Morgunblaðið - 17.01.2005, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 17. JANÚAR 2005 9
FRÉTTIR
Opið virka daga frá kl. 10-18 Laugardaga frá kl. 10-16
• Engjateigi 5
• Sími 581 2141
Úlpur á útsölunni
RAFSÓL
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Sími:
553 5600
ENDURNÝJUN
OG VIÐHALD
E
i
n
n
t
v
e
i
r
o
g
þ
r
í
r
2
6
6
.0
0
2
lögg i l tu r ra fverk tak i
gjafavöruverslun,
Frakkastíg 12, sími 511 2760
Útsalan er hafin
Stórútsala
Nýtt kortatímabil
ÚTSALA
Opið virka daga 10-18,
laugardaga 10-16
Nýbýlavegi 12, Kóp.,
sími 554 4433
Dæmi um verð: Áður Núna
Riffluð peysa 6.500 1.400 + ein frí
Rennd peysa 5.900 1.900 + ein frí
Rúllukragapeysa 6.200 1.900 + ein frí
Vafin peysa 4.800 1.900 + ein frí
Peysa m. v-hálsmáli 4.700 1.400 + ein frí
Satíntoppur 5.300 1.900 + ein frí
Bolur m. perlum 6.600 1.900 + ein frí
Bolur m. áprentun 3.700 900 + ein frí
Skyrta 4.000 1.500 + ein frí
Túnikublússa 4.700 900 + ein frí
Hettupeysa 4.900 1.900 + ein frí
Sítt pils 6.300 900 + ein frí
Flauelsjakki 6.400 1.900 + ein frí
Dömujakki 5.600 900 + ein frí
Leðurbuxur 11.200 2.900 + ein frí
Kvartbuxur 4.900 1.900 + ein frí
Dömubuxur 5.800 900 + ein frí
Og margt margt fleira
TVEIR FYRIR EINN
60—80% afsláttur
Ótrúlega lágt verð
Síðumúla 13
sími 568 2870
108 Reykjavík
Opið frá 10-18
SÆDÍS Sævarsdóttir, læknir og
doktorsnemi við læknadeild Há-
skóla Íslands, hlaut nýverið verð-
laun menntamálaráðherra fyrir
framúrskarandi framlag ungs vís-
indamanns á ráðstefnu um rann-
sóknir í líf- og heilbrigðisvísindum
við HÍ. Verkefnið sem Sædís var
verðlaunuð fyrir heitir „Getur
mannan bindilektín (MBL) gagnast
við áhættumat á kransæðastíflu?“
Benda niðurstöðurnar
til að hátt MBL dragi
úr áhættu á kransæða-
stíflu og þá einkum
meðal einstaklinga með
sykursýki.
Sædís vann verkefnið
á Rannsóknastofu í
ónæmisfræði í sam-
starfi við Hjartavernd
og byggðist rannsóknin
á efniviði sem safnað
hefur verið frá árinu
1967. Niðurstöðurnar
hafa nú verið birtar í
hinu virta vísindariti
The Journal of Experi-
mental Medicine. Sædís
lauk námi í læknisfræði
við HÍ árið 2001 og er
þetta hluti af doktorsverkefni henn-
ar í ónæmisfræði undir handleiðslu
Helga Valdimarssonar prófessors.
„Doktorsverkefni mitt beinist að því
að kanna hvort próteinið mannan
bindilektín eða MBL, geti verndað
okkur gegn ýmsum langvinnum
bólgusjúkdómum eins og gigtsjúk-
dómum á borð við liðagigt (iktsýki)
og rauða úlfa, auk kransæðastíflu,
en bólga getur átt þátt í meinferlum
kransæðasjúkdóms,“ segir Sædís
Sævarsdóttir.
Hreinsar agnir úr blóðrásinni
En hvað er MBL? „MBL-
próteinið er hluti af svonefndum
ósértækum ónæmisvörnum, en það
bindur og getur þar með hjálpað til
við að hreinsa úr blóðrásinni ýmsar
agnir og efnasambönd, s.s. sýkla og
deyjandi frumur, sem geta valdið
bólgum ef þær safnast upp í lík-
amanum. Þessar agnir eru teknar
upp af átfrumum í lifur og milta.
Þannig er vitað að MBL bindur
ýmsar agnir sem hafa verið tengdar
við ofangreinda bólgusjúkdóma, og
auk þess erum við nú að kanna
bindingu MBL við önnur efnasam-
bönd sem þátt eiga í meinferlum
þeirra.“ Að sögn Sædísar er MBL-
styrkur erfðafræðilega ákvarðaður
og mjög breytilegur milli einstak-
linga. Sædís segir að eftir því sem
margvíslegir bólgusjúkdómar séu
kannaðir nánar, og ítarlegri upplýs-
ingar um meinferli
þeirra liggi fyrir,
komi í ljós að þeir
virðast eiga sér
marga sameiginlega
orsakaþætti, þar sem
