Morgunblaðið - 12.12.2004, Blaðsíða 11

’Tilnefningarnar núna minna mig reynd-ar svolítið á Óskarsverðlaunin í Hollywood
í gamla daga. Þá fengu menn þau yfirleitt
árið eftir að þeir áttu þau skilið.‘Þráinn Bertelsson rithöfundur um tilnefningar til Ís-
lensku bókmenntaverðlaunanna 2004.
’Hefja þarf veikingu krónunnar semfyrst.‘Sigurður Einarsson, stjórnarformaður KB banka, seg-
ir verulega hættu stafa af viðskiptahallanum, sem sé að
verulegu leyti fjármagnaður með erlendum lánum.
’Ég vona að við getum þokast áfram ífriðarátt. Það er ekki einfalt, það er ekki
auðvelt, en þetta vekur von og er rétt
skref.‘Shimon Peres, leiðtogi ísraelska Verkamannaflokks-
ins, eftir að miðstjórn Likud-flokks Ariels Sharons for-
sætisráðherra féllst á að mynda með honum sam-
steypustjórn.
’Það er mjög erfitt starf að standa í því aðláta fólk borga toll af fatnaði og slíkum
hlutum.‘Kári Gunnlaugsson, aðaldeilarstjóri Tollgæslunnar á
Keflavíkurflugvelli, segir brögð að því að fólk reyni að
flytja með sér jólagjafir og annan varning frá útlöndum
án þess að borga af honum toll.
’Við höfum eignast nýtt land á þessumsautján dögum.‘Viktor Jústsjenkó, forsetaefni stjórnarandstöðunnar í
Úkraínu, þakkaði stuðningsmönnum sínum fyrir
sautján daga mótmæli á miðvikudag, en fyrr um daginn
samþykkti úkraínska þingið breytingar á kosn-
ingalögum til að greiða fyrir lýðræðislegum forseta-
kosningum síðar í mánuðinum.
’Ef fanginn vill líta á komuna í fangelsiðsem endapunkt á því lífi sem hann hefur
lifað fram að því verðum við að geta boðið
upp á aðstöðu og aðstoð til að gera honum
það kleift.‘Valtýr Sigurðsson, forstjóri Fangelsismálastofnunar,
vill loka Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg og
kvennafangelsinu í Kópavogi þar sem þau standist ekki
kröfur nútímans.
’Það er ástæða til að fjölmiðlar og kvik-myndahús taki til skoðunar hvað þeir eru
að sýna og hvaða mynd þeir spegla af líf-
inu.‘Kristín Ástgeirsdóttir sagnfræðingur, í tengslum við
átak UNIFEM á Íslandi og fleiri samtaka gegn kyn-
bundnu ofbeldi. Hún vísar í rannsóknir sem benda til
þess að neikvæðar myndir af konum í fjölmiðlum hafi
neikvæð áhrif á daglegt líf kvenna.
’Ég vil sérstaklega lýsa því yfir að endaþótt stjórnarskrá Íslands sé vitaskuld í
eðli sínu hápólitískt plagg þá er það skoð-
un mín að hún eigi að mestu að vera hafin
yfir pólitískt dægurþras sem er í eðli sínu
mjög háð tíma og rúmi.‘Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra í ræðu í Þjóð-
menningarhúsinu á mánudag, er hann skýrði frá því að
hann hefði óskað eftir tilnefningum um fulltrúa stjórn-
málaflokkanna í nefnd sem hafi það hlutverk að vinna
að breytingum á stjórnarskránni.
’Foreldrar hafa margir lýst yfir ánægjusinni með þetta, ekki síst af hagkvæmnis-
ástæðum.‘Ellert Borgar Þorvaldsson, skólastjóri í Ártúnsskóla,
þar sem tekinn hefur verið upp sérstakur skólafatn-
aður.
