Morgunblaðið - 02.12.2004, Blaðsíða 30

30 FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
VIÐ BÚUM í lýðræðisríki, og við
lýðræðislega kosna ríkisstjórn.
Vafalaust höfum við aldrei þurft að
búa við aðra eins stjórnarandstöðu.
Stjórnarandstaðan hef-
ur aðeins eitt markmið,
aðeins eina stefnu, það
er að vera á móti öllu.
Hún sér bókstaflega
ekkert nema svart-
nætti, jafnvel skatta-
lækkanir ríkistjórn-
arinnar, sem þekktir
hagfræðingar hafa lagt
blessun sína yfir, telur
hún vera glapræði. Hún
skirrist ekki við að
ljúga blákalt í sjónvarp-
inu að alþjóð ef hún tel-
ur það þjóna sínum
hagsmunum. Ég vona
að mér fyrirgefist
hreinskilnin, en stund-
um finnst manni t.d.
Össur Skarphéðinsson
haga sér eins og kjáni –
þó nefna mætti fleiri
nöfn en ég ætlaði nú að
losna við að nefna per-
sónur, allir vita við
hverja ég á.
Það er bókstaflega
mjög varasamt að klifa
stöðugt á bölmóði og
eymd og volæði, ekki
síst nú í svartasta
skammdeginu, margir
eiga nú samt nógu erfitt
með skap sitt.
Alþingi hellir þessu stöðugt yfir
þjóðina og allir aðrir fjölmiðlar sem
þetta fólk kemst að.
Það kemur fyrir að maður hittir
fólk sem beinlínis trúir þessum böl-
móði þrátt fyrir að vita ekkert um
það mál sem verið er að tala um. Með
því að klifa stanslaust á sömu vitleys-
unni dag eftir dag er fólk farið að
trúa sumu af þessu rugli.
Svo er ekki úr vegi að minnast of-
urlítið á undarlegt tal sumra fram-
sóknarþingmanna. Þeir tala fjálglega
og ábyrgðarlaust um að rekast illa í
flokki ef stjórnmálaflokkur hefur
tekið þá ákvörðun og gert samning
við annan flokk um stjórnarsamstarf
er hann búinn að lofa að styðja stefnu
ríkisstjórnarinnar. Því er ekkert að
rekast illa í flokki, þetta eru bara svik
og ekkert annað, ekki hvað síst ef
meirihluti ríkisstjórnar er tæpur. Ef
þessir þingmenn eru óánægðir með
stefnu síns eigin flokks
eiga þeir að vera heið-
arlegir og gefa ekki
kost á sér til þings fyrir
þann flokk aftur, ef þeir
halda að önnur stefna
hugnist þeim betur.
Það hljóta allir vel gefn-
ir þingmenn að gera sér
það ljóst að við stjórn-
arstefnuna verða þeir
að standa, ef þeir hafa
lofað því. En vera ekki
stanslaust að tönnlast á
að þeir séu í vafa hvort
þeir styðji þetta eða
hitt málið.
Við höfum áratuga
reynslu af því öngþveiti
sem ríkti hér (á gullald-
arárum verðbólgunnar)
og ég er í vafa að marg-
ir vilji hverfa að þeim
árum fyrir 1990.
Þar sem nær engin
stjórn hélt út kjör-
tímabilið nema stjórn
Geirs Hallgrímssonar
og svo ef við förum alla
leið aftur til viðreisn-
aráranna. Þá var við
stjórnvölinn fyrst Ólaf-
ur Thors, síðan Bjarni
Benediktsson, þá gjör-
breyttist þjóðarhagur með dyggum
stuðningi Alþýðuflokksins gamla sem
lést með tilkomu Samfylkingarinnar,
þá byrjaði raunverulega svipað tíma-
bil sem var endurvakið með Viðeyj-
arstjórninni 1991. Davíð Oddsson
stofnaði þá stjórn (og hefur verið við
stjórnvölinn þar til 15. október 2004)
sem kratarnir studdu – allir sem með
stjórnmálum fylgjast vita þær hörm-
ungar sem þjáðu kratana þá. Nú fer
Halldór Ásgrímsson með stjórn-
arforræðið, óska ég honum til ham-
ingju og allra heilla og óskandi væri
að hann tuktaði sitt lið.
