Morgunblaðið - 24.09.2004, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
BRESK stjórnvöld ítrekuðu í gær að ekki
kæmi til mála að semja við hryðjuverka-
menn sem héldu Bretanum Kenneth Bigl-
ey í gíslingu í Írak en á miðvikudags-
kvöld hafði birst á Netinu myndband þar
sem Bigley sést grátbiðja breska for-
sætisráðherrann, Tony Blair, um að
bjarga lífi sínu. Mannræningjarnir hafa
hótað að myrða Bigley.
Eiginkona Bigleys, Sombat, bað eig-
inmanni sínum griða í gærdag en hún er
taílensk og býr í Bangkok. „Við höfum
verið gift í sjö ár og ég elska hann mjög
heitt,“ sagði hún og beindi orðum sínum
til mannræningjanna, samtaka Jórd-
anans Abu Mussabs al-Zarqawis. „Ég bið
ykkur um að sýna vægð og grátbið ykkur
um að sleppa Ken þannig að ég fái notið
samvista með honum á ný og þannig að
hann geti hitt fjölskyldu sína í Bretlandi
aftur,“ sagði hún.
Bigley var rænt fyrir viku ásamt Eug-
ene Armstrong og Jack Hensley en
mannræningjarnir tóku Bandaríkja-
mennina tvo af lífi fyrr í vikunni á
grimmdarlegan hátt. Krefjast mannræn-
ingjarnir þess að konum í haldi Banda-
ríkjamanna í Írak verði sleppt úr fang-
elsi.
Bróðir Bigleys, Paul, hellti úr skálum
reiði sinnar í garð bandarískra embættis-
manna í viðtali í breska útvarpinu, BBC, í
gær. Hann sakaði þá um að hafa
„skemmt fyrir“, þ.e. komið í veg fyrir að
írösk dómsmálayfirvöld slepptu úr haldi
kvenkyns fanga, Rihab Rashid Taha, sem
stundum hefur verið uppnefnd dr. Sýkill
vegna starfa sinna við þróun efna- og
sýklavopna fyrir stjórn Saddams Huss-
eins.
Velti hann því fyrir sér hvort íraska
bráðabirgðastjórnin væri aðeins lepp-
stjórn Bandaríkjamanna. „Hvað er eig-
inlega að gerast? Menn eiga að leyfa
Írökum að ráða fram úr sínum málum
sjálfir,“ sagði hann en tilefni ummælanna
eru fréttir snemma í fyrradag um að
Taha yrði sleppt úr haldi. Síðar um dag-
inn voru þær fregnir hins vegar bornar
til baka af Bandaríkjamönnum, en hún er
í haldi þeirra. Talsmaður Iyads Allawi,
forsætisráðherra bráðabirgðastjórn-
arinnar í Bagdad, fullyrti hins vegar í
gær að það hefði verið Allawi sem tók
ákvörðunina um að Taha yrði ekki
sleppt. Neitaði hann því að Írakinn hefði
sætt þrýstingi af hálfu Bandaríkja-
stjórnar.
„Skelfileg valþröng“
Fréttaskýrendur eru sammála um að
Blair standi frammi fyrir „skelfilegri val-
þröng“, eins og komist er að orði í frétta-
skýringu BBC, í málum sem þessum.
Hann finni auðvitað til með ættingjum
Bigleys og annarra sem teknir hafa verið
í gíslingu og hugsanlega hafa í kjölfarið
mátt þola hörmuleg örlög. Hann verði
hins vegar að horfa á heildarmyndina, ef
menn láti undan kröfum mannræningja í
tilfelli sem þessu sé líklegt að öryggis-
aðstæður myndu versna enn frekar í Írak
og mannræningjar taka enn fleiri gísla, í
því augnamiði að gera kröfur á hendur
breskum og bandarískum yfirvöldum.
Bresk stjórnvöld segja ekki koma til mála að semja við mannræningja sem halda Breta í gíslingu
Bað eiginmanninum griða
London, Bagdad. AFP.
Reuters
Kenneth Bigley á myndbandi sem mannræningjar í Írak sendu
frá sér fyrr í vikunni. Hann bað Tony Blair að bjarga lífi sínu.
