn, mikið til á
erlendri grund.
Almenningur þekkir ekki eða skil-
ur flóknar fléttur í kaupum og sölum
á fyrirtækjum, hlutum úr fyr-
irtækjum, (rétt eins og fyrirtæki séu
á partasölu), yfirtökum, kaupum á
hlutum í eigin eigu, sölu til sjálfra sín
og kaupum til baka.
Enginn skildi hvernig Norðurljós
lifði af gjaldþrotið með samruna við
aðra gjaldþrota fjölmiðla og hálf-
gjaldþrota tölvufyrirtæki. En látum
það vera!
Sviðsett eru flækjuleikrit af bull-
meisturum nútímans, sem telja
hverjir öðrum trú um að þeir séu
með fullu viti. Og pólitíkusarnir
botna sjaldnast, ekki frekar en al-
menningur, nokkurn skapaðan hlut í
því ferli sem í gangi er. Peningar og
ásókn í völd virðast vera að firra
menn vitinu .
Listin að dulbúa
Tökum handahófskennt dæmi úr DV
3. september 2003 um viðskipti sem
öllu venjulegu fólki hljóta að vera
óskiljanleg. Fyrirsögn fréttarinnar
er: Fjárhagsleg staða Sjafnar mjög
sterk.
Og fréttin er svohljóðandi: „Í maí
sameinaði Sjöfn hreinlætisfram-
leiðslusvið Mjallar og Friggjar undir
nafninu Mjöll Frigg hf. Eignarhlutur
Mjallar í Mjöll Frigg er 50% og Sjöfn
á 65% eignarhlut í Mjöll. Í ágúst
keypti Mjöll hf. öll hlutabréf í þvotta-
húsinu og efnalauginni Slétt og fellt á
Akureyri og sameinaði rekstri Mjall-
ar frá 1. ágúst sl. Í síðustu viku sam-
einaði Sjöfn svo rekstur
Stíls og Ásprents undir
nafni og merki
Ásprents-Stíls. Sam-
einað fyrirtæki hóf
rekstur 1. september sl.
Sjöfn á 50% í Ásprenti-
Stíl. Í samstæðu Sjafn-
ar eru nú Hans Pet-
ersen, nær 99,9% eign-
arhlutur; Mjöll, 65%
eignarhlutur, en Mjöll á
50% hlut í Mjöll Frigg
og 33,3% hlut í P/F
Kemilux Industri í
Færeyjum; Nýja kaffibrennslan,
50% eignarhlut; AKVA-100% eign-
arhlutur; Ferðaskrifstofa Akureyrar,
70% eignarhlutur; SBA Norðurleið
37% eignarhlutur. Hluthafar Sjafnar
hf eru Kaldbakur með 50% hlut, Ey-
firðingur í eigu Baldurs Guðnasonar
með 41,7% hlut og Eignarhalds-
félagið Stíll sem er í eigu Baldurs
Guðnasonar og Steingríms Péturs-
sonar, með 8,3% hlut“.
Hvaða víðáttusnillingur sauð sam-
an þessa fyrirtækjasúpu og er ætlast
til þess að einhver skilji ? Ætli til-
gangurinn sé kannski fyrst og fremst
sá að enginn skilji? Hvað á téður
Baldur Guðnason (núverandi for-
stjóri Eimskipa) mikinn hlut og
hvernig eignaðist hann oft hlut í
sama fyrirtækinu, keypti af og seldi
sjálfum sér?
Að falsa
Svona dæmi eru auðvitað legíó í ís-
lensku viðskiptalífi og þjóna oftast
þeim tilgangi að fela það sem raun-
verulega er í gangi. Gleymum ekki að
oftar en ekki er sá hluti rekstrar sem
rekinn er með tapi, dreginn út úr og
settur í gjaldþrot eins og fólkið á
landsbyggðinni hefur mátt líða fyrir.
Jafnvel kjötvinnslufyrirtæki er skipt
í tvennt, annars vegar í fjárfesting-
arfyrirtæki og látið kaupa í banka en
kjötvinnslan sjálf sett í gjaldþrot.
Þegar forsætisráðherra sagði að
stundum væri logið í sölum Alþingis
hvað má þá segja um lygarnar um
samruna fjölmiðlafyrirtækjanna.
Fjölmiðlum sem ákveða ekki bara
hvaða fólk þarf geðlyf!! heldur líka
hvaða lög eru samþykkt af forseta og
hver ekki. Þeir hafa kannski líka veð-
sett stjórnarskrána í London, „All
the presedent’s men“? Vitum við eitt-
hvað hvað af Íslandi er veðsett er-
lendis og í hvaða tilgangi?
