Morgunblaðið - 19.01.2005, Blaðsíða 22

06
6 +
8 +
$ !,9*

:7 +,9*
 

 * +,9*

 !8&
- 
;4 ! +%8,


!" 
#$ 
%$$
" 
$ 5
-+ " 
( "&7"%"
$ !+ 3

6 6 , "( 8( & 3"9-(
  +
<
/ *,9*
:
" ,3&
$ + +<,
+ +<, 
,= 
+ =!
*'+,-./0,12*/3 #
 
1450678(89
& '
()'*
)

+
 
. 0        0  (
NÝ risaþota, stærsta far-þegaþota heims, var af-hjúpuð með mikilli við-höfn í höfuðstöðvum
evrópska flugvélaframleiðandans
Airbus í gær. Leiðtogar Frakklands,
Bretlands og Þýskalands fluttu
ávörp og lýstu risaþotunni sem „evr-
ópskum sigri“ með skírskotun til
samkeppninnar milli Airbus og
bandaríska flugvélaframleiðandans
Boeing.
Nýja risaþotan Airbus A380 er
með 555 sæti fyrir farþega og er
stærri en breiðþotan Boeing 747.
Airbus-þotan er þriggja hæða og á
neðstu hæðinni er rými fyrir veit-
ingastofur, setustofur og fleira, auk
farmrýmis.
Gólfrými nýju risaþotunnar er
49% meira en þotna af gerðinni
Boeing 747. Lággjaldaflugfélög
gætu komið allt að 840 sætum fyrir í
þotunni. Önnur flugfélög, þeirra á
meðal Virgin Atlantic, ætla hins veg-
ar að nota aukarýmið til að bjóða upp
á ýmis þægindi, svo sem líkams-
ræktartæki, snyrtistofu, barnaher-
bergi og bari. Virgin Atlantic hyggst
jafnvel koma upp spilavíti og hjóna-
rúmum í sex risaþotum sem flug-
félagið hefur pantað.
Tákn um evrópska samvinnu
Nýju þotunni var lýst sem tákni
um evrópska samvinnu eins og hún
gerist best. „Gamla, góða Evrópa
hefur gert þetta mögulegt,“ sagði
Gerhard Schröder, kanslari Þýska-
lands. Hann skírskotaði til þess að
bandarískir ráðamenn töluðu um
Frakkland, Þýskaland og fleiri Evr-
ópuríki sem „gömlu Evrópu“ vegna
andstöðu þeirra við innrásina í Írak.
Jacques Chirac, forseti Frakk-
lands, lýsti risaþotunni sem „miklum
evrópskum sigri“ og Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, tók í sama
streng. „Þetta er mest spennandi
nýja flugvélin í heiminum, tákn um
efnahagslegan styrk og tækninýj-
ungar,“ sagði Blair.
Airbus hefur nú tvö ár í röð selt
fleiri farþegaþotur en Boeing og
stjórnendur evrópska flugvélafram-
leiðandans telja að nýja risaþotan
verði til þess að hann nái enn meiri
forystu á næstu árum.
Ætla að selja 750 þotur
Hönnun og þróun risaþotunnar
kostaði 10,7 milljarða evra, sem sam-
svarar 870 milljörðum króna. Stjórn-
endur Airbus segja að selja þurfi 250
þotur til að standa undir kostnaðin-
um og hafa sett sér það markmið að
selja svo margar þotur á þremur ár-
um. Þeir telja að hægt verði að selja
alls um 750 risaþotur.
Stjórnendur Boeing telja hins
vegar að á næstu tveimur áratugum
verði aðeins þörf fyrir um 4
sem eru stærri en Boeing
telja að meiri spurn verði e
og langdrægum þotum ein
Dreamliner sem Boeing hyg
á markað á næstu árum.
Þrettán flugfélög hafa þe
að 139 Airbus A380-þotur
Jacques Chirac Frakklandsforseti, Gerhard Schröder Þýskalandskanslari og Jose Luis Rodriguez Zapa
Blair, forsætisráðherra Bretlands, þegar hin nýja risaþota Airbus-flugvélaverksmiðjanna var afhjúpuð
Airbus fagnar
„gömlu, góðu E
Stærsta far-
þegaþota heims
afhjúpuð í
Frakklandi
Toulouse. AFP, AP.
Hlutar Airbus A380 eru framleiddir í verksmiðjum í Frakklandi,
landi, Bretlandi og á Spáni. Risaþotan er sett saman í Frakkland
22 MIÐVIKUDAGUR 19. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
RÉTTUR FORELDRA
LANGVEIKRA BARNA
Ífréttaskýringu í Morgunblaðinuí gær kemur fram að nefnd ummálefni langveikra barna vinn-
ur um þessar mundir að því að móta
tillögur sem ætlað er að „tryggja
betur en nú er rétt foreldra til launa
í fjarveru frá vinnu og rétt til sjúkra-
dagpeninga vegna veikinda barns,“
eins og segir á vef félagsmálaráðu-
neytisins. Full ástæða er til að taka
undir með Rögnu K. Marinósdóttur,
framkvæmdastjóra Umhyggju – fé-
lags til stuðnings langveikum börn-
um, um að þetta sé mjög brýnt mál
sem löngu tímabært er að lausn
verði fundin á.
Stefnt er að því að nefndin skili til-
lögum sínum um mánaðamótin.
Starf hennar hefur að miklu leyti
byggst á niðurstöðum könnunar sem
gerð var á síðasta ári á fjölskyldu-
högum foreldra með langveik börn.
Meðal þess sem rannsóknin leiddi í
ljós er að margir þessara foreldra,
