Morgunblaðið - 02.12.2004, Síða 10

10 FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„NÝTING Landsvirkjunar á orku á
Kröflusvæðinu byggist alfarið á
samningum við ríkið, sem á sínum
tíma samdi við landeigendur um
orkuvinnslu á svæðinu,“ sagði Frið-
rik Sophusson, forstjóri Lands-
virkjunar, í samtali við Morg-
unblaðið þegar leitað var viðbragða
hjá honum við óánægju landeig-
enda Reykjahlíðar í Mývatnssveit.
„Við göngum inn í rétt ríkisins
sem greiddi auðvitað landeigendum
fyrir réttinn á sínum tíma. Land-
eigendur hafa hins vegar verið
óánægðir með samninginn við ríkið
og sett fram kröfur um frekari
greiðslu, en ríkið hefur hafnað því.
Í framhaldi af því hafa landeig-
endur farið dómstólaleiðina eins og
þeir hafa fyllsta rétt til. Lands-
virkjun hefur átt í viðræðum við
ríkið um frekari rétt við Kröflu á
grundvelli þessa sama samnings og
heimildarlaga sem Alþingi sam-
þykkti á sínum tíma. Jafnframt hef-
ur verið rætt við landeigendur um
að hugsanlega megi stækka orku-
vinnslusvæðið þegar niðurstöður úr
viðræðum ríkisins og Landsvirkj-
unar liggja fyrir. Og þá koma auð-
vitað greiðslur fyrir það. Loks vil
ég árétta að Landsvirkjun greiðir
að sjálfsögðu landeigendum arð í
samræmi við samninginn sem gerð-
ur var á sínum tíma, m.a. í formi
upphitunar á heitu vatni til hita-
veitu sveitarinnar,“ sagði Friðrik.
Hann sagði að í raun væri um
tvö aðskilin mál að ræða, annars
vegar deilu um hver væri réttur
ríkisins samkvæmt samningum um
orkuvinnslu við Kröflu og hins veg-
ar umsóknir um rannsóknarleyfi
sem iðnaðarráðuneytið veitti.
„Ég kannast ekki við að það sé
deila milli Landsvirkjunar annars
vegar og Orkuveitu Reykjavíkur og
landeigenda Reykjahlíðar hins veg-
ar um rannsóknarleyfi í Gjástykki.
Landsvirkjun hefur farið fram á
rannsóknarleyfi samkvæmt
gildandi lögum, en það er
iðnaðarráðuneytið sem veitir
slíkt leyfi.“
Spurður um kröfur land-
eigenda um bætur fyrir
jarðefni og vatn utan og inn-
an Kröfluvirkjunarsvæðisins
vísaði Friðrik til þess að rík-
ið hefði hafnað því að slíkar
bætur ættu að koma til.
„Við teljum okkur hafa
keypt af ríkinu ákveðinn samning
um að mega nýta orku og þeir hlut-
ir sem þeir hafa verið að fara fram
á þarna hefur ríkið talið að væru
faldir inni í samningnum sem gerð-
ur var á sínum tíma.
Eðlilegt að samreka
orkuvinnsluna á svæðinu
Inntur eftir því af hverju erindi
Landsvirkjunar hafi ekki verið
kynnt landeigendum sagði Friðrik
það sinn skilning að það væri ekki í
verkahring Landsvirkjunar. „Þegar
um er að ræða rannsóknarleyfi sem
einungis er forathugun eða svokall-
að leitarleyfi er eingöngu um um-
ferðarrétt að ræða en ekki rétt til
mannvirkjagerðar. Við slík skilyrði
hefur ekki tíðkast að hafa samband
við landeigendur, það er ekki skylt
samkvæmt lögunum, enda er oft
óljóst hverjir eiga landið. Hins veg-
ar hefur iðnaðarráðuneytið haft
samband við viðkomandi sveit-
arfélög í vissum tilfellum þegar
ástæða hefur þótt til.“
Spurður um ummæli Jónasar A.
Aðalsteinssonar, lögmanns Landeig-
enda Reykjahlíðar ehf., í blaðinu í
gær um að umsókn Landsvirkjunar
slái menn eins og þeir séu að reyna
að ná tölum á umræddu jarð-
hitasvæði áður en ný lög taka gildi
vísar Friðrik því á bug.
„Landsvirkjun, eins og önnur
orkufyrirtæki, hefur verið að sækja
um rannsóknarleyfi í mörg ár á
ýmsum stöðum á landinu og mun
væntanlega halda því áfram. Það er
afskaplega eðlilegt að Landsvirkjun,
sem hefur verið með orkuvinnslu á
svæðinu, horfi til þessa svæðis og
fari fram á rannsóknarleyfi á ná-
grannasvæðunum, því það er aug-
ljós kostur að samreka orkuvinnsl-
una á svæðinu. Við rekum Kröflu og
teljum að með því að auka orku-
vinnsluna á svæðinu sé hægt að
samreka orkuvinnsluna. Það er auð-
vitað jafneðlilegt að við hjá Lands-
virkjun sækjum um rannsóknarleyfi
í Gjástykki eins og það er eðlilegt
að Orkuveita Reykjavíkur sæki um
slíkt leyfi á Hellisheiðinni, ekki síst
með tilliti til samnýtingar,“ sagði
Friðrik.