’Það er allavega alveg ljóst að hér erákveðin þversögn á ferðinni.‘Júlíus K. Björnsson, forstöðumaður Námsmatsstofn-
unar, um niðurstöður alþjóðlegrar rannsóknar á stærð-
fræðikunnáttu fimmtán ára nemenda. Samkvæmt þeim
eru stúlkur í 10. bekk áberandi betri en strákar í stærð-
fræði, en strákarnir telja sig hins vegar betri.
Ummæli vikunnar
Reuters
Viktor Jústsjenkó, forsetaefni stjórnarandstöð-
unnar í Úkraínu, sagðist á blaðamannafundi á
föstudag búast við að fá um 60% atkvæða er
gengið verður til kosninga á ný.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. DESEMBER 2004 11
Ef fólk kemst í verulega vond mál getur
það leitað til Rauða kross deildarinnar á
staðnum.“
100% í þróunarhjálpina
Öll framlög til ABC barnahjálpar renna
óskert til málefnisins, nema fjármunir sem
sérstaklega er aflað til reksturs skrifstofu;
af 100 milljóna rekstri í fyrra fóru 93 millj-
ónir utan.
Hálfur annar áratugur er nú síðan Guð-
rún Margrét Pálsdóttir lét til skarar skríða
ásamt fleirum og stofnaði ABC barnahjálp.
Tilgangur starfseminnar er að veita nauð-
stöddum börnum varanlega hjálp og koma á
„framfæri framlögum gjafmildra Íslend-
inga“, eins og það er orðað á heimasíðu
samtakanna, sem skila sér óskert til um-
komulausra barna í fátækari löndum.
ABC barnahjálp sér nú fyrir 4.350 börn-
um með hjálp íslenskra fósturforeldra, að-
allega á Indlandi, Úganda og Filippseyjum.
Um 3.200 stuðningsaðilar eru hér á landi,
aðeins einn stendur að baki hverju barni en
sumir styðja fleiri en eitt.
Hjálpin sem veitt er felst aðallega í
menntun barna sem annars ættu ekki kost
á skólagöngu, þeim er líka séð fyrir lækn-
ishjálp, framfærslu og heimili þar sem þörf
er á. Þess má geta að ABC reka framhalds-
skóla á Heimili litlu ljósanna á Indlandi, þar
sem mörg börn, sem ella væru á götunni,
hafa lokið BA- eða BS-prófi í t.d. hjúkr-
unarfræði, fatahönnun, bifvélavirkjun eða
ýmsum bóknámsbrautum.
Guðrún Margrét var á ferð í Mið-
Ameríku þegar hún fékk hugmyndina að
stofnun ABC. „Þegar ég sá börn sofa úti á
götu ákvað ég að gera eitthvað í málunum,“
segir hún. Eftir árs ferðalag stofnaði hún
ABC ásamt fleirum; „starfsemi sem byggist
að mestu leyti á sjálfboðastarfi til þess að
öll framlögin skili sér alla leið og við leggj-
um áherslu á að veita varanlega hjálp“.
Starf ABC er tvíþætt; annars vegar kosta
samtökin menntun, umönnun og framfærslu
þurfandi barna og hins vegar sjá þau um
byggingu heimila og skóla til að geta veitt
börnunum þá hjálp sem þau þarfnast.
„Hver einstaklingur eða fjölskylda greiðir
vissa upphæð á mánuði, misháa eftir því
hve barnið fær mikla hjálp. Sums staðar
styrkjum við börn í skóla, t.d. ríkisskóla án
matar eða einkaskóla með mat, alls staðar
er boðið upp á læknishjálp, sums staðar er
um fulla framfærslu að ræða og heimili með
skóla,“ sagði Guðrún Margrét við Morg-
unblaðið.
„Framlögin skila sér alla leið, 100%. Við
höfum önnur úrræði með rekstur skrifstofu;
starfið hér er að langmestu leyti unnið í
sjálfboðavinnu en þeir sem fá laun fá greitt
úr sérstökum launasjóði,“ segir hún.
Umræddur sjóður er m.a. fjármagnaður
með sölu jólakorta auk þess sem ein-
staklingar og fyrirtæki gefa stundum bein-
línis í hann.
