Morgunblaðið - 02.12.2004, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. DESEMBER 2004 35
UMRÆÐAN Jóla
kveðjur
á mbl.is
Glæsilegir vinningar!
Þeir sem senda
jólakveðju geta
unnið til verðlauna
frá Hans Petersen
1. verðlaun: Stafræn
myndavél frá Kodak
2. verðlaun: Stafræn
myndavél frá Ricoh
3. verðlaun: Epson
PictureMate prentari

 

 


 
  
 
      

         
Suðurveri • Glæsibæ • Húsgagnahöllinni • Mjódd
Gómsætar kynningar
alla daga
fram að jólum í Mjódd • S: 557 9060
Jólavörurnar komnar
Frábærir Ítalskir
götuskór með
dempun í hæl
fyrir dömur og
herra
Ekta leður
Skóbúðin Mjódd
sími 557-1291
Mikið úrval af úrum
frá FOSSIL
verð frá 6.900.-
í Mjódd
S: 567 3550
NÚ STENDUR yfir alþjóðlegt
16 daga átak gegn kynbundnu of-
beldi og mörg íslensk félagasamtök
hafa tekið sig saman um að taka
þátt í því. Hjá Stígamótum höfum
við talsverða reynslu
af málaflokknum en
undanfarin 14 ár hafa
um 2,5% kvenna leitað
stuðnings hjá okkur
vegna sifjaspella og
nauðgana.
Kynbundið ofbeldi
er skömm íslensks
samfélags og ég er
sannfærð um að um fá
málefni er auðveldara
að ná samstöðu en ein-
mitt það. Það er stutt
síðan þögnin var rofin
og æðimargt óunnið til
þess að við Íslendingar getum sagt
með sanni að við höfum gert allt
sem í okkar valdi stendur til þess
að vinna bug á ofbeldinu. Í
tengslum við átakið langar mig að
nefna nokkur mikilvæg atriði.
Í jafnréttisáætlun ríkisstjórn-
arinnar fyrir næstu 4 ár er kyn-
bundið ofbeldi varla nefnt. Það er
miður, því yfirráðaréttur kvenna og
barna yfir líkömum sínum hlýtur að
vera forsenda jafnréttis kynjanna
og sá réttur hefur í of ríkum mæli
verið brotinn á Íslandi. Ef íslensk
stjórnvöld vilja sýna metnað til þess
að ná raunverulegu jafnrétti, þarf
að forgangsraða og gera sérstaka
aðgerðaáætlun gegn kynbundnu of-
beldi. Slíkar áætlanir þykja sjálf-
sagðar í löndunum í kringum okkur.
Nothæf aðgerðaáætlun þarf að skil-
greina á víðsýnan og nákvæman
hátt markmið, leiðir og ekki síst
fjármögnun og að slíkri áætlun
þurfa að koma þeir aðilar sem best
þekkja til. Árni Magnússon félags-
málaráðherra hefur lýst sig fúsan
til þess að láta gera slíka áætlun.
Þó mikil vitundarvakning hafi
orðið á síðustu áratugum vantar
mikið upp á almenna
þekkingu um kynferð-
isbrot. Enn þarf að
bæta hlustunarskilyrði
meðal fagfólks. Á síð-
asta ári hafði minna en
helmingur af okkar
fólki leitað hjálpar hjá
öðrum áður en það
kom til okkar. Sér-
stakt áhyggjuefni er
að aðeins 2 höfðu leit-
að hjálpar hjá skóla-
starfsfólki. Allar þær
menntastofnanir sem
mennta fagfólkið sem
síðar mætir kynferðisofbeldi þurfa
að gæta að námskrám sínum og
helstu samfélagsstofnanir þurfa að
hafa tiltækar aðgerðaáætlanir um
hvernig bregðast skuli við þegar
slík mál koma upp.
Kynferðisbrotakafli hegning-
arlaganna ætti að endurspegla þá
vitundarvakningu sem orðið hefur
sl. áratugi og þá þekkingu sem
skapast hefur með viðamiklum
rannsóknum á ofbeldi. Því miður
