Morgunblaðið - 24.09.2004, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 24. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í DAGLEGRI umræðu um al-
varleg mál ríður á miklu, að þátt-
takendur fjalli þannig um málefni,
að rætt sé það sem ræða á og mál-
um ekki drepið á dreif með því
forðast hið raunveru-
lega umræðuefni.
Umræðan allra síð-
ustu daga um þá um-
sögn sem Hæstiréttur
Íslands hefur látið
settum dóms-
málaráðherra í té um
hæfi og hæfni um-
sækjenda hefur því
miður borið þess
glögg merki, að þeir,
sem ákafast láta, vilji
forðast aðalatriði
málsins.
Svo virðist sem
ýmsir, þar á meðal Morgunblaðið
og Magnús Thoroddsen, fyrrver-
andi forseti Hæstaréttar og nú
hæstaréttarlögmaður, hafi ekki
beinlínis áttað sig á skyldu rétt-
arins til umsagnar. Morgunblaðið
orðar það m.a. svo, að það sé frá-
leit hugsun að dómarar við Hæsta-
rétt eigi að hafa eitthvað um það
að segja hverjir eru skipaðir dóm-
arar við réttinn. Þessa skoðun er
Morgunlaðinu frjálst að hafa, en
þó er þetta sú skipan sem löggjaf-
inn hefur ákveðið. Á öðrum Norð-
urlöndum er svipuð skipan, í Dan-
mörku og Noregi er skylt að leita
umsagnar Hæstaréttar um hæfi og
hæfni umsækjenda og í Finnlandi
mun það meira að segja svo, að
Hæstiréttur geri tillögu um hvern
skuli skipa en þjóðþingið þarf að
samþykkja. Er þetta og í samræmi
við tilmæli Evrópuráðsins um
nauðsyn þess að tryggja sem bezt
sjálfstæði dómstóla, og taldi Evr-
ópuráðið það vera skilyrði fyrir
raunverulegu sjálfstæði dómstól-
anna að þeir njóti ákveðins sjálf-
stæðis við afmörkun á starfsskil-
yrðum og stjórn innri málefna, s.s.
við val á dómaraefnum.
Umsögn Hæstaréttar ber þess
mjög merki, að tekið hefur verið
tillit til sjónarmiða Umboðsmanns
Alþingis sem sett voru fram í áliti
hans vegna veitingar síðasta dóm-
araembættis við
Hæstarétt og byggð-
ust m.a. á tilmælum
Evrópuráðsins. Er
það lofsvert en ekki
lasts, að rétturinn hef-
ur að nokkru breytt
vinnubrögðum sínum
við gerð umsagna.
Hæstiréttur lagði níu
svið til grundvallar við
gerð umsagnar og mat
síðan einstaka um-
sækjendur innan
hvers sviðs. Vilji
menn gagnrýna um-
sögnina efnislega, verða þeir að
benda á hvort einhverju atriði sé
ofaukið eða hvort þar vanti á og
fjalla síðan um það, hvort for-
sendur réttarins í umfjöllun um
einstök svið séu málefnalegar, svo
og hvert vægi einstakra þátta eigi
að vera. Um þetta geta menn deilt.
Hæstiréttur tók raunar sér-
staklega fram, að hin einstöku svið
hefðu mismunandi vægi innbyrðis.
Til vanza er að láta í umræðu við
það sitja, að fullyrða að einhver
einn umsækjenda sé einn af
fremstu lögfræðingum þjóð-
arinnar, en fjalla að öðru leyti ekki
um aðra umsækjendur. Hæstarétti
bar að fjalla um hæfni einstakra
umsækjenda og var þá sam-
anburður nánast óhjákvæmilegur.
Engu tali tekur, þegar starfandi
hæstaréttarlögmaður og fyrrver-
andi dómsforseti ýjar að því, að
Hæstiréttur hafi beinlínis brotið
lög með því að leitast við í umsögn
sinni að hindra að Jón Steinar
Gunnlaugsson yrði skipaður.
Morgunblaðið gengur síðan enn
lengra og segir augljóslega stefnt
að því að takmarka möguleika
hans til þess að koma til álita við
veitingu þessa embættis. Sú var
tíðin, að unnt var réttilega að gera
þá kröfu til Morgunblaðsins, að
það fjallaði málefnalega um hin
veigamestu mál, en það virðist
ekki vera raunin, þegar lögmaður
ritstjórnar blaðsins á í hlut.