Guðrún Margrét segir 93% af heildar-
tekjum starfsins í fyrra hafa runnið til þró-
unarhjálparinnar.
Hún kveðst hafa á tilfinningunni að flestir
ætlist til þess, þegar um er að ræða fjár-
safnanir eða starfsemi eins og hér um ræð-
ir, að allir gefi vinnu sína. „En það má
vanda sig mikið; ýmsir hafa boðið okkur
samstarf við ýmiss konar fjáraflanir þar
sem aðeins hluti þess sem safnast hefur átt
að renna til hjálparstarfsins. Það verður að
fara vandlega í saumana á slíku í hvert
skipti; ég efast ekki um að fólk býður slíkt
af góðum hug en við höfum alltaf sest niður
og reiknað og alltaf komist að því að við
getum ekki farið í slíkt samstarf samvisk-
unnar vegna. Ef fólk kaupir eitthvað til
þess að styrkja okkur viljum við frekar að
það leggi peningana bara beint inn á reikn-
ing okkar þannig að öll upphæðin skili sér
alla leið.“
Einsdæmi
„Umræðan undanfarið er leiðinleg vegna
þess að íslenska þjóðin ber mikið traust til
sinna listamanna,“ segir Sigurgeir Sig-
mundsson, gítarleikari, sem er í stjórn Fé-
lags íslenskra hljómlistarmanna (FÍH) í
samtali við Morgunblaðið. „Það þekkist
varla að tónlistarmenn þiggi fé fyrir svona
tónleika eins og haldnir voru í Hallgríms-
kirkju um daginn. Þeir eru í raun eins-
dæmi.“
Björn Árnason, framkvæmdastjóri FÍH,
tekur í sama streng, og segir það algjöra
undantekningu ef tónlistarfólk þiggi fé fyrir
framlag sitt til góðgerðarsamkoma. „Ekki
má gleyma því að menn eins og Kristján
Jóhannsson eru súperstjörnur og það er
ekkert óeðlilegt við að slíkir einstaklingar
þiggi fé fyrir að koma fram, enda vitað mál
að súperstjörnur draga að fólk. En þá eiga
menn auðvitað að segja frá því hvernig
þessu er háttað.“
Björn segir: „Það sárasta fyrir þá lista-
menn sem taka þátt í ýmis konar söfnunum,
og eru yfirleitt boðnir og búnir til að leggja
sitt af mörkum, er að sjá að margir aðrir fá
greitt fyrir sinn þátt í viðburðinum. Það er
miklu auðveldara að sætta sig við að afsala
sér kaupinu sínu ef allir gerðu það.“ Björn
segir það iðulega gerast að listamennirnir
gefi vinnu sína, hvort sem er í útvarpi, sjón-
varpi eða á tónleikum, en aðrir sem að komi
þiggi laun. „Oft er fjöldi annars fólks að
vinna við verkefnið á fullum launum og þeg-
ar upp er staðið hefur framlag listamann-
anna skilað litlu vegna þess að kostn-
aðurinn er svo mikill.
Ef menn á annað borð standa að
slíkum samkomum ættu þeir að
tryggja að allir sem koma fram geri
það af sama örlæti og listamenn-
irnir.“
Tæknifólk þarf auðvitað að lifa eins
og aðrir, segir hann, „en ef listamenn
gefa alla skapaða hluti hafa þeir ekki
í sig og á“.
Björn segir að upptöku frá um-
ræddum tónleikum í Hallgrímskirkju
eigi að gefa út „bæði á geisladiski og
DVD og listamennirnir sem komu
fram þiggja ekkert fyrir það; segja
má að listamennirnir gefi alls 3,6
milljónir fyrir þá vinnu sem venju-
lega hefði verið rukkað fyrir vegna
útgáfunnar. Það er framlag tónlistar-
mannanna til þessarar söfnunar. Mér
finnst oft vanta að fólk geri sér grein
fyrir þeim verðmætum sem listamenn
eru í raun að afhenda, vegna þess að
það er ekki sjálfgefið að þeir geri
það.“
Umhyggja og væntumþykja
Einar Bárðarson hefur staðið fyrir
styrktartónleikum fyrir Styrktarfélag
krabbameinssjúkra barna um jólaleyt-
ið nokkur undanfarin ár, þar sem allir
sem að koma gefa vinnu sína.