eru í kaflanum of mörg úrelt
ákvæði sem endurspegla fordóma
og þekkingarleysi. Hjá Stígamótum
höfum við undanfarin ár afhent
fulltrúum allra þingflokka lista yfir
okkar óskaþingmál og alltaf náð
einhverjum árangri. Sl. tvö ár höf-
um við heimsótt ráðherra dóms- og
jafnréttismála og óskað eftir að þeir
létu fara fram heildarendurskoðun
á kynferð-
isbrotakaflanum.
Það sem þarf að
gera er að fara
að dæmi ná-
grannaþjóðanna
og mynda þver-
faglegan hóp
helstu sérfræðinga til þess að gera
tillögur að lögum um kynferðisbrot
sem við getum verið stolt af. Slík
vinna hefur verið unnin með góðum
árangri í öðrum Evrópulöndum og
af því getum við notið góðs.
Ef við viljum teljast réttarríki,
þurfa leikreglur okkar að virka. Ef
lög eru brotin á fólki, þarf það að
ná rétti sínum og þeir sem ábyrgð
bera á lögbrotunum eiga að sæta
ábyrgð. Því miður nær íslenskt
dómskerfi illa utan um kynferð-
isbrot. Undanfarin 14 ár höfum við
Stígamótakonur fengist við tæplega
5500 kynferðisbrotamál. Á sama
tíma voru 202 kynferðisbrotamenn
dæmdir í fangelsi. Á undanförnum
árum hefur þeim fækkað sem leita
réttar síns og á síðasta ári kærðu
aðeins 8% okkar fólks. Ástæðurnar
eru margar, bæði fyrningar,
hræðsla, skömm og vantraust til
réttarkerfisins. Þessu verður að
breyta og það er hægt ef viljinn er
fyrir hendi.
Dr. Liz Kelly og fleiri fræðikonur
hafa bent á að vandamál tengd kyn-
ferðisofbeldi hafi breyst frá því að
konur treystu sér ekki til þess að
segja frá ofbeldinu yfir í að nú segi
þær frá, en mæti miklum hindr-
unum hjá þeim stofnunum sam-
félagsins sem eiga að bregðast við
upplýsingunum. Að sömu nið-
urstöðum höfum við komist hjá
Stígamótum. Samfélagið tekur ekki
ábyrgð á kynferðisofbeldi ef upplýs-
ingar um ofbeldið hafa engar afleið-
ingar fyrir þá sem beita því. Þetta
er mikilvægt umhugsunarefni.
Þau eru mörg verkefnin sem
vinna þarf á sviði kynbundins of-
beldis og þau verða ekki unnin af
hugsjónafólki á 16 dögum. Það
kostar ekkert að breyta lögum og
kostnaður við aðgerðir gegn ofbeldi
skilar sér margfalt til baka, en nú
fara einmitt fram rannsóknir á því
hvað kynbundna ofbeldið kostar
okkur. Íslensk stjórnvöld þurfa að
líta til landanna í kringum okkur og
sjá sóma sinn í að við stöndum þeim
ekki að baki. Hjá Stígamótum heit-
um við þeim öflugu liðsinni við þessi
verk og stórauknum vinsældum fyr-
ir vikið.
Að lokum skal minnt á að hjá
Stígamótum, Hverfisgötu 115, verð-
ur opinn dagur þann 2. desember
frá kl. 12-19. Boðið verður upp á
kaffi og með því, fræðsluerindi á
tveggja tíma fresti, leik með litum
og aðrar uppákomur. Verið öll
hjartanlega velkomin.
Sýnum nú hug, djörfung og dug!
Guðrún Jónsdóttir fjallar
um kynbundið ofbeldi ’Ef lög eru brotin áfólki þarf það að ná rétti
sínum og þeir sem
ábyrgð bera á lögbrot-
unum eiga að sæta
ábyrgð. Því miður nær
íslenskt dómskerfi illa
utan um kynferðisbrot.‘
Guðrún Jónsdóttir
Höfundur er fræðslu- og
kynningarfulltrúi Stígamóta.