Morgunblaðið - 30.09.2004, Síða 26

26 FIMMTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
V
ið ætlum ekki að stýra
neinu fasteignaverði,“
segir Tómas Már í
upphafi samtalsins,
spurður út í nýlegar
fréttir um áhyggjur Alcoa-
Fjarðaáls af fasteignaverði á Aust-
urlandi.
„Auðvitað verður markaðurinn
að fá að þróast samkvæmt lög-
málum um framboð og eftirspurn.
Það sem við getum hins vegar gert,
og munum gera, er að kynna ráðn-
ingaráætlanir okkar og hversu stór
hluti starfsmanna kemur til með að
flytja inn á svæðið á Austurlandi í
heild sinni. Við erum ekki að beina
fólki á einn stað umfram annan.
Með þessu getum við upplýst verk-
taka um hvað sé framundan, þann-
ig að hvorki verði byggt of mikið né
of lítið.
Fasteignir þurfa að vera til stað-
ar þegar að því kemur að fólk flytji
inn á svæðið. Eins og staðan er
núna þá er mjög lítið framboð á
húsnæði á Austurlandi, hvorki til
leigu né eignar. Það hafa ein-
staklingar og fyrirtæki, sem eru að
flytja austur, rekið sig á,“ segir
Tómas Már en talið er að þörf sé á
600 nýbyggingum á Austurlandi á
næstu árum.
Hann er sannfærður um að fólk
muni í stórum stíl flytja til Austur-
lands, og jafnvel innan svæðisins
einnig. Því sé nauðsynlegt að mark-
aður sé til staðar, án þess að Alcoa-
Fjarðaál ætli eitthvað að hafa áhrif
á fasteignaverðið. Meginþungi
ráðninga starfsfólks í álverið fer
fram í ársbyrjun 2006. Fyrir þann
tíma segir Tómas Már að fast-
eignamarkaðurinn þurfi að vera
tilbúinn, þ.e. fyrir starfsfólk álvers-
ins. Annað gildi um þá sem þurfi að
flytja austur til að byggja álverið.
Fyrir þá sé Bechtel, bandaríski
verktakinn, að reisa starfs-
mannaþorp í Reyðarfirði. Tómas
Már segir þann misskilning hafa
verið í umræðunni að Alcoa-
Fjarðaál byggi þorpið fyrir sína
framtíðarstarfsmenn.
„Hins vegar koma hingað verk-
fræðingar og fleiri starfsmenn
Bechtel með fjölskyldur sínar, sem
vilja búa utan starfsmannaþorpsins
og helst á Reyðarfirði. Þeir eru
hérna kannski í tvö og hálft ár og
vilja fræðslu fyrir börnin sín. Í
samvinnu Bechtel og Fjarðabyggð-
ar verður sérstök enskukennsla
fyrir þessa krakka en þeir verða
einnig í tímum með íslensku krökk-
unum.“
Innlent vinnuafl 20–25%
við byggingu álversins
Fram hefur komið í Morg-
unblaðinu að hlutfall innlends
vinnuafls við Kárahnjúkavirkjun er
um 23%, eða 200–300 Íslendingar á
móti 800–900 útlendingum. Spurð-
ur út í hvernig hlutföllin verða við
byggingu álversins í Reyðarfirði
segir Tómas Már að Bechtel hafi
látið gera ítarlegar vinnumark-
aðskannanir á svæðinu. Fyrst var
gerð könnun í byrjun árs 2003, en
þá stefndi í að innlent vinnuafl yrði
37–40%. Önnur könnun fór svo
fram sl. vor og hún sýndi enn
minna hlutfall Íslendinga, eða svip-
að og við Kárahnjúkavirkjun, 20–
25%. Miðað við þörf fyrir um 1.800
manns á verktíma álversins gætu
Íslendingar orðið 350–450.
Tómas Már segir innlenda vinnu-
aflið einfaldlega ekki vera til stað-
ar, miklar byggingaframkvæmdir
fari nú fram á höfuðborgarsvæðinu,
m.a. hjá orkufyrirtækjunum, og
víðar um landið. Því megi reikna
með að Bechtel þurfi að leita til út-
landa eftir vinnuafli, bæði iðnaðar-
og verkamönnum. Hefur fyrirtækið
m.a. skoðað lönd eins og Pólland,
Ungverjaland og Portúgal. Gert er
og sérfræðingar ráðnir. Öll
við álverið verða auglýst.