Að láta hluti standa á haus
Samþjöppun á fjölmiðlum í eigu auð-
hrings sannaði fljótt mátt pening-
anna og rótgrónustu vinstrimenn
snerust á hæl á einni nóttu og op-
inberuðu hugleysi sitt og fögnuðu því
að peningar væru loksins komnir inn
í fjölmiðlana og þeir ekki lengur
reknir með tapi. (Hvernig vissu þeir
það!?) Fólk mátti sjá fram-
kvæmdastjóra Samfylkingarinnar,
Karl Th. Birgisson, gleðjast yfir nýj-
um auðhring í fjölmiðlum. Maðurinn
sem nokkrum vikum fyrr gagnrýndi
Stöð tvö fyrir að vilja selja Samfylk-
ingunni aðgengi Marðar Árnasonar
að stjórnmálalegri umræðu gegn
Pétri Blöndal (í Íslandi í bítið) var nú
orðinn hinn spakasti. Málið var þagg-
að niður. Karl Th. hefur sennilega,
eins og fleiri, áttað sig á að sigurgeta
Samfylkingarinnar er í tengslum við
þá sem hafa eignast Ísland.
„Staðreyndirnar um spillinguna
eru að vísu óvinur sannleikans“ skrif-
aði Don Quixote. Í þá gryfju féll
stjórnarandstaðan og forsetinn, því
miður. Við sjáum eftir makalaust út-
spil forsetans hver ræður á Íslandi
en efinn er, hr. forseti, á „þjóð“ þín
Ísland? Það er óhæfa að kjósa um
tjáningarfrelsið blindaður af áróðr-
inum gegn því.
Á þjóðin Ísland … hr. forseti?
Jónína Benediktsdóttir fjallar
um hverjir hafi eignast Ísland ’Sviðsett eru flækju-leikrit af bullmeisturum
nútímans, sem telja
hverjir öðrum trú um að
þeir séu með fullu viti.‘
Jónína Benediktsdóttir
Höfundur er íþróttafræðingur.
ERFÐALÖG Íslands eru einföld,
gamalmenni geta ekki gefið eignir
sínar munnlega. Eini stafurinn um
munnlega yfirfærslu eigna í lögum
er um fólk í lífshættu, en þá verði að
bera vitni innan viss tíma, ef ég skil
rétt. Lögmaður Reykjavíkurborgar
fyrir hönd borgarstjóra hefur ákveð-
ið að hundsa allar staðreyndir máls-
ins og lög og neita beiðni lögmanns
fjölskyldu minnar.
Að mínu áliti eru sérstakar ástæð-
ur fyrir því, ekki verið að hugsa um
hagsmuni Reykjavíkurborgar og þá
íslensku þjóðarinnar, heldur að yf-
irfæra ábyrgð fárra á þessum hryll-
ingi yfir á Reykjavíkurborg með því
að neita þessari beiðni.
Beiðni lögmanns var send með
gögnum seint í júnímánuði 2004. Ég
hefði talið að tíma tæki að fara yfir
þessi gögn (mér vitandi var aldrei
haft samband við lögmann fjölskyld-
unnar til að fá skýringar á gögnum).
Ég sendi þessa beiðni lögmanns
til allra í borgarstjórn og þingmanna
í von um að viðkomandi kynntu sér
þetta mál. Ég fékk viðbrögð bæði frá
þingmönnum og meðlimum í borg-
arstjórn, en vegna sumarleyfa og
anna þingmanna var ekki hægt að
ætlast til að þeir kynntu sér málið á
svo stuttum tíma. Svar borgarlög-
manns Antons Björns Markússonar
var dags. 8. júlí 2004.
Mín skoðun er, að flýtir svarsins
hafi haft þann tilgang að stöðva um-
ræðu og yfirfæra ábyrgð yfir á
Reykjavíkurborg sem allra fyrst, að
þetta hafi verið brella sem Þórólfur
Árnason borgarstjóri tók þátt í, að
Þórólfur Árnason hafi tekið þátt í
spillingu í stjórnkerfi borgarinnar.
Ég ásaka Þórólf Árnason borg-
arstjóra hér með að gæta hagsmuna
annarra en Reykjavíkurborgar sem
hann sór eið að gæta.
Ég tel að fjölskyldan muni ekki
geta leitað réttar síns í íslensku rétt-
arkerfi, það sé spillt. Lögmenn eigi
sinna hagsmuna að gæta hjá stjórn-
málaöflum og að dómarar heyri
beint undir ráðherra, skipaðir að
geðþótta viðkomandi jafnvel á móti
ráðleggingum þeirra sem eiga að
hafa um slíkt að segja. Þetta mál sé
of stórt og höggvi of nálægt æðstu
völdum á Íslandi, þannig að fjöl-
skyldan muni aldrei fá réttláta með-
ferð á Íslandi. Þess vegna er ég
mjög á báðum áttum að fylgja þessu
máli eftir.
Anton Björn Markússon lögmað-
ur er formaður stéttarfélags lög-
manna, hlýtur að hafa virðingu
starfsbræðra sinna. Honum finnst
ekkert að því að setja nafn sitt við
þessa neitun. Ég hef ekkert bol-
magn að standa einn upp í íslensku
valdakerfi, ekkert vit í að setja fjár-
magn í sýndarréttarhöld þar sem
allir eru innherjar nema ég.
INGIMUNDUR KJARVAL,
Delhi N.Y.,
Bandaríkjunum.
Til íslensku þjóðarinnar
Frá Ingimundi Kjarval:
ÁGÆTU blaðamenn Mbl.
Höfundur þessa pistils er reglu-
legur lesandi blaðsins og er búinn að
vera það í hálfa öld. Áhuginn hlýtur
að eiga sér þær skýringar, að blaðið
sé gott og áreiðanlegt. Umfjallanir
um ýmis fag- og atvinnumál fela oft í
sér matsatriði og einnig eru þær oft
deilumál, sem engin ein skoðun er á.
En blaðið hlýtur samt að fjalla um
þau og jafnvel þótt mörgum hitni í
hamsi við lestur.
Höfundur hefur skrifað mikið í
blaðið í tímans rás og í seinni tíð
mest um sjávarútveg; hann er kunn-
uglega deilumál um margt, en eng-
inn efast um mikilvægi greinarinnar.
Nokkrum sinnum hefur höfundur
gagnrýnt það, sem blaðamenn blaðs-
ins hafa skrifað eða ekki skrifað. Í
blaðinu birtist þann 14.7. sl. frétta-
grein um viðskipti undir yfirskrift-
inni: „Góð staða fiskistofna vest-
anhafs“, en vitnað var í bandaríska
skýrslu frá NOAA (National
Oceanographic and Atmospheric Ad-
ministration, stofnunar sem fer með
málefni hafsins og andrúmsloftsins í
Bandaríkjunum) og síðan: […] „hef-
ur fiskveiðistjórnunin haft jákvæð
áhrif á stöðu fiskstofna við landið.
Náðst hefur að byggja fjóra af helztu
fiskstofnunum upp á ný, 10 tegundir
eru ekki lengur á lista yfir ofveiddar
tegundir og ofveiði hefur verið stöðv-
uð á fimm tegundum.“
Það er skemmst frá því að segja,
að ástand flestra mikilvægra fisk-
stofna við landið er mjög slæmt (sjá
neðar) og hefur í heild ekkert batnað
að undanförnu. Sá lýsingarmáti, að
nota upptalningar á einstökum fisk-
stofnum og segja síðan hvort þeir
séu ofveiddir eða hafi verið ofveiddir
og telja síðan upp hvaða breytingar
hafi orðið á milli ára, hefur fram-
kallað mikil viðbrögð þar vestra og
gildir þá einu hvort um er að ræða
opinbera starfsmenn, fræðimenn eða
starfsmenn sjávarútvegsfyrirtækja.
Breytingar urðu á milli ára á vissum
fisktegundum, sem engu eða litlu
máli skipta, og rugluðu þær allan
samanburð. Ástandið á fiskstofnum
á austurströnd landsins við Atlants-
haf er mjög vont, en hefur lagast að-
eins hvað varðar ýsu og karfa ásamt
einstökum flatfiskum. – Ástandið við
Alaska er alveg sér á parti, en þar
hafa veiðar verið í föstu og góðu fari
um skeið, en þar er að finna stærsta
botnfiskstofn heims væntanlega, Al-
askaufsann, en veiðar á honum eru á
aðra milljón tonna á ári og talið er að
stjórnun þeirra veiða sé í lagi; þessi
fiskstofn er í mikilli samkeppni við
ljósholda botnfisk í Atlantshafi.
Í „Úr verinu“ 22.7. sl. í bryggju-
spjalli Helga Mars Árnasonar segir í
yfirskrift: „Sá guli er sterkur“. Þar
fjallar hann um stöðu þorsks á mörk-
uðum; að því er virðist til að andæfa
Grænfriðungum, sem nota áróður
gegn þorskveiðum. Helgi vitnar í
IntraFish tímaritið og segir síðan:
„Á fyrstu fimm mánuðum ársins
voru flutt út 11.500 tonn af þorski frá
Bandaríkjunum til landa Evrópu-
sambandsins fyrir rúma 34 milljónir
dollara.“ Síðan segir hann, að um sé
að ræða verðmætisaukningu um 700
milljónir króna frá sama tíma í fyrra.
