Morgunblaðið - 03.12.2004, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
Arkitektinn Arna Mathie-sen býr á Grünerløkka íÓsló og getur varla haftgluggana opna vegna
reykingafólksins sem hefur verið
úthýst af börunum í kjölfar nýrra
laga og hímir því fyrir utan
gluggana hennar og púar. Eftir að
nýju reykingalögin tóku gildi í
Noregi myndaðist mökkur yfir
Grünerløkka sem er fullt af veit-
ingahúsum og börum eins og sæm-
ir tískuhverfi síðustu fimm ára.
Arna og maðurinn hennar, Eyjólf-
ur Kjalar Emilsson, prófessor í
fornaldarheimspeki við Háskólann
í Ósló, og börnin tvö búa einmitt
fyrir ofan eitt veitingahúsanna en
þau hafa verið viðloðandi hverfið í
á tólfta ár.
Arna hefur ákveðnar skoðanir
og brennandi áhuga á skipulags-
málum og þykir súrt í brotið að
miðbærinn og nágrenni skuli nú
aðeins þykja hentugur fyrir ein-
hleypa eða barnlaust fólk og fjöl-
skyldunum sé ýtt í úthverfin. Hún
hefur m.a. skrifað nokkrar greinar
í Aftenposten um skipulagsmál og
er harðorð: „Hér í Ósló leit allt út
fyrir að það væri hægt
að búa sjálfbært. Ganga
í vinnuna, leikskóli í
næstu götu, skólinn
handan við hornið og
bíllaus bakgarður þar
sem börnin gátu orðið
hluti af stærri barna-
hópi. Jafnframt væri
stutt í verslun og þjónustu.“ Að
mati Örnu stenst þessi lýsing ekki
lengur tólf árum seinna þegar
borgarkjarninn er skilgreindur
sem staður þar sem unga fólkið
getur rasað út áður en það flytur í
úthverfin til að hefja rólegt fjöl-
skyldulíf. „… ef ein búlla gengur
vel, er önnur sambærileg strax
opnuð við hliðina. Öll fjölbreytni
er horfin og fyrr en varir þarf
maður að setjast upp í bílinn og
keyra út í einhverja Smáralindina
til að ná í einföldustu hluti, á með-
an hverfið umbreytist í risastóran
skemmtistað,“ skrifar Arna í Aft-
enposten 19. október sl.
Smækkuð mynd
af matjurtagarði
Þéttbýli, borgarlíf, náttúra, sam-
félag og vellíðan má segja að eigi
hug Örnu Mathiesen þegar hún
hannar. Ásamt Kjersti Hembre,
samstarfskonu sinni og meðeig-
anda á arkitektastofunni Apríl
Arkitektum, stendur hún fyrir inn-
setningu á sýningu Arkitekta-
safnsins í Ósló sem stendur til 19.
desember. Sýningin er helguð
verkum valinna arkitekta undir 40
ára aldri og af tuttugu stofum sem
kynntar eru á sýningunni, var
fjórum stofum boðið að gera inn-
setningu, þ.á m. Apríl Arkitektum.