einkum mæður, missa um sex mán-
uði úr vinnu á ári. Þá sé ákveðinn
hópur sem komist alls ekki út á
vinnumarkaðinn.
Í íslensku lagaumhverfi eru engin
ákvæði til staðar sem tryggja for-
eldrum laun vegna langvinnra veik-
inda barna þeirra. Veikindaréttur
vinnandi fólks vegna barna er mis-
jafn eftir stéttarfélögum, en al-
mennt á bilinu 7-14 dagar á ári. Ingi-
björg Georgsdóttir, barnalæknir hjá
Tryggingastofnun, segir að síðan
reyni á velvild vinnuveitanda. Hún
bendir á að miðað við aðrar þjóðir
Evrópu vinni Íslendingar bæði mik-
ið og eigi hlutfallslega mörg börn, en
séu hinsvegar réttindalitlir þegar
komi að veikindum barna.
Fram kemur í fréttaskýringunni
að sum stéttarfélög, þar á meðal VR
og Efling, hafi reynt að koma til
móts við foreldra sem þurfi að vera
frá vinnu vegna langvinnra veikinda
barna. Til dæmis geti félagsmenn í
VR haldið 80% launum í 270 daga á
ári. Það er lofsvert, en engu að síður
er brýnt að viðunandi veikindaréttur
verði tryggður öllum foreldrum
langveikra barna. Ekki er unnt að
treysta eingöngu á samninga eða
sjúkrasjóði stéttarfélaga í því efni.
Þar er ekki fyrst og fremst um hags-
muni launþeganna að ræða heldur
hagsmuni barnanna.
Þá bendir Ragna K. Marinósdóttir
á að einnig þurfi að huga að veik-
indaréttindum foreldra almennt,
enda einkennist fyrstu tvö árin í lífi
barna oft á tíðum af sýkingum og
öðrum veikindum, sem geti valdið
töluverðum fjarvistum foreldra frá
vinnu. Það komi niður á stórum hópi
fólks, og einna helst einstæðum for-
eldrum.
Enginn vafi leikur á því að foreldr-
ar langveikra barna þurfa að takast
á við mikla erfiðleika. Leifur Bárð-
arson, barnaskurðlæknir og varafor-
maður Umhyggju, lýsti því í viðtali
við Morgunblaðið fyrir skömmu að
það að eignast langveikt barn jafn-
gilti nánast því að veröldin hryndi.
Það hefði gríðarleg áhrif á alla fjöl-
skylduna, sem ætti nóg með að glíma
við tilfinningalegar hliðar málsins þó
að fjárhagsáhyggjur bættust ekki
við. Ljóst er að bót á réttindum for-
eldra langveikra barna mun hafa
einhvern kostnaðarauka í för með
sér fyrir ríkissjóð. En ef einhvers-
staðar er brýnt að öryggisnet sam-
félagsins sé tryggilega strengt er
það þegar kemur að hagsmunum
veikra barna. Um það getur ekki
verið ágreiningur.
EVRÓPA ÓGNAR
Ekki er langt síðan Bandaríkja-menn voru allsráðandi í heim-
inum í framleiðslu farþegaflugvéla.
Um tíma voru þrír framleiðendur
farþegaflugvéla starfandi þar
vestra, auk Boeing-verksmiðjanna,
voru bæði Douglas-verksmiðjurnar
sögufrægu og Lockheed í fram-
leiðslu farþegavéla. Nú er Boeing
eini framleiðandi stórra farþega-
flugvéla, sem máli skiptir vestan
hafs.
Á síðustu áratugum hafa Evrópu-
þjóðir smátt og smátt byggt upp
myndarlega flugvélaframleiðslu.
Nú er svo komið að þær standa
a.m.k. jafnfætis Bandaríkjamönn-
um á þessu sviði. Og vel má vera,
að þær séu komnar með forskot á
Boeing-verksmiðjurnar eftir að
stærsta farþegaþota heims var
kynnt í Evrópu í gær.
Þetta snýst ekki eingöngu um
flugvélaframleiðslu. Þetta snýst
um það að Evrópusambandsríkin
eru óðum að ná jafnstöðu við
Bandaríkin, sem efnahagsveldi.
Það er hollt fyrir alþjóðasamfélag-
ið.
Á hinn bóginn er langt frá því að
Evrópuþjóðirnar standi jafnfætis
Bandaríkjunum pólitískt og hern-
aðarlega. Þrátt fyrir augljóst ríki-
dæmi þeirra eru þær ekki reiðu-
búnar að verja jafn miklum hluta
þjóðartekna sinna til þess að
byggja upp herveldi eins og Banda-
ríkjamenn gera. Á meðan svo er
geta þær ekki keppt við Bandaríkin
um pólitísk áhrif á heimsbyggðinni.
Evrópuþjóðirnar hafa náð þess-
um áfanga í flugvélaframleiðslu
með gífurlegum ríkisstyrkjum. Í
rauninni skiptir það engu máli, þótt
Boeing-verksmiðjurnar haldi uppi
stöðugum klögumálum af þessum
sökum. Það sem máli skiptir fyrir
Evrópuþjóðirnar er að þær hafa
náð þessum árangri.
Bandaríkjamenn eru líka sér-
fræðingar í að veita fyrirtækjum
ríkisstyrki án þess að það sjáist og
augljóst, að þeir styðja við bakið á
Boeing-verksmiðjunum með ýms-
um hætti.
Nýja Airbus-þotan er tákn þess,
að Evrópuríkin eru byrjuð að ógna
efnahagsveldi Bandaríkjanna.