Segja má, að umsagnaraðili hafi
a.m.k. heimild til þess að hæfn-
israða umsækjendum, enda er
veitingavaldinu skylt að skipa
þann sem ráðherra telur á mál-
efnalegum forsendum hæfasta um-
sækjandann. Heimild til hæfn-
isröðunar ætti að vera óumdeild og
má um það vitna til hæstarétt-
ardóms frá árinu 1981, þar sem
þess var krafizt að hæfnisröðun
yrði ómerkt. Borgardómarinn
Magnús Thoroddsen sagði, að í
viðkomandi lögum væru mats-
nefndinni engar starfsreglur settar
um það, með hverjum hætti hún
skuli meta hæfni umsækjenda.
Ekki hafði heldur verið sett reglu-
gerð um þetta efni hér á landi.
Þegar þetta væri haft í huga, taldi
dómarinn, að stöðunefnd hefði ver-
ið heimilt að raða umsækjendum
um stöðuna svo sem hún gerði.
Þennan rökstuðing staðfesti
Hæstiréttur.
Er ekki kominn tími til að fjalla
málefnalega um meginatriði máls-
ins?
Um hæfi og hæfni
umsækjenda
Jakob R. Möller fjallar um
umsögn Hæstaréttar Íslands ’Hæstarétti bar að fjallaum hæfni einstakra um-
sækjenda og var þá sam-
anburður nánast óhjá-
kvæmilegur.‘
Jakob R. Möller
Höfundur er lögmaður í Reykjavík.
Í FRÉTTABLAÐINU hinn 8.
september síðastliðinn er haft eft-
ir Jóni Kristjánssyni
heilbrigðisráðherra
að lokuð geðdeild fyr-
ir einstaklinga sem
eru hættulegir sjálf-
um sér og umhverfi
sínu verði staðsett á
Kleppsspítala.
Segir hann að tutt-
ugu einstaklingar falli
undir þessa skilgrein-
ingu, að þeir hafi ver-
ið inn og út af geð-
deildum og það hafi
komið upp mjög vond
einstaklingsmál sem
þarfnast úrræða.
Mér finnst þetta
mjög undarleg
ákvörðun, að setja á
fót lokaða geðdeild í
viðbót við allar þær
sem fyrir eru. Til
hvers eru þessir svo-
kölluðu „B-gangar“
sem eru á mörgum af
þessum deildum, eru þeir bara
einhverjir skammarkrókar fyrir
þá sem eru óþægir?
Hver er ástæðan fyrir því að
fólk er inn og út af geðdeild? Ég
veit að það eru miklu fleiri en
þessir tuttugu einstaklingar sem
eru inn og út af þessum geðdeild-
um og margir hverjir eru það
gegn eigin vilja.
Það hlýtur að vera eitthvað að
ef fólk er inni eina vikuna, úti þá
næstu og svo aftur inni eftir stutt-
an tíma.
Getur verið að þessir ein-
staklingar sem taldir eru hættu-
legir sjálfum sér og umhverfi sínu
séu einfaldlega að
kalla á hjálp, hjálp við
að fóta sig í lífinu?
Við hjálpum ekki
fólki með því að loka
það inni frá því um-
hverfi sem við lifum í.
Það hafa líka komið
upp mjög vond ein-
staklingsmál þar sem
fólk er að bera sig
eftir aukinni þjónustu
þegar það kemur út
af geðdeild, þau mál
enda oft með ósköp-
um.
Kæri Jón Krist-
jánsson! Þessir tutt-
ugu einstaklingar sem
þú talar um eru
manneskjur með til-
finningar og þeir eiga
að njóta nákvæmlega
sömu mannréttinda
og allir aðrir. Ef þú
ætlar að loka þá inni
þá ber þér að sjá til þess að með-
ferðin sem þeir fá inni á deild-
unum og fyrir utan þær verði
bætt til muna, einfaldlega vegna
þess að fólk á ekki að þurfa að
vera alltaf „inn og út“ af geðdeild-
um.
„Inn og út“ af geðdeild
og hvað er til ráða?