Valgerður Sverrisdóttir
iðnaðarráðherra segist hafa
vitað um virkjunaráform
landeigenda Reykjahlíðar.
Sér hafi verið greint frá
þeim óformlega, í tengslum
við umræður um ágreinings-
og uppgjörsmál þeirra við
Landsvirkjun. Valgerður
segir að umsókn Landsvirkj-
unar sé aðeins um takmark-
að rannsóknaleyfi til yf-
irborðsrannsókna, án framkvæmda
sem geta valdið raski. Iðn-
aðarráðherra sé heimilt að láta leita
að auðlindum í jörðu hvar sem er á
landinu, óháð því hvort eigandi við-
komandi lands hafi fengið rann-
sóknaleyfi. Í umsókn Landsvirkj-
unar sé reynt að kortleggja hvar
jarðhiti sé á Gjástykkissvæðinu.
Valgerður segir að eins og lögin
séu í dag sé ekki hægt að koma í
veg fyrir þetta. „Að lokinni jarð-
hitaleit verður fyrst hægt að segja
hvar mesti hitinn sé og hvar ástæða
sé til að fara út í frekari rann-
sóknir. Þetta mál er á algjöru
frumstigi og það hefur ekki tíðkast
að leyfi landeigenda þurfi til um-
ferðar um land til yfirborðsrann-
sókna á hugsanlegum jarðhita,“
sagði Valgerður en hún mun á
næstunni mæla fyrir frumvarpi á
Alþingi um rannsóknir og nýtingu á
jarðrænum auðlindum. Telur hún
frumvarpið varla verða að lögum
fyrr en eftir áramót.
Áður en hefðbundið rann-
sóknaleyfi er veitt þarf iðn-
aðarráðherra að leita umsagnar
Orkustofnunar og umhverfisráðu-
neytisins. Ráðherra segir að í þessu
tilviki í Gjástykki hafi verið talið
rétt að leita umsagnar hjá þremur
sveitarfélögum. Þeim sé hins vegar
ekki skylt að skila inn umsögn.
Valgerður segir að samkvæmt
lögum beri iðnaðarráðuneytinu að
taka efnislega afstöðu til erindis
Landsvirkjunar og framkomnar at-
hugasemdir landeigenda Reykja-
hlíðar geti engu breytt þar um.
Varðandi beiðni landeigenda um að
afhenda öll gögn málsins bendir
hún á að öll gögn varðandi Gjá-
stykki séu opinber og megi finna í
skýrslum Orkustofnunar. Ráðu-
neytið geti ekki veitt aðgang að
rannsóknagögnum Landsvirkjunar.
Viðræður í gangi um tíma
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur, staðfesti í
samtali við Morgunblaðið áhuga fyr-
irtækisins á samstarfi við Landeig-
endur Reykjahlíðar um rannsóknir
og virkjun auðlinda í Reykjahlíð-
arlandi, þ.e. Sandbotnum og Gjá-
stykki. „Bændur hafa verið í við-
ræðum við okkur dálítinn tíma og
við höfum tekið þeim vel.“ Að-
spurður segir hann ekki hafa verið
gengið frá formlegum samningi milli
aðila. „Við höfum ekki séð ástæðu til
þess fyrr en þeir, þ.e. bændur, væru
komnir með rannsóknarleyfi og hlut-
irnir þar með komnir raunverulega í
gang.“ Spurður um umsókn Lands-
virkjunar um leyfi til rannsókna og
forgangs á nýtingu jarðhita á Gjá-
stykkissvæðinu ef til virkj-
unarframkvæmda kemur sagðist
Guðmundur lítið sem ekkert vilja tjá
sig um það. „Í sjálfu sér er ég ekki
með nein viðbrögð við umleitan
þeirra, enda er eðli svona orkufyr-
irtækja að horfa til nýrra svæða.
Svo getur það alltaf gerst að það sé
fleira en eitt fyrirtæki með áhuga á
sama svæðinu.“
Forstjóri Landsvirkjunar um rannsóknir og jarðhitaréttindi í Gjástykki
„Eðlilegt að horfa til þessa svæðis“
Guðmundur
Þóroddsson
Friðrik
Sophusson
Valgerður
Sverrisdóttir
Forstjóri Landsvirkjunar kannast ekki við ágreining milli Landsvirkj-
unar annars vegar og Orkuveitu Reykjavíkur og landeigenda Reykja-
hlíðar hins vegar um rannsóknarleyfi í Gjástykki. Iðnaðarráðherra segir
að aðeins sé um takmarkað leyfi að ræða.
