Morgunblaðið - 13.09.2004, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. SEPTEMBER 2004 19
N
ýlega var frá því
greint að rík-
isstjórnarflokkarnir
hefðu tekið af skarið
um að tekjuskattur
einstaklinga yrði lækkaður um 1%
um næstu áramót. Er þar um að
ræða mikilvægt skref í þá átt að
hrinda í framkvæmd þeim áform-
um um skattalækkanir á kjör-
tímabilinu, sem fram komu í
stjórnarsáttmála ríkisstjórn-
arinnar. Jafnframt hefur komið
fram að þessa dagana sé unnið að
nánari útfærslu tillagna um
skattalækkanir, bæði um áfram-
haldandi lækkun tekjuskattsins og
aðrar þær breytingar, sem flokk-
arnir náðu saman um við upphaf
kjörtímabilsins.
Í stjórnarsáttmálanum kom
fram að stefnt væri að lækkun
tekjuskatts um allt að 4%, afnámi
eignarskatts, lækkun og samræm-
ingu erfðafjárskatts og breyt-
ingum á virðisaukaskattskerfinu
til hagsbóta fyrir almenning, sem
auðvitað þýðir lækkun á þessum
skatti. Þegar hefur breytingum á
erfðafjárskatti verið hrint í fram-
kvæmd og jafnframt lögfest að
sérstakur tekjuskattur ein-
staklinga, hinn svokallaði há-
tekjuskattur, muni lækka í áföng-
um og hverfa alfarið á árinu 2006.
Mikilvægt er að ákvarðanir um
framhaldið liggi fyrir sem fyrst og
full ástæða er til að lögfesta
skattalækkanir kjörtímabilsins
þegar á þessu þingi, jafnvel þótt
þær komi ekki allar til fram-
kvæmda strax.
Af hverju skattalækkanir?
Rétt er að rifja upp hvers vegna
stjórnarflokkarnir lögðu jafn
mikla áherslu á skattalækkanir við
myndun ríkisstjórnarinnar og
raun ber vitni. Þar lá auðvitað til
grundvallar sú pólitíska afstaða að
skattar hér á landi væru of háir
og það væri æskilegt markmið að
fólk héldi eftir stærri hluta þess
fjár sem það sjálft aflar. Jafn-
framt lá fyrir að á næstu árum
yrði aukið efnahagslegt svigrúm
til skattalækkana, ekki síst vegna
mikillar uppbyggingar í orku-
málum og stóriðju. Ljóst var að
uppsveifla í efnahagslífinu vegna
þessara framkvæmda leiddi til
aukinna tekna ríkissjóðs og
stjórnarflokkarnir töldu að skatta-
lækkanir væru eðlileg leið til að
skila þeim ávinningi til almenn-
ings í landinu.
Þessar forsendur lágu fyrir í að-
draganda síðustu alþingiskosninga
og má segja að ekki væri sér-
staklega um þær deilt í kosninga-
baráttunni. Allir flokkar nema
Vinstrihreyfingin – grænt framboð
töldu að svigrúm yrði til skatta-
lækkana og boðuðu þær í stefnu-
skrám sínum, þótt skoðanir væru
vissulega skiptar um útfærsluna.
Áhyggjur af þenslu
Að undanförnu hafa ýmsir, bæði
hagfræðingar og bankamenn, orð-
að áhyggjur sínar af hugsanlegum
þensluáhrifum skattalækkana við
núverandi aðstæður. Hafa þeir
bent á að með því að lækka skatta
á sama tíma og mikið fé streymir
inn í landið vegna stórfram-
kvæmda geti verðbólguþrýstingur
aukist úr hófi fram, með skaðleg-
um afleiðingum fyrir bæði almenn-
ing og fyrirtæki. Þetta eru auðvit-
að sjónarmið sem taka þarf tillit
til og öllum má vera ljóst að bæði
stjórn ríkisfjármála og peninga-
mála er ekki síður vandasöm þeg-
ar góðæri ríkir en þegar harðnar
á dalnum. Það þarf vissulega sterk
bein til að þola góða daga.