Bergþór Grétar Böðvarsson
fjallar um vandamál á
geðdeildum
Bergþór G. Böðvarsson
’Við hjálpumekki fólki með
því að loka það
inni frá því um-
hverfi sem við
lifum í.‘
Höfundur greindist með geð-
hvarfasýki árið 1989. Hann er virkur
meðlimur í notendahópi Hugarafls.
Í SUMAR leiðrétti ég rang-
færslur háskólaprófessorsins Hann-
esar H. Gissurarsonar
er vörðuðu ritun Sögu
SH. Ég reyndi líka að
útskýra fyrir honum
hvað væri ritstuldur.
En það var eins og að
berja höfðinu við stein
að ræða þessi mál við
háskólaprófessorinn
(samanber nýjustu
skrif hans í Frétta-
bréfi Sagnfræðinga-
félags Íslands).
Nú launar há-
skólaprófessorinn
mér greiðann og
bendir á villur í bók-
inni Lífsspeki sem
Bókaútgáfan Hólar
gaf út í fyrra. Hafi
hann guðsþökk fyrir
og mína. Ég mun að
sjálfsögðu fara yfir
þessar ábendingar og
færa til betri vegar
áður en kemur til end-
urprentunar Lífs-
spekinnar en bókin
hefur mælst vel fyrir
og notið vinsælda.
Að vísu gerir há-
skólaprófessorinn
þátt minn í bókinni
meiri en hann er. Ég
er ekki höfundur hennar, eins og
hann kallar mig, heldur tók ég hana
saman.
Ég skal játa að „Ecclesiasticus“
vakti athygli mína á sínum tíma,
mest fyrir það hvað þetta er sér-
kennilegt nafn. Sannast nú sem fyrr
að háskólamenntun gerir menn
hvorki góða né gáfaða. Sumum er
einfaldlega ekki viðbjargandi. Og nú
hía börnin (og háskólaprófessorinn)
á mig og segja: „Einn voða vitlaus.“
Þetta er sárt en neyðir mig til að
horfast í augu við eigin vanþekkingu
sem er vel.
Ég verð einnig að játa
fávisku mína þegar
kemur að meintum rit-
stuldi mínum. Ég kann-
ast hvorki við speking-
inn né orðin sem
háskólaprófessorinn
leggur honum í munn.
Ég er reyndar svolítið
feiminn við þessa játn-
ingu því að hún gefur
óneitanlega til kynna að
einhver hugsun leynist
með undirrituðum.
Hins vegar er það vel
ef háskólaprófessorinn
er loksins að átta sig á
því hversu alvarlegt mál
það er að taka frá öðrum
rithöfundum og eigna
sjálfum sér, jafn hirðu-
samur og hann er í um-
gengni við verk annarra
og hiklaus við að merkja
söfnunarpokana sjálfum
sér.
Að lokum hlýt ég að
biðjast afsökunar á
þessu léttvæga pári
mínu sem getur ekki
orðið til annars en að
tefja aðdrætti í Kilj-
ansbók en eins og alþjóð
veit leggur há-
skólaprófessorinn metnað sinn í að
eiga ávallt síðasta orðið.
Með þökk fyrir birtinguna og lof-
orði um að ég muni framvegis, sem
hingað til, kappkosta að bæta þekk-
ingu mína sem er, því miður, lítil og
léleg.
„Einn voða
vitlaus“
Jón Hjaltason svarar Hannesi
Hólmsteini Gissurarsyni
Jón Hjaltason
’Hins vegar erþað vel ef há-
skólaprófess-
orinn er loksins
að átta sig á því
hversu alvarlegt
mál það er að
taka frá öðrum
rithöfundum og
eigna sjálfum
sér …‘
Höfundur kallar sig vitsmælingja
en dugnaðarfork.
NJÖRÐUR P. Njarðvík fjallar
um kirkjuna og samkynhneigð
hinn 18. september sl. hér á síðum
Morgunblaðsins. Töluvert mikið
hefur verið um slíkar greinar und-
anfarið og flestar
samtaka, með það að
markmiði að þrýsta á
presta og for-
ystumenn Þjóðkirkj-
unnar að samþykkja
heilagt hjónaband
homma og lesbía.
Mér finnst alltaf
ómálefnalegt þegar
fólk tekur hlutina úr
samhengi málstað
sínum í hag eða hefur
lítið vit á því sem það
er að tala um, eins og
mér virðist með
Njörð í áðurnefndri grein hans
þar sem hann talar eins og hann
hafi lesið Biblíuna spjaldanna á
milli og viti nákvæmlega hvað
stendur þar og hvað ekki. Ann-
aðhvort skortir mikið upp á bibl-
íuþekkingu hans eða hann sleppir
vísvitandi mikilvægum stað-
reyndum sem ég á nú síður von á
þar sem ég hallast frekar að fyrri
kostinum. Njörður vitnar einungis
í 3. Mósebók 18:22 í Gamla testa-
mentinu þar sem segir að eigi
skuli karlmaður leggjast með öðr-
um karlmanni, það sé viðurstyggð.
Hann segir að það sé ekki minnst
á lesbíur í þessum fyrirmæla-
köflum og samkvæmt því ætti
ekkert að vera því til fyrirstöðu að
kirkjan gefi saman lesbísk pör. En
staðreyndin er sú að það kemur
skýrt fram annars staðar og það í
Nýja testamentinu.
Gamla testamentið verður að
skoða í ljósi Nýja testamentisins
þar sem Jesús leiddi inn nýjan og
betri sáttmála, náðarsáttmála, og
ógilti þar með gamla sáttmálann
með því að uppfylla lögmálið. Og
þá, eins og Njörður
bendir á og ég get
verið honum fyllilega
sammála, kveður við
algerlega nýjan tón
fyrirgefningar í stað
refsingar. En hvers
vegna þurfti fólk á
fyrirgefningu hans að
halda? Það hlýtur að
vera vegna þess að
það hafi gert eitthvað
rangt. Að fyrirgefa er
að sjálfsögðu ekki það
sama og að sam-
þykkja það sem rangt
er gert.
Fólk hreifst af Jesú og gerir
enn því hann gekk um meðal
syndara og dvaldi með þeim. En
það var í þeim tilgangi að boða
þeim leið út úr myrkrinu og aldrei
fetaði hann í þeirra fótspor heldur
hvatti þá til að feta í sín. Í sög-
unni þar sem grýta átti konu sem
staðin var að hórdómi sagði Jesús
þessa frægu setningu: „Sá yðar
sem syndlaus er kasti fyrstur
steini á hana.“ En setningin sem
kom á eftir er ekki eins fræg þar
sem hann segir: „Far þú og
syndga ekki framar.“ Jesús lagði
ríka áherslu á það við fólk að það
léti af syndsamlegu líferni og
fylgdi honum.
Að lokum ætla ég að vitna í Pál
postula Jesú Krists sem ritaði
stærstan hluta Nýja testament-
isins. Ef kirkjan gerir það sem
hann sagði ómerkt þá er hún um
leið að gera meiri partinn af Nýja
testamentinu ómerkan og það er
einmitt á því sem kristin kirkja
hefur hingað til verið byggð. Í
bréfi Páls til Rómverja, kafla 1 og
versi 26–27, stendur: „Bæði hafa
konur breytt eðlilegum mökum í
óeðlileg, og eins hafa líka karlar
hætt eðlilegum mökum við konur
og brunnið í losta hver til annars,
karlmenn frömdu skömm með
karlmönnum og tóku út á sjálfum
sér makleg málagjöld villu sinn-
ar.“
Og í fyrra bréfi Páls til Korintu-
manna: „Vitið þér ekki, að rang-
látir munu ekki Guðs ríki erfa?
Villist ekki! Hvorki munu saurlíf-
ismenn né skurðgoðadýrkendur,
hórkarlar né kynvillingar, þjófar
né ásælnir, drykkjumenn, last-
málir né ræningjar Guðs ríki erfa.
Og þetta voruð þér, sumir yðar.
En þér létuð laugast, þér eruð
helgaðir, þér eruð réttlættir fyrir
nafn Drottins Jesú Krists og fyrir
anda vors Guðs.“
Kirkjan og hjónaband
samkynhneigðra
Edda Sigurðardóttir svarar
Nirði P. Njarðvík ’Annaðhvort skortirmikið upp á biblíuþekk-
ingu hans eða hann
sleppir vísvitandi mik-
ilvægum staðreynd-
um …‘
Edda Sigurðardóttir
Höfundur hefur lokið námi frá
Impact Bible College í Flórída.