Einstök
stjórnarandstaða
Karl Jóhann Ormsson
fjallar um stjórnmál
Karl Jóhann Ormsson
’Við höfum ára-tuga reynslu af
því öngþveiti
sem ríkti hér (á
gullaldarárum
verðbólgunnar)
og ég er í vafa
að margir vilji
hverfa að þeim
árum fyrir
1990.‘
Höfundur er fv. deildarfulltrúi.
ÞAÐ ER eins og við Íslend-
ingar grípum ævinlega til þess
ráðs að tala um prósentur þegar
við viljum vera trúverðugir. Ekki
veit ég almennilega af hverju.
Hér einu sinni dugði að setja mál
sitt fram með greinargóðum
hætti, á kjarngóðri íslensku. Nú
dugir það ekki lengur. Getir þú
ekki stutt mál þitt
með prósentutölum af
einhverju tagi er eins
og enginn maður hafi
áhuga á því sem þú
segir. Best að þegja
bara.
Það er eins og
þjóðin hafi gjör-
samlega bitið sig
fasta í þennan bölv-
aðan prósentureikn-
ing, sem eftir að vasa-
reiknarnir komu til
sögunnar er síst
merkilegri reiknings-
aðferð en margar aðrar. –
Kannski ríkjandi kynslóð hafi
gengið svona illa að læra pró-
sentureikning í skóla að okkur
þyki hann eitthvað leyndardóms-
fyllri og æðri fyrir bragðið? Eitt-
hvað fjarlægt og magnþrungið.
Eitthvað göfugt sem felur í sér
meiri sannleika en allt annað.
Sannleika sem við berum tak-
markalausa lotningu fyrir. – Það
er ekki gott að segja.
En hver svo sem ástæðan kann
að vera fyrir þessari oftrú þjóð-
arinnar á prósentureikningi, þá er
ljóst að umrædd reikningsaðferð
hefur markað djúp spor í þjóðfé-
lagið, svo djúp að það er vandséð
að þau verði afmáð með hefð-
bundnum aðferðum uppgræðslu.
Alls staðar kveða við prósentur.
Allt er mælt í prósentum, – allt
frá þjóðarhag og vergri lands-
framleiðslu niður í hið allra
smæsta, – kjarabætur ellilífeyr-
isþega.
Það er svo sem ekki ætlunin
með þessum skrifum að gera sér-
staklega lítið úr þeirri reiknings-
aðferð sem kölluð hefur verið pró-
sentureikningur. Síður en svo,
enda er hún góðra gjalda verð,
þar sem hún á við. – Hún á hins
vegar hreint ekki alls staðar við
og hún segir okkur líka langt í frá
allan sannleika. – Það er nú mein-
ið.
Í umræðu síðustu daga um
launahækkanir, skattalækkanir og
kjarabætur af ýmsu tagi, hafa
prósentutölur verið
afar áberandi. Þar
eru prósenturnar
dregnar fram sem
óyggjandi sönnun
þess að öllu réttlæti
sé fullnægt. – Þetta
er því miður misnotk-
un á þessari annars
ágætu reiknings-
aðferð. Það felst
nefnilega ekkert rétt-
læti í því að allir fái
sömu kjarabætur – í
prósentum talið. Í því
getur hins vegar fal-
ist argasta óréttlæti. Og þannig
háttar nú því miður orðið til hér á
Íslandi, jafnræði í prósentum talið
dregur æ meir sundur með hinum
ýmsu þjóðfélagshópum, svo und-
arlega sem það nú kann að
hljóma.
Eins og flestir málsmetandi
menn vita þýðir hið útlenda orð
prósent einfaldlega hlutfall af
hundraði, en hefur í seinni tíð
verið minna notað af þjóðinni í
þeim búningi – þykir sennilega
ekki hljóma eins sannfærandi
þannig (gegnsærra). En orðið
prósent táknar sem sagt hlutfalls-
tölu af einhverri tiltekinni stærð.
Í því felst þess vegna að 10% af
100 eru aðeins 10 en 10% af 1.000
eru 100. Þarna munar umtals-
verðu, ekki síst ef um peninga er
að ræða. – Og þannig er það jú
oft, prósentuumræðan er nátengd
umræðu um peninga, laun, skatta
og svoleiðis nokkuð.