„Reynslan af rekstri álve
landi sýnir að um vel launu
er að ræða fyrir fólk með fj
breytta menntun. Störfin e
breytt og eitt okkar helsta
við skipulagningu fyrirtæk
að skapa sem mesta fjölbre
störfum og sveigjanleika, þ
fólk hafi til dæmis möguleik
flytja sig til í starfi innan ál
Um leið mun mikil fræðsla
starfsmenntun fara fram fy
stuðlan Fjarðaáls. Það stef
allt í að skipuritið hjá okkur
frekar óhefðbundið,“ segir
Már.
Konur fara betur
með tækin en karl
Alcoa-Fjarðaál hefur gef
markmið sitt að um helmin
starfsmanna álversins verð
Tómas segir þetta hafa vak
skuldaða athygli og fengið j
viðbrögð. Fyrirtækið hafi e
lega sett sér þetta markmið
þess að kynin séu álíka fjölm
„Við erum óhrædd við að
okkur háleit og krefjandi m
Kannski tekst það ekki allt
degi en vonandi þegar fram
stundir. Við viljum vekja at
því að þetta eru störf fyrir b
kynin. Mikilvægt er að vak
taki tillit til þess að þarna v
skyldufólk að störfum. Í da
störf í álverum ekki líkamle
ið, að miklu leyti eru þetta t
störf og stýring á tækjum o
Konur standa sig einfaldleg
þessum störfum og ekkert
karlmenn,“ segir hann og v
m.a. til rannsókna sem sýn
ur gangi betur um tækjabú
karlar.
Tómas Már segir fyrirtæ
bara stefna að meira kynjaj
heldur einnig að jafnvægi í
starfsmanna. „Við viljum rá
á öllum aldri,“ segir hann á
Vísar hann til þess að lítil s
mannavelta sé hjá sambær
fyrirtækjum og því mikilvæ
góðri aldursdreifingu meða
fólks strax í upphafi. Það ko
líka betur fyrir samfélagið.
Auk um 450 starfa við sjá
ráð fyrir að þetta verði starfsmenn
sem ráðnir verða beint til Bechtel.
Undirbúningur framkvæmda á
álverslóðinni gengur vel, að sögn
Tómasar, en næsta sumar hefst
byggingarvinnan af fullum þunga.
Bechtel gerir strangar öryggis- og
heilbrigðiskröfur til sinna und-
irverktaka og Tómas segir það að-
eins forsmekkinn að því sem síðar
verði hjá Alcoa-Fjarðaáli. Mikil
áhersla sé lögð á öryggi starfs-
manna.
„Það getur verið að þetta sé
ákveðin breyting fyrir suma. Þá er
bara að aðlaga þá nýjum að-
stæðum, eftir þeim öryggiskröfum
sem við gerum.“
Tugir fyrirspurna
í viku hverri
Alcoa-Fjarðaál stefnir að því að
hefja álframleiðsluna vorið 2007.
Um 322 þúsund tonna álver er að
ræða og er reiknað með að þar
starfi um 450 manns. Tómas Már
fullyrðir að það takist að manna ál-
verið fyrst og fremst með íslensk-
um starfsmönnum. Til að byrja
með megi reikna með um 20 er-
lendum sérfræðingum sem muni
þjálfa upp íslensku starfsmennina.
Þetta muni síðar snúast við, þegar
Íslendingar verði sendir til útlanda
til að miðla af reynslu sinni og
þekkingu frá nýjasta og fullkomn-
asta álveri Alcoa.
„Við finnum fyrir gífurlegum
áhuga á þeim langtímastörfum sem
þarna skapast. Nú þegar fáum við
tugi fyrirspurna í viku hverri, frá
fólki sem hefur áhuga á að vinna
með okkur. Þetta er fólk úr ýmsum
geirum; verkfræðingar, tæknifræð-
ingar, viðskiptafræðingar, rafvirkj-
ar, vélvirkjar og verkafólk,“ segir
Tómas Már en til marks um þenn-
an áhuga þá sóttu nýlega um 70
manns um starf upplýsingafulltrúa
álversins og ríflega 50 vildu verða
fræðslustjóri Alcoa-Fjarðaáls. Þá
vildu yfir 100 komast í þann stól
sem Tómas Már situr í. Hann segir
allar þessar umsóknir hafa komið
frá mjög hæfu fólki, alls staðar að
af landinu, ekki síst úr Reykjavík.
Sem fyrr segir fara flestar ráðn-
ingar fram árið 2006 en fram að
þeim tíma verða lykilstjórnendur
Forstjóri Alcoa-Fjarðaáls segir mikinn áhuga vera á
Ætlum ekki að s
fasteignaverðinu
Undirbúningur fyrir starfsemi álvers Alc
Fjarðaáls í Reyðarfirði er í fullum gangi.
Björn Jóhann Björnsson ræddi við forstj
ann, Tómas Má Sigurðsson, um stöðuna o
hvernig fyrirtækið sér fyrir sér fasteigna
markaðinn á svæðinu og ráðningarmálin
Morgunblaði
„Fólk verður að átta sig á að þessar framkvæmdir eru að bresta
Tómas Már Sigurðsson, forstjóri Alcoa-Fjarðaáls, m.a. í viðtalinu
NÝIR STRAUMAR Á SPÁNI
Miklar breytingar hafa átt sérstað á Spáni á undanförnumáratugum og sennilega hefur
ekkert þjóðfélag á meginlandi Evrópu
vestanverðu breyst jafnhratt. Þegar
einræðisherrann Francisco Franco
féll frá árið 1975 var líkt því sem
frystikista hefði verið tekin úr sam-
bandi. Þá losnaði um höft og viðjar
þótt hinn íhaldssami tónn, sem ein-
kennt hafði valdatíma Francos, viki
síður en svo alveg. Nú eiga sér að nýju
stað miklar breytingar í spænskum
samfélagsmálum og hriktir sérstak-
lega í stoðum kaþólsku kirkjunnar,
sem til þessa hefur haft mikil og sterk
ítök á Spáni.
José Luis Rodríguez Zapatero, for-
sætisráðherra Spánar, boðaði miklar
breytingar þegar hann komst til valda
eftir kosningarnar í mars. Sérstaka
áherslu lagði hann á að rétta hlut
kvenna og sýndi það í verki með því að
skipa konur í helming ráðuneyta
sinna. Talað er um að alls staðar seilist
konur til valda og hin hefðbundna hlut-
verkaskipting á Spáni riði til falls.
„Karlmennskan hefur runnið sitt skeið
á enda og konurnar sækja fram,“ sagði
í þýska tímaritinu Der Spiegel.
Zapatero hefur sagt að hann vilji að
kona geti erft krúnuna. Hann hyggst
slaka á fóstureyðingalöggjöf landsins.
Búist er við að stofnfrumurannsóknir
verði gefnar frjálsar. Hann hefur skor-
ið upp herör gegn heimilisofbeldi sem
hann kallar þjóðarskömm. Mesta reiði
kirkjunnar hefur hins vegar heiti hans
um að samkynhneigðir fái jafnstöðu
gagnvart lögunum vakið. Eins og fram
kemur í fréttaskýringu Ásgeirs Sverr-
issonar um þessar breytingar á Spáni í
Morgunblaðinu í gær mun þetta trú-
lega leiða til þess að samkynhneigðum
verði heimilað að ganga í hjónaband og
ættleiða börn. „Samkynhneigðir eiga
skilið að fá sömu meðferð og gagnkyn-
hneigðir og eiga rétt á að lifa lífi sínu,
frjálsir, á þann veg sem þeir kjósa,“
segir Zapatero.
Biskuparáð Spánar brást við í sum-
ar með því að segja að hjónabönd sam-
kynhneigðra væru hættuleg og einn
talsmanna þess sagði í byrjun vikunn-
ar að þau væru eins og „veira“ sem
sleppt væri lausri í samfélaginu. Þetta
er þvert á andrúmsloftið í samfélag-
inu. 70% Spánverja sögðust í nýlegri
skoðanakönnun hlynnt hjónaböndum
samkynhneigðra, en 12% voru alfarið
gegn þeim.