– Ja hérna, heildarframleiðsla
þorsks í Bandaríkjunum er um nöt-
urleg 12–14 þúsund tonn á ári (og er
ekki að vaxa) og borða þeir sjálfir
megnið af þeim fiski. Skýringin á
þessu misræmi er væntanlega sú, að
um hefur verið að ræða svokallaðan
Kyrrahafsþorsk, sem er önnur fisk-
tegund en þorskurinn í Atlantshafi.
Menn geta svo sem deilt um það
hvort sá fiskur sé sá guli eða ekki.
Aðalatriðið er það, að þorskveiðar
eru að minnka alls staðar í Atlants-
hafi og hafa verið að gera það lengi;
þær eru bara svipur hjá þeirri sjón
sem var. Stofnar þorsksins teljast í
mörgum tugum, en telja má á fingr-
um annarrar handar hverjir þeirra
eru í námunda við að vera í lagi eða
ekki. Aflamarksstjórnun á þorski
hefur hvergi gengið nema um sinn
og alveg ákveðnar skýringar eru á
því. Eina undantekningin, að því er
virðist, er í Barentshafi, en þorskur
þar er ofveiddur að sögn ICES, Al-
þjóða hafrannsóknaráðsins.
Höfundur treystir því að umrædd-
ir blaðamenn vilji hafa það sem sann-
ara reynist.
JÓNAS BJARNASON,
Klapparstíg 3,
101 Reykjavík.
Bréf til blaðsins
Frá Jónasi Bjarnasyni
efnaverkfræðingi:
ALÞINGISMAÐURINN Einar
Oddur Kristjánsson gerir veiðigjald
að umtalsefni í nýlegri
grein hér í blaðinu.
Kallar það auðlinda-
skatt og hefur ýmislegt
við það að athuga.
Það er alveg hárrétt
hjá Einari Oddi að sú
leið sem liðsmenn hans
úr Sjálfstæðis- og
Framsóknarflokknum
völdu hefur fáa kosti.
Er alveg á mörkunum
að standast jafnræð-
isákvæði stjórnarskár-
innar og hindrar
framþróun sjávar-
útvegs. Það versta við
hana er sú óvissa sem útgerðarmenn
búa við, en Alþingi getur hvenær
sem er svipt þá réttinum til veiða og
úthlutað honum á einhvern annan
hátt. Í slíku umhverfi er engin leið
að gera langtímaáætlanir. Hag-
kvæmri langtímafjárfestingu í
greininni eru því tak-
mörk sett, eins og t.d.
fjárfestingu í menntun.
Enda er það kannski
engin tilviljun að
menntunarstig í sjáv-
arútvegi er mun lægra
en í öðrum atvinnu-
greinum. Það er ekkert
náttúrulögmál heldur
einkenni hnignandi at-
vinnugreina sem rekja
má til gjafakvótans.
En það er til lausn á
þessum vanda. Með því
að markaðsvæða út-
hlutun kvóta og úthluta
honum til langs tíma, eins og fyrn-
ingarleið gengur útá, mun stöðnunin
verða rofin. Óvissunni eytt og nýjir
menn með nýjar hugmyndir munu
aftur hafa tækifæri að komast inn í
greinina. Dugmiklir ungir menn á
landsbyggðinni ættu því vera lík-
legri til að vilja búa þar áfram. Það
er líka sú leið sem flestir óháðir sér-
fræðingar mæla með, t.d. allir þeir
nóbelsverðlaunahafar í hagfræði
sem hafa tjáð sig um kerfið (en þeir
eru flestir hægrimenn). Það mun
einnig leiða til þess að leigan fyrir
kvótann rennur til almennings í stað
þess að fara óskattlagður inn á
reikninga handhafa gjafakvótans í
Lúxemborg. Þá fjármuni getur Ein-
ar svo notað til skattalækkana, t.d.
lækkunar útsvars á landsbyggðinni.
Einar Oddur heldur því einnig
fram að andstaðan við gjafakvótann
sé vegna líffræðilegrar stjórnunar.
Samkvæmt því hlýtur einhver hluti
landsmanna að vera ósammála því
markmiði kvótakerfa að hámarka af-
rakstur fiskistofnanna. Ekki veit ég
hvaða hópur það er. Einar er aftur á
móti ekki einn um að einblína á líf-
fræðilegu stjórnunina.
Því vaknar sú spurning hvort Ein-
ar Oddur sé að ganga í Frjálslynda
flokkinn.
Einar Oddur og auðlindaskattur
Guðmundur Örn Jónsson
svarar Einari Oddi ’Einar Oddur heldurþví einnig fram að and-
staðan við gjafakvótann
sé vegna líffræðilegrar
stjórnunar. ‘
Guðmundur Örn
Jónsson
Höfundur er verkfræðingur MBA.