fjölgena erfðir og um-
hverfi spila saman.
Hún hefur verið að
athuga tengsl milli
MBL-magns eða
erfðabreytileika og
áhættu á þessum
sjúkdómum.
Í rannsóknum sín-
um á hvort MBL gæti
gagnast við áhættu-
mat fyrir kransæða-
stíflu athugaði Sædís í
samstarfi við Hjarta-
vernd fyrst um þúsund manna hóp
um sjötugt, þar sem hátt prótein-
magn tengdist lægri tíðni krans-
æðastíflu. Til að staðfesta þessi
tengsl og athuga hvort MBL gæti
spáð fyrir um áhættu á kransæða-
stíflu var hópur 1.300 einstaklinga
valinn úr Reykjavíkurrannsókn
Hjartaverndar. Þetta er 20 þúsund
manna þýði sem Hjartavernd hefur
fylgt eftir allt frá árinu 1967. „Þessi
fjölmenna rannsókn gerði okkur
kleift að athuga sérstaklega
áhættuhópa eins og einstaklinga
með sykursýki, hátt kólesteról,
reykingasögu, háan blóðþrýsting og
hækkað sökk, þ.e. bólguvirkni. Í
ljós kom að einstaklingar með syk-
ursýki og þeir sem höfðu hátt kól-
esteról eða sökk, hafa verulega
minni áhættu á kransæðastíflu ef
þeir hafa hátt magn af MBL.“ Sæ-
dís segir að áhætta sykursjúkra
einstaklinga á kransæðastíflu hafi
raunar verið svipuð og hjá einstak-
lingum sem ekki hafa sykursýki ef
MBL-magn þeirra var hátt. MBL-
magn einstaklinga var einnig mjög
stöðugt til langs tíma litið. Byggt á
þessum niðurstöðum gætu einfaldar
MBL-mælingar ef til vill gagnast
við áhættumat hjá völdum áhættu-
hópum.
MBL-skortur hefur verið tengd-
ur ýmsum sjúkdómum, svo sem
sýkingum, einkum hjá einstakling-
um með skertar ónæmisvarnir.
MBL-skortur er þó algengur og
flestir eru heilbrigðir, enda hefur
ónæmiskerfið aðra ferla sem geta
að hluta gegnt svipuðu hlutverki.
Hins vegar kann vöntun á MBL að
hafa áhrif þegar aðrar varnir
bresta, t.d. við ónæmisbælandi með-
ferð, eða þegar röskun verður á
ónæmissvörun t.d. við sjálfsofnæm-
issjúkdóma eins og iktsýki og rauða
úlfa. „Það er auðvitað spennandi að
geta bætt einstaklingum upp slíkan
skort, þótt ekki sé ennþá ljóst undir
hvaða kringumstæðum MBL hefði
notagildi sem lyf. Hins vegar höfum
við á ónæmisfræðideild þegar fram-
kvæmt fyrsta stig lyfjaþróunarferlis
á gjöf MBL hér á Íslandi í sam-
starfi við Statens Serum Institut í
Danmörku, þar sem heilbrigðir ein-
staklingar með MBL-skort fengu
MBL í æð og gerðu engar auka-
verkanir vart við sig.“
Mikið af tækifærum
Sædís leggur sem fyrr segir
stund á doktorsnám í læknisfræði
við HÍ. Uppbygging rannsóknar-
náms við læknadeildina hefur verið
hröð síðustu árin. Reyndar séu
læknar í minnihluta rannsókna-
nema en nú virðist vera vaxandi
áhugi meðal unglækna og lækna-
nema á að stunda rannsóknir hér.
„Fyrir mig sem lækni er frábært að
fá tækifæri til að vinna að rann-
sóknum hér á landi, áður en ég held
utan til sérfræðináms, enda mikið
af tækifærum og einstökum efni-
viði.“
Sædís hefur m.a. notið styrkja frá
Rannsóknanámssjóði RANNÍS og
Vísindasjóði Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss. Þá hafa auk leiðbein-
anda hennar fjölmargir lagt henni
lið með því að safna dýrmætum
efniviði og þróa rannsóknaraðferðir,
að ógleymdum þátttakendunum.
Rannsókn bendir til að ákveðið prótein veiti vörn gegn ýmsum bólgusjúkdómum
MBL gott fyrir hjartað

 

  




 







 
  

 
!   ! 
#
 

$ %&     #   


' 
 
 
    " '(
)* "
+"

"  ' $ " " 

  (
Sædís
Sævarsdóttir
Sædís Sævarsdóttir fékk nýlega verðlaun fyrir
rannsóknir sínar á svonefndu MBL-próteini sem
hún segir að nýtist við mat á kransæðastíflu.
mbl.is
smáauglýsingar