Kirkjan virðist ekki eiga sama
hljómgrunn á Spáni og áður og bol-
magn hennar til að standa í vegi fyrir
breytingum hefur því minnkað. Eins
og segir í fréttaskýringu Ásgeirs
bendir margt til þess að öflugir
straumar hafi á undanliðnum árum
verið að verki á Spáni, sem hafa áhrif á
ýmsa grunnþætti þjóðfélagsins og
veltir hann fyrir sér hvort stjórn Zap-
ateros endurspegli einfaldlega við-
horfsbreytingu, sem ekki hafi farið
hátt í valdatíð íhaldsstjórnar José
María Aznars. Í tíð Aznars náðist mik-
ill árangur í efnahagsmálum á Spáni.
Nú er röðin komin að félagslega þætt-
inum og virðist andi aukins umburð-
arlyndis og aukins jafnréttis vera að
ryðja sér til rúms.
SÓKN Í HEIMILDA-
OG STUTTMYNDAGERÐ
Það hefur tæpast farið framhjámörgum að norræna heimilda- og
stuttmyndahátíðin Nordisk Panorama
hefur staðið yfir að undanförnu. Enda
var slegið aðsóknarmet á hátíðinni að
þessu sinni, sem er sérstaklega
skemmtilegt í ljósi þess að hér ríkir
fámenni miðað við mörg þau lönd
önnur sem skiptast á um að hýsa
þessa árlegu hátíð. Vera má að sú
staðreynd að aðgangseyri var mjög
stillt í hóf inn á viðburði hátíðarinnar
hafi skipt máli í þessu sambandi, en
sú stefna er auðvitað til mikillar fyr-
irmyndar á slíkri kynningarhátíð, og
miðar að því að ala upp áhorfendur
sem kunna að meta þessar tilteknu
greinar kvikmyndagerðarinnar.
Aðsóknarmetið ber þó að sjálf-
sögðu fyrst og fremst að rekja til
þeirrar áhugaverðu dagskrár sem í
boði var, ekki einungis frá Norður-
löndum heldur víða að úr heiminum.
Augljóst virðist að áhugi á heimilda-
og stuttmyndum hefur farið vaxandi á
undanförnum árum, enda hafa tækni-
nýjungar á sviði kvikmyndagerðar
auðveldað mjög framleiðslu þeirra.
Þá er einnig ljóst að sú þróun sem
kristallast ef til vill best í myndum
Bandaríkjamannsins Michaels Moor-
es, hefur beint kastljósinu að þeim
möguleikum sem heimildarmyndir
búa yfir og liggja á mörkum heim-
ildasöfnunar og hins leikræna, og fyr-
ir vikið hleypt nýju lífi í þessa grein
kvikmyndagerðar sem og glætt áhuga
meðal áhorfenda.
Á hátíðinni að þessu sinni kepptu
23 heimildarmyndir og 41 stuttmynd
um verðlaun, en besta norræna stutt-
myndin í ár var valin mynd Rúnars
Rúnarssonar, Síðasti bærinn. Verð-
launin hafa einu sinni áður fallið Ís-
lendingum í skaut, þegar Dagur Kári
Pétursson vann þau fyrir myndina
Lost Weekend. Síðan þá hefur Dagur
Kári sannað ótvíræða hæfileika sína á
sviði kvikmyndagerðar og það er von-
andi að Rúnar eigi, í kjölfar þessara
verðlauna, einnig eftir að njóta tæki-
færa til að sýna hvað í honum býr á
þessu sviði.
Þau tækifæri verða þó tæpast til
nema hér verði til viðunandi mark-
aður fyrir slíkar myndir, þ.e.a.s. hjá
íslenskum sjónvarpsstöðvum, sem
hingað til hafa ekki verið mjög öfl-
ugur kaupandi að slíku efni; í það
minnsta ekki ef tekið er tillit til þess
hversu mikið er nú framleitt af því
hér á landi. Kaupstefna sú, sem er
hluti af Nordisk Panorama skiptir
kvikmyndaheiminn á Norðurlöndum
miklu máli, íslenskan kvikmyndaheim
ekki síður en þann erlenda, enda
hitta kvikmyndagerðarmenn þar fyrir
þá sem sjá um úthlutanir úr opinber-
um sjóðum, fjárfesta og þá sem kaupa
inn fyrir sjónvarpsstöðvarnar. Með
aukinni grósku í íslenskri kvikmynda-
gerð er full ástæða til að horfa gagn-
rýnum augum á hlutverk íslenskra
sjónvarpsstöðva, sem ættu að sýna
mun meira af íslensku efni en raun
ber vitni.