Náttúran og samfélagið sameinast
í innsetningunni sem er stórt borð
þar sem smækkuð mynd af mat-
jurtagarði birtist undir glerplötu
sem stendur á traustum eik-
arfótum og fólk getur safnast sam-
an um. „Innsetningin end-
urspeglar arkitektúr og
borgarskipulag. Við höfum unnið
mikið með borgarskipulag en tök-
um nú hugmyndir okkar niður í
skala með gerð þessarar innsetn-
ingar. Arkitektar búa til staði þar
sem fólk getur hist og matarborðið
er einn af aðalsamkomustöðum
hússins, við vildum því byrja út frá
því,“ segir Arna þar sem hún
stendur við innsetninguna í Arki-
tektasafninu í Ósló. „Við vildum
taka náttúruna inn í verkið í stað-
inn fyrir að hugsa um hana sem
eitthvað fyrir utan. Í kringum
borðið verða hugmyndirnar til og
fjölskyldan getur til dæmis keppst
um hver ræktar garðinn sinn best,
í tvöfaldri merkingu orðatiltæk-
isins.“
Gróðurhús
í Stavanger
Örnu og Kjersti var boðið að
taka þátt í sýningunni í kjölfar
þess að þær unnu samkeppni
Europan um hönnun hverfis í
Stavanger í SV-Noregi á síðasta
ári. Evrópustofnunin Europan
stendur annað hvert ár fyrir hug-
myndasamkeppni fyrir unga arki-
tekta í evrópskum borgum og á
síðasta ári voru borgirnar 57, þar
af þrjár í Noregi; Ósló, Stavanger
og Tromsö.Þema samkeppninnar
að þessu sinni gekk út á að skipu-
leggja íbúðahverfi á svæðum í út-
jaðri borga. Hugmynd Örnu og
Kjersti bar heitið „Hothouse“ og
aftur eru það samskipti fólks og
náttúran sem er rauði þráðurinn í
hönnuninni. Samkvæmt mati dóm-
nefndar var tillaga Apríl Arkitekta
áhugaverð einkum vegna tveggja
eiginleika, annars vegar þar sem
þær nota gróðurhús og hins vegar
skapa þær samfélag með skipulagi
húsanna. Með miðlægum garði
kallist á einka- og almennt rými,
en jafnframt sé skýr lína á milli
bygginga og umhverfis. Lausn
þeirra sé ekki dæmigerð fyrir
íbúðarhús í úthverfi þar sem stök-
um húsum sé dreift víðs vegar um
náttúruna þannig að fólk þurfi að
keyra langar leiðir til að sjá fram-
an í annað fólk í næsta kaupfélagi.
Tillagan gengur út á að nokkurs
konar gróðurhús tengi íbúðarhús
saman og þar inni verði sameig-
inlegt rými íbúa á öllum aldri.
Tengsl og samhjálp nágranna eru
mikilvæg í hugum þeirra Kjersti
og Örnu, ekki síst með barnaupp-
eldi í huga í samfélagi þar sem all-
ir vinna úti, og sameiginlegu rým-
in eru til þess fallin að skapa og
viðhalda þeim tengslum. Glerhýsi
á milli íbúðarhúsa henta vel fyrir
norrænt veðurfar, bendir Arna
ennfremur á þar sem við stöndum
við myndir af tillögum þeirra í
Arkitektasafninu. „Okkar tillaga í
því efni eru gróðurhúsin sem safna
sólarorku og lengja sumarið og
hálmur sem við vildum nota fyrir
einangrun. Rannsóknarstofnun
byggingariðnaðarins hér í Noregi,
Byggforsk, er okkur til fulltingis
við að finna nýjar og ennþá betri
orkusparandi lausnir til að halda
orkunotkun í lágmarki, en byrjað
verður að byggja samkvæmt til-
lögum okkar í Stavanger í vor.