AP
Sombat, eiginkona Kenneths Bigley, hélt blaðamannafund í gær
og bað mannræningjana í Írak um að þyrma lífi manns síns.
TVEIR listamenn, klæddir sem
Mimih-andar, standa á stultum
við myndir frumbyggja við opnun
sýningar á frumbyggjalist í List-
húsi Nýju Suður-Wales í Sydney í
gær.
Er þetta fyrsta stóra sýningin á
verkum helstu listamanna úr röð-
um frumbyggja í vestanverðu
Arnhemlandi í Norður-Ástralíu.
Á sýningunni eru hundruð mál-
verka, tréskurðarmynda, högg-
mynda og veflistaverka.
Reuters
Frum-
byggjalist
í Ástralíu
GÜNTER Verheugen, yf-
irmaður stækkunarmála
hjá Evrópusambandinu,
ESB, kvaðst í gær ánægð-
ur með þær umbætur sem
stjórnvöld í Tyrklandi
hafa beitt sér fyrir. Sagði
Verheugen „ekkert leng-
ur til fyrirstöðu“ varðandi
skilyrði fyrir viðræðum
um hugsanlega aðild
Tyrklands að Evrópusambandinu.
„Okkur hefur tekist að finna
lausn á þeim vandkvæðum sem eft-
ir eru,“ sagði Verheugen á frétta-
mannafundi í Brussel, er hann
hafði nýlokið viðræðum við Recep
Tayyip Erdogan, forsætisráðherra
Tyrklands. Sagði hann engar frek-
ari kröfur gerðar til tyrkneskra
stjórnvalda og því gæti fram-
kvæmdastjórnin skilaði áliti sínu
varðandi aðildarviðræður.
Eftir tvær vikur mun Verheugen
birta skýrslu um árangur umbóta-
aðgerða tyrkneskra stjórnvalda, og
á grundvelli hennar munu leiðtog-
ar ESB í desember taka ákvörðun
um hvort hafnar skuli aðildarvið-
ræður við Tyrki.
Refsilögum breytt
Evrópusambandið hefur einkum
þrýst á um breytingar á refsilög-
gjöfinni í Tyrklandi. Á þá kröfu
féllust stjórnvöld en hugðust í leið-
inni gera framhjáhald að refsiverð-
um glæp í Tyrklandi. Sú breyting
féll í grýttan svörð hjá ESB og
höfðu Tyrkir verið beittir miklum
þrýstingi vegna hennar. Erdogan
Líkur á viðræð-
um við Tyrki um
aðild að ESB
staðfesti síðdegis í gær að
fallið hefði verið frá laga-
breytingu vegna framhjá-
halds. Slík löggjöf þykir
engan veginn geta farið
saman við evrópsk viðmið.
Líklegt er að þing Tyrk-
lands staðfesti nýja refsi-
löggjöf á sunnudag.
Þá hafa stjórnvöld í
Tyrklandi löngum verið
sökuð um að líða kerfisbundnar
pyntingar á föngum. Sagði Ver-
heugen að sérfræðingar á vegum
ESB hefðu nýverið skilað skýrslu
um mannréttindi í Tyrklandi og
væri niðurstaða þeirra sú að
ósanngjarnt væri að væna stjórn-
völd um að bera ábyrgð á kerf-
isbundum pyntingum.
Recep Tayyip Erdogan sagði á
sama blaðamannafundi að umbæt-
ur stjórnvalda hefðu þegar verið
leiddar í lög og nú væri því komið
að því að hrinda þeim í fram-
kvæmd.
Þáttaskil
Bætist Tyrkland í hóp aðildar-
ríkjanna 25 mun það marka algjör
vatnaskil í sögu Evrópusambands-
ins. Tyrkland yrði fjölmennasta
ESB-ríkið og íbúar þess eru flestir
íslamstrúar þó svo að ríki og trú
séu algjörlega aðskilin fyrirbrigði í
stjórnarskrá Tyrkja. Þá er landið
ekki nema að litlu leyti í Evrópu í
landfræðilegum skilningi þess orðs
og lífskjör alls þorra almennings
mun verri en þau sem íbúar ESB
njóta.
Brussel. AFP.
Günter Verheugen
TALIÐ er að þrjár tegundir mannræningja séu að störf-
um í Írak. Í fyrsta lagi eins konar tækifærissinnar, í öðru
lagi írösk glæpagengi og í þriðja lagi íslamskir öfgamenn
sem berjist fyrir tilteknum málstað. Í sumum tilfellum
fellur mannræninginn þó undir allar þrjár skilgreining-
arnar. Tækifærissinnarnir og glæpagengin ræna fyrst og
fremst Írökum, allar þrjár tegundir mannræningja ræna
hins vegar útlendingum.
Frá þessu segir í grein Michaels Jansens í The Jordan
Times. Hún segir hundruðum venjulegra Íraka hafa ver-
ið rænt undanfarið ár og lausnargjalds krafist. Íraskur
viðmælandi Jansens þekkti tvær manneskjur sem hafði
verið rænt, var öðrum gíslanna sleppt eftir að ræningj-
unum hafði verið borgaðir 100 þúsund Bandaríkjadalir.
Hinn var lágtsettur embættismaður, fjölskylda hans gat
aðeins skrapað saman 3.000 dollurum. Báðir fengu gísl-
arnir „vottorð“ frá ræningjum sínum, eftir að lausn-
argjald hafði verið greitt, að því er virðist sem tryggingu
gegn því að verða rænt aftur.
100 útlendingum rænt
Bandarískir embættismenn í Írak giska á að um 100
útlendingum hafi verið rænt, þar af fjórum konum. Tutt-
ugu og níu hefur verið rænt af samtökum sem kenna sig
við íslamska bókstafstrú.
Jansen segir að rétt eins og í borgarastríðinu í Líb-
anon (1975–1991) komi það fyrir að tækifærissinnaðir
mannræningjar selji fórnarlömb sín áfram í hendur Ísl-
amistum. Glæpagengin geri það líka stundum og skiptist
jafnframt stundum á gíslum innbyrðis. Sum glæpagengi
hafi aðgang að fjölda húsa þar sem hægt er að geyma
gíslana svo vikum, jafnvel mánuðum, skiptir. Ættbálka-
höfðingjar sjái ræningjunum oft fyrir felustöðum og
komi, ásamt trúarleiðtogum, oft að samningaviðræðum
um lausn fanga.
Nefnir Jansen sem dæmi að Sheikh Hisham Al Du-
laimi, einn af áhrifamestu ættbálkahöfðingjunum í Írak,
hafi leikið lykilhlutverk í því að mannræningjar slepptu
japönskum gíslum sínum í vor og sjö vörubílstjórum frá
Indlandi, Kenýa og Egyptalandi sem var rænt í lok júní.
Vinnuveitandi sjömenninganna, fyrirtæki í Kúveit, mun
hafa greitt hálfa milljón dollara í lausnargjald fyrir
mennina. Íslömsk samtök sem rændu tveimur frönskum
blaðamönnum í síðasta mánuði krefjast fimm milljóna
dollara lausnargjalds og að banni við því að bera höf-
uðklúta í skólum í Frakklandi verði aflétt.
Þrjár tegundir
mannræningja
LÖGREGLAN í Svíþjóð leitar nú
þjófa sem brutust inn í flutninga-
bifreið og höfðu á brott með sér
150.000 lesgleraugu. Talið er að
þýfið vegi alls um þrjú tonn en hér
ræðir um afar ódýr lesgleraugu
sem gjarnan eru seld í stórmörk-
uðum og bensínstöðvum.
Ránið var framið í Götene í suð-
vesturhluta Svíþjóðar. „Við vitum
ekki nákvæmlega hvernig þetta
gerðist en það hlýtur að hafa tekið
nokkrar klukkustundir að flytja
gleraugun úr flutningabílnum yfir í
annað ökutæki,“ sagði Kjell Berg-
ius lögreglufulltrúi.
Enn furðulegra þykir að þjóf-
arnir skuli hafa hætt verkinu þegar
það var hálfnað. Í flutningabílnum
voru alls sex tonn af lesgleraugum
og virðist því sem þjófarnir hafi
komist að þeirri niðurstöðu að þrjú
tonn nægðu. Eins er talið hugsan-
legt að þeir hafi verið truflaðir við
iðju sína eða að bíllinn þeirra hafi
ekki verið nægilega stór.
Stálu ódýrum gler-
augum í tonnatali
Stokkhólmi. AFP.