Ellilífeyrisþegi sem fær 90.000
kr. á mánuði og fær launahækkun
um 10% (sem hann hefur reyndar
aldrei fengið) fær 99.000 kr. eftir
hækkun. Hann fær 9.000 kr. í
launahækkun. Kennari, sem fær
180.000 kr. á mánuði og fær sömu
hækkun, hækkar um 18.000 kr. á
mánuði, og fær 198.000 kr. eftir
hækkun. Alþingismaður sem fær
500.000 kr. á mánuði og hækkar
um 10%, hækkar um 50.000 kr. á
mánuði og fær eftir hækkun
550.000 kr. Og loks bankastjórinn,
sem hefur 2000.000 kr. (þetta eru
tvær milljónir) og hækkar um
10% á mánuði, hækkar um
200.000 kr. og fær 2,2 milljónir
kr. eftir hækkun. – Samkvæmt
eðli prósentureikningsins fengu
þessir einstaklingar allir sömu
hækkun, þó mismunurinn milli
þess sem mest fær og þess sem
minnst fær sé 191.000 kr., eða
sem svarar einum mánaðarlaun-
um kennara. – Svona er nú hið ís-
lenska prósenturéttlæti skemmti-
legt.
Sumir segja (a.m.k. í verkföllum
kennara) að skólar séu til margra
hluta nytsamlegir. Sumir halda
því jafnvel fram að hlutverk skól-
anna sé að móta skoðanir þeirra
einstaklinga sem erfa munu landið
og stjórna því í framtíðinni. –
Þess vegna er ég að hugsa um að
hætta að kenna prósentureikning
í mínum skóla og skora á aðra
skólamenn að gera það einnig. Ég
sé nefnilega ekki að neitt betra
geti hent þessa þjóð en að týna
niður prósentureikningnum.
Mælist réttlætið í
prósentum?
Ólafur Arngrímsson fjallar
um hlutverk skólanna ’Sumir halda því jafn-vel fram að hlutverk
skólanna sé að móta
skoðanir þeirra ein-
staklinga sem erfa
munu landið og
stjórna því í framtíð-
inni.‘
Ólafur Arngrímsson
Höfundur er skólastjóri.
Í MORGUNBLAÐINU sunnu-
daginn 28. nóvember
síðastliðinn birtist
grein eftir Elías Mar,
rithöfund, með fyr-
irsögninni „Þurfum
við nýjan þjóðsöng?“
Elías Mar bendir
réttilega á að þessi
umræða sé ekki ný af
nálinni. Fyrir nokkr-
um árum var á Al-
þingi fjallað um mál-
ið og þá frá því
sjónarmiði að leggja
núverandi þjóðsöng
niður og taka upp
nýjan. Þá skrifaði ég
forseta Alþingis og
lagði til að „Ó, Guð
vors lands“ yrði not-
aður sem hátíða-
söngur en annar tek-
inn upp til
hversdagsbrúks.
Engin viðbrögð urðu
við því bréfi.
Ég hef undanfarin
ár komið að skipu-
lagningu ferða ung-
linga í norrænar
sumarbúðir í Dan-
mörku. Þar draga þátttakendur á
hverjum morgni upp fána sinnar
þjóðar og syngja þjóðsönginn.
Mér hefur ekki komið til hugar að
gera unglingunum það að syngja
„Ó, Guð vors lands“, því bæði er
lagið erfitt og hreint ekki auðvelt
að læra textann, heldur hef ég
beðið þá um að syngja til dæmis
„Öxar- við ána“ sem flestir kunna
eða geta auðveldlega
lært.
Ég er Elíasi Mar
sammála um að skyn-
samlegt sé að lögfesta
„Ísland ögrum skorið“
sem annan þjóðsöng
til almennra nota en
„...Ó, Guð vors lands
verði áfram notað við
hátíðleg tækifæri á
vegum hins opinbera“
...eins og hann kemst
að orði í grein sinni.
„Öxar- við ána“ finnst
mér ekki eins heppi-
legur texti því hann er
tækifæriskvæði, bar-
áttuljóð sem átti vel
við á sínum tíma en
síður nú. Hins vegar
er ljóð Eggerts Ólafs-
sonar, „Ísland ögrum
skorið“, hreint ætt-
jarðarljóð og á þess
vegna vel við sem
þjóðsöngur. Bæði ljóð-
ið og lag Sigvalda
Kaldalóns eru öllum
auðlærð og auðsungin.
„Guð vors lands“ vil
ég ekki leggja af sem þjóðsöng því
fátt veit ég hátíðlegra í flutningi
kórs eða hljómsveitar.
