Morgunblaðið - 03.12.2004, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÁRNI Magnússon félagsmálaráð-
herra lýsti því yfir á Alþingi í
gær að hann myndi við gildistöku
nýrra lagaákvæða um húsnæðis-
mál, sem fela í sér hækkun láns-
hlutfalls Íbúðalánasjóðs upp í
90% af matsverði íbúðar, gefa út
reglugerð til hækkunar hámarks-
láns sjóðsins þannig að það nemi
14,9 milljónum króna.
Þegar frumvarpið var lagt
fram á Alþingi í haust var gert
ráð fyrir því að hámarkslánið yrði
13 milljónir króna þegar lögin
tækju gildi.
Frumvarpið var samþykkt sem
lög frá Alþingi í gær með 45 sam-
hljóða atkvæðum. Taka lögin
gildi 1. janúar 2005.
Hjálmar Árnason, þingflokks-
formaður Framsóknarflokksins,
sagði í atkvæðagreiðslunni að
með samþykkt frumvarpsins
væru 90% lán Íbúðalánasjóðs að
verða að veruleika. Þá sagði
hann: „Það má minna á það að
fyrir aðeins örfáum mánuðum var
hámarkslán hjá Íbúðalánasjóði
átta milljónir króna en með yf-
irlýsingu hæstv. félagsmálaráð-
herra fara þau upp í 14,9 millj-
ónir króna.“ Sagði hann
breytingarnar á húsnæðislána-
kerfinu til hagsbóta fyrir heimilin
í landinu, atvinnulífið og efna-
hagslífið í heild.
Áfram þörf fyrir sjóðinn
Össur Skarphéðinsson, formað-
ur Samfylkingarinnar, sagði í at-
kvæðagreiðslunni að Samfylking-
in liti svo á að Íbúðalánasjóður
hefði „að minnsta kosti enn um
sinn nokkuð mikilvægu hlutverki
að gegna,“ eins og hann orðaði
það. „Við teljum að það sé nauð-
synlegt að Íbúðalánasjóður haldi
bönkunum við efnið þannig að
þeir bjóði áfram ríflegri kjör
heldur en Íbúðalánasjóður gerir.
Það er þess vegna sem við sam-
þykkjum þetta frumvarp hér.“
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, sagði að sinn
flokkur væri sannfærður um að
áfram væri rík þörf fyrir opinbert
húsnæðislánakerfi. Frumvarpið,
sem verið væri að samþykkja,
væri skref í rétta átt. „Það er lið-
ur í því að skjóta styrkari stoðum
undir Íbúðalánasjóð,“ sagði hann
m.a. Hann sagði einnig fagnaðar-
efni að þverpólitísk samstaða
væri að nást um ráðstafanir sem
væru til bóta fyrir Íbúðalánasjóð.
Guðjón A. Kristjánsson, for-
maður Frjálslynda flokksins,
sagði undir lok atkvæðagreiðsl-
unnar að Frjálslyndi flokkurinn
hefði strax í upphafi stutt hús-
næðisfrumvarpið. Sá stuðningur
hefði ekki breyst enda teldi
flokkurinn mikla þörf fyrir Íbúða-
lánasjóð. Fleiri þingmenn tóku
ekki til máls í atkvæðagreiðsl-
unni.
Birkir J. Jónsson, þingmaður
Framsóknarflokks, kvaddi sér
hins vegar hljóðs eftir atkvæða-
greiðsluna og sagði m.a. að verið
væri að leiða í lög eina mestu
kjarabót á seinni árum. Jafn-
framt væri verið að lögleiða eitt
stærsta kosningaloforð Fram-
sóknarflokksins fyrir síðustu
kosningar.
Dregið verði úr
uppgreiðslum lána
Árni Magnússon lýsti því yfir,
áður en frumvarpið var sam-
þykkt, að gripið yrði til aðgerða
til að draga úr uppgreiðslum lána
hjá Íbúðalánasjóði. „Þannig verði
gefin út reglugerð,“ sagði hann,
„þar sem sjóðnum verði heimilt
að fallast á veðsetningu á undan
öðrum áhvílandi lánum sjóðsins
en ÍLS-veðbréfum, svo fremi sem
sameiginleg uppreiknuð fjárhæð
eftirstöðva lánsins og nýs láns er
ekki hærri en hámarkslán Íbúða-
lánasjóðs á hverjum tíma og hún
rúmist innan matsverðs eignar-
innar og fari ekki yfir 90% af
markaðsvirði hennar.“ Sagði
hann að þessi heimild myndi
væntanlega einkum nýtast þeim
sem hefðu greitt verulegan hluta
láns síns en þyrftu að skuld-
breyta öðrum áhvílandi lánum.
Frumvarp félagsmálaráðherra um 90% lán samþykkt sem lög frá Alþingi
Hámarkslán verða 14,9
milljónir strax eftir áramót LÖGÐ hefur verið fram á Alþingi tillaga tilþingsályktunar um félagsmálaráðherra
verði falið að gera athugun á fjárhagsstöðu
forsjárlausra feðra og hafa frumkvæði að því
að grípa til aðgerða í framhaldi af athug-
uninni. Fyrsti flutningsmaður tillögunnar er
Gunnar Örlygsson, þingmaður Frjálslynda
flokksins. Meðflutningsmenn eru Guðjón A.
Kristjánsson, Frjálslynda flokknum og Krist-
inn H. Gunnarsson, Framsóknarflokknum.
„Markmið tillögu þessarar er í fyrsta lagi
að skilgreindur verði sá mikli vandi sem felst
í aukinni fátækt einstæðra karlmanna á Ís-
landi,“ segir í greinargerð. „Í annan stað
þarf að tryggja nauðsynlegar aðgerðir af
hálfu félagsmálaráðherra til að mæta þeim
vanda sem steðjar að tekjulitlum for-
sjárlausum feðrum. Hjálparstarf kirkjunnar,
ASÍ (Alþýðusamband Íslands) og fleiri stofn-
anir og félagasamtök hafa margoft sýnt
fram á vandann í skýrslum sínum.“ Er m.a.
bent á að í Noregi hafi verið gripið til þess
ráðs að bjóða skattafslátt til tekjulægri
manna á móti meðlagsgreiðslum þeirra.
Sífellt fleiri undir fátæktarmörkum
Í greinargerðinni segir að sífellt fleiri ein-
stæðir karlmenn mælist nú undir fátækt-
armörkum. „Húsnæðisaðstoð er af skornum
skammti fyrir þennan hóp. Verð á leigu-
húsnæði er afar hátt hlutfall af launum
þeirra sem litlar hafa tekjurnar. For-
sjárlausir feður án atvinnu eiga við mikinn
vanda að etja. Einnig eiga forsjárlausir feð-
ur, með atvinnu en lág laun, í alvarlegum
fjárhagserfiðleikum. Telja verður að staða
forsjárlausra feðra sé ekki nægilega tryggð í
löggjöfinni. Atvinnuleysisbætur og láglaun-
uð störf duga ekki fyrir húsnæðiskostnaði og
meðlagsgreiðslum. Því er afar brýnt að
vandi forsjárlausra feðra verði greindur í at-
hugun félagsmálaráðherra.“
Í greinargerðinni segir jafnframt að bág
fjárhagsstaða hjá tekjulágum forsjárlausum
feðrum hafi einnig slæm áhrif á líf og heilsu
barna þeirra.
Athugun verði
gerð á fjárhags-
stöðu forsjár-
lausra feðra
MENNTAMÁLARÁÐHERRA, Þorgerður
K. Gunnarsdóttir, hefur lagt fram á Alþingi
frumvarp um að lög um Tækniháskóla Ís-
lands verði felld úr gildi 1. júlí 2005 og að
rekstri skólans verði hætt vegna samein-
ingar skólans og Háskólans í Reykjavík.
Gert er ráð fyrir að hinn sameinaði háskóli
taki formlega til starfa í síðasta lagi í júní
2005.
Skv. frumvarpinu er gert ráð fyrir því að
ríkið tryggi rétt nemenda sem stunda nám í
Tækniháskólanum til að ljúka námi sínu
samkvæmt því námsskipulagi sem í gildi
var þegar þeir hófu nám við skólann.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að störf
starfsmanna Tækniháskóla Íslands verði
lögð niður. „Hluti starfsmanna skólans á
rétt á sex eða tólf mánaða biðlaunum verði
störf þeirra lögð niður í samræmi við
bráðabirgðaákvæði laga um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins,“ segir í fylgi-
skjali með frumvarpinu. „Ekki eru for-
sendur til að meta nákvæmlega hversu mik-
il útgjöld lenda á ríkinu af þessum sökum,
en í kostnaðarmati þessu er slegið á 20 til
25 milljónir króna.“
Rekinn með halla
Bent er á að Tækniháskólinn hafi verið
rekinn með halla frá því að hann var stofn-
aður um mitt ár 2002. Nam uppsafnaður
halli 127 milljónum króna í árslok 2003. Í
fylgiskjali frumvarpsins er gert ráð fyrir að
hallinn verði á bilinu 110 til 125 milljónir
kr. um mitt ár 2005. Sá halli á ekki að fær-
ast yfir á nýjan skóla.
Lög um Tækniháskóla Íslands
Lögin falli úr gildi
1. júlí 2005
„OF MIKLAR skuldir hafa sundrað mjög mörg-
um heimilum,“ sagði Ágúst Ólafur Ágústsson,
þingmaður Samfylkingarinnar, m.a. í utandag-
skrárumræðu á Alþingi í gær um skuldastöðu
heimila og fyrirtækja. „Mörg sorgarsagan hefur
orðið vegna of mikilla skulda,“ sagði hann enn-
fremur.
Ágúst Ólafur, sem var málshefjandi umræð-
unnar, sagði að íslensk heimili skulduðu núna um
800 milljarða króna. „Hvert einasta mannsbarn á
Íslandi skuldar því tæplega 3 milljónir króna en
skuldir heimilanna voru rúmlega helmingi lægri
fyrir fimm árum.“
Þingmaðurinn sagði ennfremur að íslensk fyr-
irtæki skulduðu um 1.300 milljarða króna og að
skuldirnar hefðu meira en tvöfaldast á fimm ár-
um. „Alþjóðlegur samanburður sýnir að skuldir
íslenskra fyrirtækja eru með þeim hæstu sem
þekkjast meðal þróaðra ríkja heims,“ sagði hann.
„Heildarskuldir íslenska þjóðarbúsins eru rúm-
lega 2.400 milljarðar króna, sem er þreföld lands-
framleiðslan,“ sagði hann ennfremur.
Þingmaðurinn sagði að skuldir heimila og fyr-
irtækja hefðu aldrei verið hærri og aldrei hækk-
að jafnört. „Það er því ríkt tilefni til að hafa
áhyggjur. Þótt hér sé um að ræða skuldir heimila
og fyrirtækja en ekki opinberra aðila geta stjórn-
völd ekki litið framhjá þeim. Ríkisvaldinu ber
skylda til að stuðla að heilbrigði í efnahagskerf-
inu. Of mikil skuldsetning lýsir ekki heilbrigðu
hagkerfi.“
Hann sagði að stjórnmálamönnum bæri að
vara við óæskilegri þróun. „Það hefur ríkis-
stjórnin ekki gert. Hún hefur gert hið þveröfuga
og ýtt undir væntingar og skuldasöfnun. Rík-
isstjórnin gerir lítið úr varnaðarorðum óháðra
aðila og hefur haldið væntingum í samfélaginu
uppi með fagurgala, oflofi og sjálfshóli. Peninga-
málastefna Seðlabankans virðist hafa lítil áhrif.“
Skuldsetji sig ekki of mikið
Forsætisráðherra, Halldór Ásgrímsson, sagði
m.a. að ekki væri rétt að fjalla um skuldasöfnun,
eins og eitthvert meiri háttar efnahagslegt áfall
sem stjórnvöld yrðu að takast á við. Hann sagði
ennfremur að það sem skipti máli í þessu sam-
bandi væri hvers eðlis skuldirnar væru. Til dæm-
is væri nauðsynlegt að hafa í huga að bakvið
skuldir fyrirtækjanna stæðu mjög miklar eignir.
„Hvað varðar skuldir heimilanna er rétt að hafa í
huga að hér búa hlutfallslega miklu fleiri í eigin
húsnæði en víðast hvar annars staðar í heim-
inum. Þetta stafar líka af því að aldurssamsetn-
ing þjóðarinnar er önnur þar sem hér er hlut-
fallslega meira um ungt fólk. Það er ekki
óeðlilegt að hlutfall skulda sé hærra hér á landi
en hjá þeim þjóðum sem eldri eru.“
Ráðherra sagði ennfremur að það skipti gríð-
arlega miklu máli að við byggjum við öflugt líf-
eyrissjóðakerfi. Heimilin hefðu þannig lagt mjög
mikið til hliðar á undanförnum árum og áratug-
um.
Ráðherra sagði þó rétt að hvetja til þess að
fólk skuldsetti sig ekki of mikið. „Það hefur verið
jákvætt að þátttaka bankanna á íbúðalánamark-
aðnum hefur aukist. Það er hins vegar mikilvægt
að bankarnir hugi vel að áhættustöðu sinni að því
er varðar þessa nýju útlánastarfsemi, jafnframt
um fjármögnun lánanna og arðsemi þeirrar lána-
starfsemi. Fjármálaeftirlitið fylgist með þessu,
eins og kom fram í ræðu forstjóra þess fyrir
nokkru, sem er mjög mikilvægt. Það er líka mjög
mikilvægt fyrir einstaklinga að huga að heild-
ardæminu, hugsa ekki um of um lága vexti, held-
ur horfa á greiðslubyrðina og fara ekki út í lán-
tökur vegna einkaneyslu.“
Ágúst Ólafur Ágústsson, þingmaður Samfylkingar, í umræðum á Alþingi
„Of miklar skuldir hafa sundr-
að mjög mörgum heimilum“
Forsætisráðherra
segir rétt að hvetja til
þess að fólk skuldsetji
sig ekki of mikið
ÓÐUM styttist í að hlé verði
gert á störfum þingsins fyrir
jól. Samkvæmt starfsáætlun er
gert ráð fyrir því að þing-
fundum verði frestað 10. des-
ember nk. Þingið komi síðan
saman að nýju í lok janúar.
Nokkrar annir verða því vænt-
anlega á þingi næstu daga.
Lokaumræða um fjárlaga-
frumvarpið fer fram á Alþingi í
dag og er stefnt að atkvæða-
greiðslu á morgun. Á myndinni
eru þau Þorgerður K. Gunn-
arsdóttir menntamálaráðherra,
Sigríður Anna Þórðardóttir
umhverfisráðherra og Guð-
mundur Hallvarðsson, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks. Morgunblaðið/Kristinn
Styttist
í jólafrí
ÞINGFUNDUR hefst á Alþingi kl.
10.30 í dag. Fer þá fram umræða utan
dagskrár um málefni sparisjóðanna.
Kl. 13.30 fer síðan fram utandagskrár-
umræða um hrun veiðistofna skelfisks
og innfjarðarækju. Að öðru leyti má
gera ráð fyrir því að fjárlagaumræða
einkenni dagskrá þingsins í dag.