Ekki tilefni til
stefnubreytingar
En gefa þessi varnaðarorð til-
efni til þess að falla frá áformum
um skattalækkanir á kjör-
tímabilinu? Þeirri spurningu svara
ég eindregið neitandi. Þau skipta
hins vegar verulegu máli í sam-
bandi við útfærslu og tímasetn-
ingu aðgerðanna, auk þess sem
taka ber tillit til þeirra þegar
horft er til annarra þátta í hag-
stjórn á næstu árum.
Nauðsynlegt er að hafa í huga,
að sjónarmið af þessu tagi hafa
þegar sett mark sitt á stefnu rík-
isstjórnarinnar í skattamálum.
Alltaf hefur legið fyrir að margir
myndu kjósa bæði hraðari og
meiri skattalækkanir heldur en
boðaðar hafa verið. Varfærnissjón-
armið bjuggu hins vegar að baki
því að ekki voru gefin stærri fyr-
irheit heldur en fram koma í
stjórnarsáttmálanum. Sama má
segja um þá ákvörðun, að bíða
með yfirlýsingar um nánari út-
færslu markmiðanna fram yfir
gerð kjarasamninga, enda
öllum ljóst að þróun í
kjaramálum skiptir veru-
legu máli í þessu sambandi.
Einnig liggur fyrir sú
stefnumörkun stjórn-
arflokkanna, að skatta-
lækkanirnar komi til fram-
kvæmda í áföngum þannig
að áhrifa þeirra gæti ekki
að fullu fyrr en eftir að
toppinum í virkjana- og stór-
iðjuframkvæmdum hefur verið
náð. Þá má loks minna á, að lang-
tímastefna ríkisstjórnarinnar í rík-
isfjármálum, sem lögð var fram
síðasta haust, byggist á þeirri for-
sendu, að ríkisútgjöld aukist mun
minna en hagvöxtur á næstu ár-
um, enda er aðhald í ríkisfjár-
málum afar mikilvæg leið til að
halda aftur af þenslu í hagkerfinu.
Að teknu tilliti til þessara þátta
er ekki tilefni til annars en að rík-
isstjórnin haldi fast við stefnu sína
um skattalækkanir á kjör-
tímabilinu. Það verður auðvitað
ekki vandalaust enda reynir á
marga þætti í því sambandi. Hvað
þátt ríkisvaldsins varðar er auðvit-
að ljóst að mestur vandi verður
fólginn í því að halda aftur af út-
gjaldaaukningu ríkissjóðs. Stjórn-
málamenn standa stöðugt frammi
fyrir kröfum um aukin útgjöld til
hinna ýmsu málaflokka en verða
auðvitað að gera ljóst að ekki er
hægt að gera allt fyrir alla á sama
tíma.
Ef ekki nú, þá hvenær?
Að lokum er rétt að minnast
þess að ef alltaf væri tekið fullt
tillit til svartsýnustu spádóma
hinna varfærnustu álitsgjafa væri
aldrei rétti tíminn til að lækka
skatta. Þegar illa árar í þjóð-
arbúskapnum er varað við skatta-
lækkunum á þeim forsendum að
ríkið megi ekki við tekjumissi.
Þegar horfur eru góðar eins og nú
og útlit fyrir að uppsveiflan skili
ríkissjóði stórauknum tekjum er
varað við skattalækkunum vegna
hættu á þenslu. En ef vilji manna
stendur á annað borð til þess að
draga úr skattheimtu í samfélag-
inu þá ætti tækifærið einmitt að
vera fyrir hendi nú.
Er rétti tím-
inn til að
lækka skatta?
Eftir Birgi Ármannsson
’Ef alltaf væri tekið fullttillit til svartsýnustu spá-
dóma hinna varfærnustu
álitsgjafa væri aldrei rétti
tíminn til að lækka
skatta.‘
Höfundur er þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavíkurkjördæmi suður.
sérstakt stjórnarsvæði fyrir sjávarútveg
í Norðvestur-Atlantshafi. Þá sagði Hall-
dór: „Það er mín skoðun að skilgreina
megi fiskveiðilögsögu Íslands sem sér-
stakt stjórnsvæði innan sameiginlegu
sjávarútvegsstefnu Evrópusambandsins.
Þetta væri ekki fráhvarf frá sjávarút-
vegsstefnu ESB heldur viðbót og aðlög-
un á stefnunni þannig að ákvarðanir um
nýtingu auðlindar sem Ísland deilir ekki
með öðrum aðildarríkjum Evrópusam-
bandsins yrðu teknar á Íslandi.“
Beint framhald frá
Berlín til Akureyrar
Ræða Halldórs Ásgrímssonar utanrík-
isráðherra á alþjóðlegri ráðstefnu Ís-
landsbanka á Akureyri er beint framhald
af Berlínarræðunni. Í báðum ræðunum
vekur Halldór athygli af því að ekki að-
eins Ísland heldur einnig aðrar fiskveiði-
þjóðir í Norður-Atlantshafi eru í þeirri
stöðu að þeim er gert ómögulegt að taka
þátt í Evrópusambandinu án þess að sér-
stök lausn er fundin sem tryggir þeim
áframhaldandi stjórn yfir eigin lögsögu.
Í báðum ræðum undirstrikar utanrík-
isráðherra að hið umfangsmikla svæði í
Norðvestur-Evrópu er útilokað frá Evr-
ópusambandinu. Evrópusambandið hefur
ávallt haft nauðsynlegan sveigjanleika til
að færa samstarfið áfram og rúma mis-
munandi hagsmuni nýrra og eldri aðild-
arríkja. Af hverju ætti annað að vera
uppi á teningnum fyrir Ísland og Noreg,
Grænland og Færeyjar?
Ákveðin skilaboð
Aðildarríki Evrópusambandsins hafa
gefið fáar vísbendingar um að Evrópu-
sambandið sé tilbúið að sýna nauðsyn-
legan sveigjanleika frá því að Halldór
Ásgrímsson flutti Berlínarræðuna. Ekki
er mögulegt að sækja um aðild að sam-
tökum sem myndi kljúfa þjóðina í tvær
fylkingar svo lengi sem engin vísbending
er um hvort raunsætt sé að hægt sé að
ná ásættanlegri niðurstöðu. Ísland á hins
vegar samleið með Evrópu. Ekki aðeins
vegna stórkostlegra viðskiptahagsmuna
heldur vegna þess að við eigum sameig-
inlega sögu, sameiginlegt umhverfi og
deilum í grundvallaratriðum sömu póli-
tísku markmiðum og sömu lífssýn. En
Evrópusambandsaðild er hreinlega
óraunsæ og ómöguleg ef hún kostar að
Ísland gefi frá sér stjórn yfir fiskveiði-
auðlindinni. Afstaða ríkistjórnarinnar er
skýr – umræða um Evrópumál er á dag-
skrá en aðild að Evrópusambandinu er
það hins vegar ekki. Á þessu verður eng-
in breyting við stólaskiptin 15. septem-
ber.
heiðurinn af uppbyggingu ís-
útgerðar telji það vænlegan
ka skrefin til baka. Það hefur
verið skoðun utanríkisráðherra
ugsanlega leiðin fyrir aðild Ís-
sértæk aðlögun en ekki und-
á sjávarútvegsstefnu ESB. Ef
ekki fær er augljóst að reglu-
er með þeim hætti að aðild er
a enginn valkostur.
Sérsniðin lausn,
érstakt stjórnsvæði
ljósi ber að túlka reifun Hall-
rímsson um mögulega lausn
gir hagsmuni Íslands án þess
gegn reglum Evrópusambands-
óðlegri ráðstefnu í Berlín árið
kallaðri Berlínarræðu. Lausn-
ugsanlega verið sú að stofna
um Evrópusambandið
Höfundur er aðstoðarmaður
utanríkisráðherra.
grímsson og Davíð Oddsson hafa stólaskipti á miðvikudaginn. Greinarhöf-
r að þau hafi engin áhrif á afstöðu ríkisstjórnarinnar í Evrópumálum.
mislæg gatnamót á mótum Miklubrautar
og Kringlumýrarbrautar þrátt fyrir að
sýnt hafi verið fram á að engin önnur að-
gerð myndi draga eins mikið úr slysum,
líkamstjóni og eignaskemmdum. Á meðan
Reykjavíkurborg lýkur ekki hönnuninni og
lætur skipulagið reka á reiðanum, fer
framkvæmdafé ríkisins í önnur verkefni,
t.d. færslu Hringbrautar sem í raun er ekki
aðkallandi.
Tíu ára töf framlengd
Sl. mánudag hafði verið boðað til íbúa-
fundar til að kynna hönnunartillögur um
mislæg gatnamót á umræddum gatnamót-
um. Fundinum var hins vegar aflýst á síð-
ustu stundu. Í kjölfarið gaf forseti borg-
arstjórnar út þá yfirlýsingu að fram-
kvæmdin væri ekki forgangsverkefni og
ekki yrði ráðist í gerð mislægra gatnamóta
við Miklubraut-Kringlumýrarbraut á
næstu árum.
Borgarfulltrúar R-listans bera nú þegar
alla ábyrgð á því að gerð mislægra gatna-
móta við Miklubraut-Kringlumýrarbraut
hefur verið tafin í tíu ár. Skyldi þeim takast
að seinka þessari brýnu framkvæmd um
tíu ár til viðbótar?
hraða R-listans sl. þrjú ár. Um síðustu ára-
mót voru kynnt frumdrög að mislægri
lausn sem útlit er fyrir að henti afar vel á
þessum stað. Samkvæmt henni verða
Miklubraut og Kringlumýrarbraut báðar í
fríu flæði en jafnframt mun stórlega draga
úr slysahættu á gatnamótunum auk þess
sem verulega mun draga úr loft- og há-
vaðamengun frá þeim. Flestir umferð-
arsérfræðingar telja þetta vera drauma-
lausn en borgarfulltrúar R-listans kjósa
enn að vera á móti og vilja skoða þá mögu-
leika að hafa þarna ljósastýrð gatnamót
með gulblikkandi umferðarljósum til fram-
tíðar.
Er þetta ekki allt ríkinu að kenna?
Nei, þótt borgarfulltrúar R-listans láti
gjarnan í það skína. Það er Reykjavík-
urborgar að annast skipulagsþátt málsins
en ríkið greiðir síðan framkvæmdirnar.
Á síðustu tíu árum, valdatíma R-listans,
hefur ríkið lagt fram stóraukið fé til vega-
framkvæmda í Reykjavík. Fyrir það fé
hafa verið gerð fimm mislæg gatnamót og
hin sjöttu eru fyrirhuguð bráðlega. Það
liggur því í augum uppi að ekki hefur staðið
á ríkinu að leggja fé til mislægra gatna-
móta í Reykjavík. Tregðan er hjá borg-
arfulltrúum R-listans, sem vill ekki enn sjá
rúar R-listans hvað eftir annað
r sjálfstæðismanna um að hafist
a við mislæg gatnamót þar.
ndurskoðun aðalskipulags árið
t borgarfulltrúar R-listans á að
skoðunar að nýju hvort mislæg
ætu komið til greina á þessum
du tillögu sjálfstæðismanna um
mkvæmd yrði forgangsatriði.
ir að augljós þörf sé fyrir taf-
bætur á gatnamótum Miklu-
Kringlumýrarbrautar, hefur
að endurskoðun málsins á
efja um önnur tíu ár?
arfulltrúar R-listans
ú þegar alla ábyrgð
ð gerð mislægra
móta við Miklu-
Kringlumýrarbraut
erið tafin í tíu ár.
þeim takast að
þessari brýnu
æmd um tíu ár til
ar?‘
Höfundur er borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
kjartan@reykjavik.is
Morgunblaðið/Júlíus
ustu gatnamót á landinu, sem ekki eru mislæg, og þar verða slysin flest.