Tveir þjóðsöngvar
Þórir Jónsson fjallar
um þjóðsönginn
Þórir Jónsson
’„Ó, Guð vorslands“ vil ég
ekki leggja af
sem þjóðsöng
því fátt veit ég
hátíðlegra í
flutningi kórs
eða hljóm-
sveitar. ‘
Höfundur er fv. kennari.
ER DÓMGREINDARLEYSI og
þekkingu þjóðarinnar á meðferð
fjármuna svo ábótavant að heimilum
í landinu stafi hætta af?
Ræður þar óvandaður
auglýsingamáttur og
markaðsræði fyrirtækja
og stofnana ferðinni? Er
trúgirni neytenda svo
blind að þeir séu ekki
meðvitaðir um að arð-
semi lánveitenda situr
ávallt í fyrirrúmi, svo-
nefndir þjónustu- og
markaðsfulltrúar gegna
því hlutverki í samræmi
við fyrirmæli viðkom-
andi fyrirtækja. Fá-
keppni fyrirtækja veld-
ur sem kunnugt er verðsamráði til
hagræðis og hagnaðar fyrir fyr-
irtækin, en skaðar neytendur að
sama skapi. Flestar samanburð-
artölur við EB-ríkin sýna okkur á
ótvíræðan hátt að á okkur hallar í
langflestum þáttum verslunar og við-
skipta. Hér er um gífurlegan mis-
mun að ræða eins og nýgerðar sam-
anburðartölur sýna m.a. á matvörum
eða yfir 50%.
Verðsamráð bankanna
Verðsamráð bankanna getur tæpast
farið fram hjá neinum, allir tilkynntu
nær samstundis um 4,3% húsnæð-
islán, síðan 4,2 og nú 4,15 og um
væri að ræða l00% lán til allt að 40
ára. Húsnæðismálastofnun ríkisins
er að missa tök á þessum markaði,
enda gilda þar allt önnur markaðs-
lögmál en hjá bönk-
unum þ.e. hagsmunir
heimilanna í landinu.
Gjaldþrot tuga þús-
unda heimila á sl. 10
árum staðfesta ákveð-
ið þekkingarleysi lán-
takenda á fjárhags-
stöðu sinni, en hætt er
við að gylliboð á fram-
boðum bankalána nú
verði mörgum enn
þyngri í skauti á kom-
andi árum. Þessi ís-
lenski alþjóðlegi þjóð-
flokkur
auðhyggjumanna án landamæra er
rekinn áfram af miskunnarlausum
arðsemissjónarmiðum, sem ávaxta
sig best erlendis. Þjóðinni er hætt
að fjölga, hún er að missa trú á at-
vinnuuppbyggingu hérlendis og leit-
ar í meira mæli en áður eftir atvinnu
í öðrum löndum. Hugsanlega verða
erlendir bankar og fyrirtæki bjarg-
ráð Íslendinga á komandi árum.
Blekkingar
Þegar bankarnir eru að auglýsa
„lágu“ vextina ( 4,15%) ættu þeir
jafnframt að greina frá verðtrygg-
ingu lánanna. Með verðtryggingu
eru Íslendingar að greiða um 7–8%
af íbúðarlánum sem er meira en
helmingi hærra en hjá öðrum V-
Evrópuríkjum, þar sem engin verð-
trygging er. Sé litið á samræmda
0,85% vaxtalækkun bankanna og
íbúðarsjóðs er því um mjög smán-
arlega lækkun að ræða til lántak-
enda. Heilsíðuauglýsingar bank-
anna um lágu lánin án þess að
tilgreina upphæðir verðtrygginga
eru náttúrlega ekkert annað en
blekkingar, því hvort tveggja greið-
ist samtímis. Við erum búnir að
verða vitni að stórfelldum meintum
fjármálasvikum olíufélaganna
„kannski er lágvaxtastefna“ bank-
anna af sama meiði. Það kemur okk-
ur ekkert lengur á óvart þegar sam-
ráð frjálshyggjunnar er annars
vegar.
Látið ekki blekkjast af
fagurgala lánardrottna
Kristján Pétursson fjallar
um verðsamráð ’Sé litið á samræmda0,85% vaxtalækkun
bankanna og íbúð-
arsjóðs er því um
mjög smánarlega
lækkun að ræða til
lántakenda. ‘
Kristján Pétursson
Höfundur er fyrrv. deildarstjóri.