ÞJÓÐARHREYFINGIN – með
lýðræði, sem er grasrótarhreyfing
áhugafólks um lýðræði, hóf í gær
fjársöfnun vegna yfirlýsingar sem
hún hyggst birta í bandaríska
blaðinu New York Times, undir
fyrirsögninni: Innrásin Írak – ekki
í okkar nafni. Tilgangur yfirlýs-
ingarinnar er, að sögn talsmanna
Þjóðarhreyfingarinnar, að kynna á
alþjóðlegum vettvangi raunveru-
lega afstöðu íslensku þjóðarinnar
til innrásarinnar í Írak. Söfnunin
var kynnt á blaðamannafundi á
Hótel Borg í gær.
„Tilkynning íslensku ráð-
herranna um að Ísland væri í hópi
hinna fúsu og staðföstu vakti
mikla athygli á erlendum vett-
vangi,“ segir Ólafur Hannibalsson,
einn talsmanna Þjóðarhreyfing-
arinnar. „Við viljum að það fari
ekki á milli mála að íslenska þjóð-
in er ekki að baki þessari tilkynn-
ingu.“ Hann segir að skv. öllum
skoðanakönnunum sé yfirgnæfandi
meirihluti þjóðarinnar á móti inn-
rásinni í Írak.
Verði birt í janúar
Aðspurður telur Ólafur að birt-
ing yfirlýsingarinnar í New York
Times muni kosta um 45 þúsund
dollara eða sem svarar u.þ.b.
þremur milljónum íslenskra
króna. Söfnunin mun standa út
desember, að sögn Ólafar, en mið-
að er við að yfirlýsingin birtist þar
vestra í janúar. Kveðst hann von-
ast til þess að hún muni fanga at-
hygli fjölmiðla víða um heim.
Ábyrgðarmenn söfnunarinnar
eru Valgerður Bjarnadóttir við-
skiptafræðingur, Ólafur Hanni-
balsson rithöfundur, Valgarður
Egilsson prófessor og Hans Krist-
ján Árnason viðskiptafræðingur.
Í upphafi yfirlýsingarinnar seg-
ir: „Við, Íslendingar, mótmælum
eindregið yfirlýsingu íslenskra
stjórnvalda um stuðning við innrás
Bandaríkjanna og „viljugra“
bandamanna þeirra í Írak í mars
2003. Með þeirri yfirlýsingu voru
brotin íslensk lög, alþjóðalög- og
íslensk lýðræðishefð.“
Með því að hringja í söfn-
unarsíma 90 20000 getur almenn-
ingur lagt fram 1.000 krónur til
stuðnings yfirlýsingunni. Einnig
er hægt að leggja framlög inn á
bankareikning 1150-26-833 í
SPRON.
Þjóðarhreyfingin mótmælir stuðningi stjórnvalda við innrásina í Írak
Ætlar að birta yfirlýsingu í
dagblaðinu New York Times
Morgunblaðið/Golli
Stuðningsmenn yfirlýsingarinnar, sem Þjóðarhreyfingin ætlar að birta í New York Times, fjölmenntu á Hótel Borg.
ÞINGMENN úr öllum flokkum hafa
lagt fram á Alþingi tillögu til þings-
ályktunar um aðgerðir til að auka
hlut kvenna í sveitarstjórnum. Er í
tillögunni lagt til að félagsmálaráð-
herra feli Jafnréttisstofu það verk-
efni. „Mikilvægt er að í aðdraganda
sveitarstjórnarkosninga verði beitt
markvissum aðgerðum til að bæta
hlut kvenna í sveitarstjórnum,“ seg-
ir í greinargerð tillögunnar. „Ein
leið að því marki væri að fela Jafn-
réttisstofu, sem býr yfir mikilli
þekkingu á stöðu kvenna í sam-
félaginu, að annast slíkar aðgerðir
eins og gert er ráð fyrir í tillögu
þessari. Fjárveitingar til Jafnrétt-
isstofu þyrftu að sjálfsögðu að
aukast samhliða slíkum aðgerðum.“
Fyrsti flutningsmaður tillög-
unnar er Siv Friðleifsdóttir, þing-
maður Framsóknarflokksins.
Hlutur kvenna
verði aukinn
UM 53,5% reykvískra kjósenda
myndu kjósa R-listann, ef kosið
yrði til borgarstjórnar nú, að því
er fram kemur í nýjum Þjóð-
arpúlsi Gallup. Sjálfstæðisflokkur
fengi atkvæði 41% kjósenda og
5,5% myndu kjósa Frjálslynda
flokkinn.
Fylgi R-listans stendur nánast í
stað frá í desember 2003, fylgi
Sjálfstæðisflokksins hefur dalað
um tvö prósentustig en Frjálslyndi
flokkurinn hefur bætt við sig um
þremur prósentustigum. R-listinn
nýtur fylgis 60% kvenna en 48%
karla, Sjálfstæðisflokkinn styðja
46% karla og 35% kvenna en
Frjálslyndir eiga jafnt fylgi kynja.
Um 21% aðspurðra tók ekki af-
stöðu og 7% sögðust ekki myndu
kjósa eða skila auðu væri kosið nú.
Flestir styðja
R-listann