Morgunblaðið - 24.09.2004, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þú kemst ekki hjá því að láta stækka peningaskúffuna, Dóri minn, hún var nú bara sniðin
að þessum 300 þúsundum sem ég á.
Álverð á heims-markaði hefurekki verið hærra í
mörg ár og fór í vikunni
upp undir 1.800 dollara
tonnið á markaði í Lund-
únum. Hefur verðið
hækkað um nærri 100
dollara á einum degi, sem
er með því mesta sem sést
hefur í langan tíma.
Eins og fram hefur
komið í Morgunblaðinu
hefur heimsmarkaðsverð-
ið á þessu ári haldist
óvenjuhátt og varla farið
undir 1.600 dollara tonnið.
Til samanburðar var með-
alverð síðasta árs rúmir
1.400 dollarar, og hafði þá
hækkað um 6% frá árinu 2002.
Allt stefnir í að meðalverð þessa
árs verði nærri 300 dollurum
hærra en í fyrra. Ástæða fyrir
þessum hækkunum hefur aðal-
lega verið stóraukin eftirspurn
eftir áli í Kína. Verðið nú er þó
langt frá sögulegu hámarki frá því
á níunda áratug 20. aldar þegar
tonnið fór upp undir 3.000 dollara.
Þróunin að undanförnu hefur
jákvæð áhrif á rekstur Alcan í
Straumsvík og Norðuráls á
Grundartanga. Um leið aukast út-
flutningstekjur þjóðarinnar og
Landsvirkjun fær hærra verð fyr-
ir raforku til stóriðju þar sem það
er tengt álverði á heimsmarkaði.
En fögnuður álfyrirtækjanna er
blendinn því samfara hærra ál-
verði hefur dollarinn verið veikur
og allur rekstrarkostnaður aukist,
t.d. vegna kaupa á súráli og raf-
skautum. Þá er jafnan sá ótti uppi
í áliðnaðinum að verðið megi ekki
verða það hátt að eftirspurnin
færist yfir í önnur hráefni.
Útflutningstekjur þjóðarinnar
af áliðnaði voru um 33 milljarðar
króna á síðasta ári. Miðað við
nærri 1.800 dollara verð í dag, og
núverandi gengi, má reikna með
sex milljörðum króna meiri
tekjum inn í þjóðarbúið af sölu áls,
eða fyrir um 39 milljarða króna.
Verðið segir ekki allt
Ragnar Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri fjármála- og stjórn-
unarsviðs Norðuráls, segir hækk-
andi álverð vissulega vera
fagnaðarefni. Tekjur fyrirtækis-
ins aukist. Fram hefur komið í
Morgunblaðinu að Norðurál velti
7,7 milljörðum króna á síðasta ári,
sem var 4% veltuaukning frá
2002. Hagnaður síðasta árs nam
um einum milljarði króna og
framleidd voru um 90 þúsund
tonn af áli.
„Sveiflur á álverði hafa alltaf
verið miklar. Við horfum meira á
meðalverð til langs tíma. Þó að
sveiflan hafi verið upp á við síð-
ustu daga er ekki ástæða til að
ætla að langtímaverðið breytist
mikið,“ segir Ragnar en svonefnt
27 mánaða verð á markaðnum er
nú í kringum 1.600 dollara tonnið.
Ragnar minnir á að sökum þess
hve dollarinn sé veikur sé margs
konar rekstrarkostnaður að
hækka í verði. Þannig hafi raf-
skaut hækkað í verði vegna hækk-
andi olíuverðs. Launakostnaður
hafi einnig hækkað og ekki megi
gleyma að orkuverðið sé tengt ál-
verðinu. Hins vegar sé fjármagns-
kostnaður á sama tíma minni
vegna lágra vaxta í dollurum talið.
„Álverðið segir ekki alla söguna
en þegar á heildina er litið er út-
koman mjög góð um þessar
mundir. Við höldum þó ró okkar
því verðið hefur átt það til að
sveiflast mikið,“ segir Ragnar.
Hrannar Pétursson, upplýs-
ingafulltrúi Alcan, tekur undir
með Ragnari að hækkandi álverð
séu góðar fréttir. Mismunurinn á
verðinu komi þó ekki beint í kass-
ann hjá Alcan. Verð á helstu að-
föngum sé tengt álverðinu, s.s. á
raforku og súráli. Hrannar segir
að þetta sé einnig ákveðinn línu-
dans. Hátt verð geti leitt til þess
að notendur álsins reyni að skipta
því út fyrir önnur efni. Að auki
geti framleiðsla hafist aftur í ál-
verum sem ekki hafi verið í
rekstri.
Landsvirkjun kætist
Eftir því sem álverðið hækkar
þá aukast tekjur Landsvirkjunar
af sölu rafmagns til álveranna hér
á landi. Norðurál er með samning
við Landsvirkjun til ársins 2019
og Alcan í Straumsvík er með
breyttan samning sem gildir til
2014. Eldri samningar við Alcan,
áður Ísal, eru að renna út núna 1.
október. Þeir kváðu á um þak og
gólf, þ.e. hámark og lágmark ál-
verðs, en nýir samningar gera það
ekki og miðast meira við meðal-
verð, að sögn Þorsteins Hilmars-
sonar, upplýsingafulltrúa Lands-
virkjunar. Hann fagnar hækkandi
álverði en gefur ekki upp hve
tekjur Landsvirkjunar af orkusöl-
unni séu miklar, segir það vera
viðskiptaleyndarmál.
Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofunni hefur sala á raforku
til stóriðju aukist jafnt og þétt
undanfarin ár. Salan árið 2001
nam tæpum 5 milljörðum króna,
var 6,5 milljarðar árið 2002 en
upplýsingar um síðasta ár liggja
ekki fyrir. Raforkusala til álvera
var síðast gefin upp í hagtölum ár-
ið 1997 og þá komu um 70% orku-
sölunnar frá álverunum. Nú er
hlutfallið nálægt 80% þannig að
miðað við heildarsöluna 2002 var
Landsvirkjun að fá rúma 5 millj-
arða króna í tekjur á ári af orku-
sölu til álveranna.
Fréttaskýring | Áhrif hækkandi álverðs
Mismikill
fögnuður
Alcan og Norðurál fagna hærra álverði
en rekstrarkostnaðurinn hefur aukist
Álið hækkar og hækkar í verði.
Hagnaður Alcan í fyrra
nam 1,6 milljörðum kr.

Frá Alcan í Straumsvík feng-
ust þær upplýsingar í gær að
hagnaður verksmiðjunnar í
fyrra nam 41,7 milljónum dollara
fyrir fjármagnsliði, skatta og af-
skriftir. Miðað við meðalgengi
dollars á síðasta ári eru þetta 3,2
milljarðar kr. Eftir skatta nam
hagnaðurinn tæpum 1,6 millj-
örðum. Framleiðsla í kerskálum
var aukin og nýtt met sett, tæp
176 þúsund tonn. Stefnt er að
177 þús. tonna framleiðslu í ár.
bjb@mbl.is
YFIRLÆKNIR á Barna- og ung-
lingageðdeild hefur sent undanþágu-
beiðni til undanþágunefndar kenn-
ara og launanefndar sveitarfélag-
anna vegna barna sem lögð hafa
verið inn á deildina og stunda nám í
Brúarskóla.
Í Morgunblaðinu í fyrradag segir
að Brúarskóli hafi óskað eftir und-
anþágu vegna þessara barna. Björk
Jónsdóttir skólastjóri segir þetta
ekki rétt. Skólinn hafi ekki sent slíka
beiðni heldur yfirlæknir Barna- og
unglingageðdeildar.
Beiðni kom frá
Barna- og ung-
lingageðdeild
STEINGRÍMUR Sigurgeirsson, að-
stoðarmaður menntamálaráðherra,
staðfesti í samtali við Morgunblaðið
að fulltrúar menntamálaráðuneyt-
isins hafi tekið upp viðræður við
Fjölmennt um fræðslumál geð-
sjúkra þar sem skoðað verður hvort
gera þurfi viðauka við þjónustu-
samning menntamálaráðuneytisins
og Fjölmenntar um fræðslumálin.
Forsaga málsins er sú að nám og
starfsendurhæfing fyrir geðsjúka
var sett á laggirnar á síðastliðnu ári
að frumkvæði Fjölmenntar og Geð-
hjálpar, en að baki Fjölmennt
standa Öryrkjabandalag Íslands og
Landssamtökin Þroskahjálp.
„Fjármögnun verkefnisins byggð-
ist á framlagi Fjölmenntar, sem fær
150 milljónir króna fjárveitingu á ári
til að sinna fræðslumálum fatlaðra
samkvæmt þjónustusamningi við
menntamálaráðuneytið, með fram-
lagi Geðhjálpar sem m.a. lagði til að-
stöðu til starfseminnar, en auk þess
var veittur styrkur frá Starfsmennt-
aráði félagsmálaráðuneytisins.“
Verksvið ráðuneyta skarast
Að sögn Steingríms áttu fulltrúar
Fjölmenntar og Geðhjálpar fyrr á
árinu í viðræðum við ráðherra og
embættismenn menntamálaráðu-
neytis, félagsmálaráðuneytis og heil-
brigðisráðuneytis um fjármögnun
samstarfsverkefnisins um menntun
og starfsendurhæfingu geðsjúkra.
„En ljóst er að verksvið og ábyrgð
ráðuneytanna þriggja skarast innan
ramma samstarfsverkefnis Fjöl-
menntar og Geðhjálpar. Í kjölfar
áskorunar Geðhjálpar í bréfi til ráð-
herra ríkisstjórnarinnar um að op-
inberir aðilar leggðu fé til verkefn-
isins, létu ráðuneytisstjórar
framangreindra þriggja ráðuneyta
gera úttekt á starfseminni svo varpa
mætti betra ljósi á þörfina fyrir úr-
ræði af þessu tagi og var Ásgeiri
Sigurgestssyni sálfræðingi falið það
verkefni.“ Að sögn Steingríms varp-
aði skýrslan ljósi á allmikla eft-
irspurn meðal geðfatlaðra eftir þess-
ari þjónustu Fjölmenntar og var þar
staðfest að aðsókn hefur verið langt
umfram væntingar aðstandenda
verkefnisins, jafnframt því sem bent
var á veikan fjárhagsgrundvöll þess.
„Ljóst er að ráðuneytin hafa eng-
ar samningsbundnar skyldur til að
veita þessari starfsemi fjárhagslega
liðveislu og hún er alfarið á ábyrgð
Fjölmenntar og Geðhjálpar. Í þjón-
ustusamningi menntamálaráðuneyt-
isins við Fjölmennt er Fjölmennt
falið að sinna fræðslumálum fatl-
aðra, en ekki er þar gerður grein-
armunur á einstökum hópum fatl-
aðra,“ segir Steingrímur og bendir á
að þær 6 milljónir króna sem rík-
isstjórnin ákvað í sumar að leggja
fram til að styrkja samstarfsverk-
efni Fjölmenntar og Geðhjálpar hafi
komið til viðbótar því 150 milljóna
króna framlagi sem Fjölmennt hafi
þegar fengið til að sinna fræðslu-
málum fatlaðra.
Verksvið og ábyrgð þriggja ráðuneyta skarast í Fjölmennt
Aðsóknin að Fjölmennt
langt umfram væntingar
♦♦♦