Morgunblaðið - 17.01.2005, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. JANÚAR 2005 13
ERLENT
AFRENNSLISRÁSIR, gljúfur og
lækir sem bugðast niður að stórum,
dökkum bletti sem virðist vera met-
anhaf. Þetta eru fyrstu ályktan-
irnar sem vísindamenn draga af
myndum sem bárust til jarðar frá
geimkannanum Huygens eftir að
hann lenti á Títan, stærsta tungli
Satúrnusar, á föstudaginn var.
Myndirnar benda til þess að yf-
irborð Títans sé fölappelsínugult
með þunna skorpu.
Myndir sem Huygens tók í um
18–20 km hæð yfir Títan benda til
þess að þar sé fljótandi efni sem
flæði í gegnum rásir, að sögn Mart-
in Tomasko, geimvísindamanns við
Arizona-háskóla. „Það er næstum
óhjákvæmilegt að geta sér þess til
að flata, dökka efnið sé einhvers
konar afrennslisrás, að það sem við
sjáum á myndunum sé einhvers
konar strandlína. Við vitum ekki
enn með vissu hvort þarna er
vökvi.“
Nokkrar myndanna minntu á
grýtt landslag Mars en Tomasko
sagði að hnullungar sem sjást á
myndunum væru líklega úr ís.
Þykkt skýlag reyndist vera um
20 km frá yfirborði Títans. Annar
geimvísindamaður, Shushiel
Atreya, sagði að skýin væru líklega
úr metani og hann gat sér þess til
að dökku blettirnir á yfirborðinu
væru það einnig. Fyrir geimferðina
höfðu verið settar fram kenningar
um að á Títan væru metanhöf.
Títan er eina tunglið í sólkerfinu
sem er með ský og þykkan lofthjúp.
Vísindamenn telja hann líkjast loft-
hjúpi jarðar eins og hann var fyrir
4,6 milljörðum ára, áður en líf
myndaðist. Þeir vona því að gögnin
frá Títan gefi vísbendingar um
hvernig líf myndaðist á jörðinni.
Ólíklegt þykir þó að líf þrífist á
Títan vegna þess að á yfirborði
tunglsins er 180 stiga frost. Þar
getur því ekki verið fljótandi vatn
og allar lífverur, sem við þekkjum,
þurfa á vatni að halda.
Huygens átti að taka um 750
myndir en þar sem önnur af gagna-
rásum kannans skemmdist bárust
rúmlega 300 myndir til jarðar. Að
öðru leyti gekk allt samkvæmt
áætlun og eru geimvísindamenn-
irnir mjög ánægðir með afrakst-
urinn.
Talið er að það taki nokkur ár að
vinna úr öllum gögnunum og draga
upp nákvæma mynd af Títan.
Reynt að draga upp
nákvæma mynd af Títan
Darmstadt. AFP, AP.
Reuters
Mörk dökks bletts og ljósara svæðis sem liggur hærra á yfirborði Títans.
Reuters
Fyrsta litmyndin af tunglinu Títan.
MARGIR Írakar létu í gær í
ljósi óánægju með þá ákvörðun
herréttar í Bandaríkjunum að
dæma bandaríska herlögreglu-
manninn Charles Graner í tíu
ára fangelsi fyrir að misþyrma
föngum og niðurlægja þá kyn-
ferðislega í Írak. Jafnframt var
honum vikið úr hernum með
skömm.
Margir Írakar voru þeirrar
skoðunar að dómurinn væri of
vægur. Graner átti yfir höfði sér
allt að sautján ára fangelsi.
Kviðdómur herréttar í Texas
hafði dæmt Graner sekan um illa
meðferð á föngum í Abu Ghraib-
fangelsinu nálægt Bagdad.
Ekki dregnir til ábyrgðar
Talið er að Graner hafi verið
forsprakki hóps bandarískra her-
manna sem beitti íraska fanga
skipulögðu harðræði í fangelsinu.
Graner sagði fyrir herréttinum að
hann hefði aðeins hlýtt skipunum
og reynt að brjóta niður mótstöðu
fanganna áður en þeir voru yfir-
heyrðir. Saksóknarar sögðu hins
vegar að Graner hefði notið þess að
berja og auðmýkja fanga.
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti sagði í viðtali við Washington
Post í gær að engin þörf væri á því
að draga bandaríska embættismenn
til ábyrgðar fyrir mistök eða rangt
mat fyrir eða eftir innrásina í Írak.
Forsetinn sagði enn fremur að
bandarískir kjósendur hefðu í raun
lagt blessun sína yfir stefnu hans í
málefnum Íraks með því að kjósa
hann aftur forseta í síðustu kosn-
ingum.
Óánægja með
dóm í pynt-
ingarmálinu
Charles Graner mætir fyrir herrétt.
Margir Írakar telja að Graner
hefði átt að fá þyngri dóm
Fort Hood. AFP.
Reuters