Byggingafélag á vegum bæj-
arfélagsins stendur fyrir fram-
kvæmdinni þar sem kaupendur
taka þátt í að byggja sjálfir og fá
því íbúðir á góðu verði. Þetta fyr-
irkomulag er miðað við þá sem eru
að kaupa sér húsnæði í fyrsta
skipti og hagkvæmni skiptir því
miklu máli.“
Arna og Kjersti hafa þekkst í
nokkur ár og stofnuðu fyrirtæki
saman árið 2002. Báðar hafa þær
fjölbreytta reynslu að baki, bæði
hjá arkitektastofum og sem sjálf-
stætt starfandi arkitektar í Nor-
egi, Þýskalandi og Íslandi. Auk
þess hafa þær haldið fyrirlestra
við ýmis tækifæri og Arna hefur
verið stundakennari við Arkitekta-
skólann í Ósló. Apríl Arkitektar
lýsa því m.a. hvernig vinnan fer
fram á vefsíðu sinni og þar segir
m.a. að sem arkitektar þurfi þær
stöðugt að spyrja sig hvernig sam-
félag þær vilja vera með í að
skapa og hvaða hlutverk þær hafi í
samfélagsþróuninni. Sjálfbær
byggðaþróun er eitt af lykilhug-
tökunum í nútímaarkitektúr og
Arna segir að þær Kjersti hafi það
stöðugt í huga. Þess gætir æ
meira hjá ungum arkitektum, að
mati Örnu sem segir ákveðin kyn-
slóðaskipti í faginu. „Ég held að
það birtist til dæmis í því að arki-
tektar eru nú meira félagslega
þenkjandi. Við viljum brjótast út
úr þeim norska vana að einblína á
hvernig húsin aðlagist landslag-
inu,“ segir Arna. „Útsýnið er oft
svo glæsilegt á Íslandi og í Noregi
að þetta villir gjarnan sýn og get-
ur hreinlega staðið öðrum hug-
myndum fyrir þrifum. Með áhersl-
unni á útsýnið og jafnframt
mikilvægi einkarýmisins og þess
að búa alveg út af fyrir sig, tapist
nokkuð af því sem er jákvætt við
borgarlífið, þ.e. samskiptin við
aðra og nándin við líf og þjónustu,
að hennar mati.
Arna lærði arkitektúr í Bret-
landi og Bandaríkjunum og hefur
aðeins lítillega starfað á Íslandi.
Hún hefur þó fullan hug á því að
fá verkefni á Íslandi einhvern
tíma, þótt nú um stundir sé nóg að
gera í Apríl þar sem sex manns
eru nú í fullu starfi. Hún nefnir að
þátttaka í verkefni eins og Europ-
an gæti verið mjög jákvæð fyrir
íslensk sveitarfélög. Þannig geti
komið inn nýjar hugmyndir og ís-
lenskt fagfólk skipst á skoðunum
við kollega og fengið innsýn í
skipulagsmál í sambærilegum bæj-
um í Evópu. Einnig hvetur Arna
fleiri íslenska unga arkitekta til að
nota tækifærið sem þessi keppni
hefur reynst henni og upplýsir um
áhuga stjórnar Europan á að kom-
ast í samvinnu við íslenska eld-
huga í arkitektúr og skipulagi.
Að rækta
garðinn sinn
Verðlaunatillagan gengur út á að nokkurs konar gróðurhús tengi íbúðar-
hús saman og þar inni verði sameiginlegt rými íbúa á öllum aldri.
Byrjað verður að byggja samkvæmt tillögum Örnu og Kersti í Stavanger í vor. Byggingafélag á vegum bæjarfélags-
ins stendur fyrir framkvæmdinni þar sem kaupendur taka þátt í að byggja sjálfir og fá því íbúðir á góðu verði. Þetta
fyrirkomulag er miðað við þá sem eru að kaupa sér húsnæði í fyrsta skipti og hagkvæmni skiptir því miklu máli.
Þær Arna Mathiesen og Kjersti Hembre reka saman arkitektastofuna April í Ósló.
Arna Mathiesen hefur látið til sín taka sem arki-
tekt í Noregi. Fyrirtæki hennar og Kjersti Hembre
arkitekts vann t.d. samkeppni um skipulag hverfis í
Stavanger og verður byrjað að byggja samkvæmt
tillögum þeirra næsta vor. Steingerður Ólafsdóttir
hitti Örnu við innsetningu hennar og Kjersti á sýn-
ingu í Arkitektasafninu í Ósló.
TENGLAR
..............................................
www.aprilarkitekter.no
www.europan-europe.com
steingerdur@mbl.is
Með áherslunni á útsýnið og jafn-
framt mikilvægi einkarýmisins og
þess að búa alveg út af fyrir sig,
tapist nokkuð af því sem er jákvætt
við borgarlífið, þ.e. samskiptin við
aðra og nándin við líf og þjónustu

SKIPULAGSMÁL