Það kom ekki til af góðu að Einar
fór út í slíkt tónleikahald. „Frændi
minn fékk krabbamein þegar hann var
lítill strákur.“ Einar var þá í há-
skólanámi erlendis og sá og heyrði
hvað félagið gerði mikið fyrir fjöl-
skylduna; slík veikindi hafa þannig
áhrif á líf fjölskyldunnar að báðir for-
eldrar geta þurft að hætta að vinna og
frænka hans, móðir drengsins, sem er
utan af landi, gat dvalið í íbúð félagsins á
höfuðborgarsvæðinu á meðan drengurinn var
undir læknishendi. „Ég hafði aldrei orðið
vitni að annarri eins umhyggju og vænt-
umþykju og félagið sýnir skjólstæðingum
sínum og ákvað þá að ef ég kæmist einhvern
tíma í aðstöðu til þess að gera eitthvað fyrir
þetta félag þá myndi ég gera það,“ segir
Einar við Morgunblaðið.
Fyrstu tónleikana hélt Einar 1997 og ekki
fór ein króna í kostnað. „Það góða fólk sem
rekur Háskólabíó hefur látið mig fá húsið
frítt, vinur minn, sem rekur EB hljóðkerfi á
Selfossi, lánar sínar græjur og starfsfólk
hans gefur sína vinnu. Rótarar í bransanum
sömuleiðis, fjölmiðlar hafa gefið auglýsingar
og þannig mætti áfram telja. Enginn fær
krónu fyrir. Og við afhendum félaginu alltaf
allan aðgangseyrinn í hléi.“
Félaginu hafa jafnan verið afhentar tvær
milljónir króna í hvert skipti. Sætin í Há-
skólabíói eru að vísu ekki nema 970 og að-
gangseyrir hefur verið 2000 krónur, en Ein-
ar og Háskólabíó hafa skipst á að borga
mismuninn því tvær milljónir er „skemmti-
legri tala“ en ein milljón níu hundruð og
fjörutíu þúsund (!), eins og Einar komst að
orði.
Hann segir að fyrsta árið hafi flytjendur
svolítið spurt um tilefni tónleikanna, „en
svo var eins og ég öðlaðist traust tónlist-
arfólksins og mönnum hefur jafnvel þótt
mikið til þess koma að fá að vera með“.
Það er gjarnan tónlistarfólk sem Einar
starfar mikið með aðra daga ársins sem
kemur fram á tónleikunum. „Fólk gerir
þetta fyrir félagið og í trausti vinskapar
okkar; ég á sem betur fer marga vini í
bransanum.“
Einari þykir afskaplega vænt um að geta
orðið styrktarfélaginu að liði með þessum
hætti. „Það er gott að vera í þeirri aðstöðu
að geta gert eitthvað fyrir aðra, sérstaklega
þetta félag.“
Einar er viss um að þeir sem að slíkum
skemmtunum standa fara af stað af góðum
vilja, en ekki er víst að allir geri sér grein
fyrir því hve verkefnið er umfangsmikið.
„Ég rek tónleikafyrirtæki og veit því vel
hvað til þarf. Mig grunar að einhverjir sem
fá þá hugmynd að halda svona skemmtun
haldi að ef þeir fá skemmtikraftana frítt sé
kostnaðurinn enginn. En kostnaður við
húsaleigu og öll nauðsynleg tæki er mikill.
Ég hef enga skoðun á því hvernig aðrir
framkvæma svona skemmtanir, en ég
myndi ekki bjóða tónlistarfólkinu, sem ég
virði og vinn með, að borga öllum nema
því.“
sé blekktur
skapti@mbl.is
Læknir á vegum Rauða krossins og Rauða hálfmánans skoðar afganskt barn.
Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson