Morgunblaðið - 27.05.2005, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Vísindamenn heims hafa sífelltauknar áhyggjur af hugsan-legum heimsfaraldri fugla-flensunnar. Benda þeir á að
lyfjaiðnaðurinn sé illa undirbúinn undir
það að framleiða bóluefni í nægu magni,
auk þess sem þróun og framleiðsla þess
tæki um hálft ár, sem er tími er reynst
gæti dýrkeyptur sé um mjög skæðan far-
aldur að ræða. Kalla sérfræðingar eftir
markvissari aðgerðum um heimsbyggð
alla til að takast á við ógnina sem steðjar
að. Þetta er m.a. það sem kemur fram í
nýjasta tölublaði vísindatímaritsins Nat-
ure, sem út kom í gær, en stór hluti þess
er tileinkaður umræðunni um fugla-
flensu.
Næg framleiðsla bóluefnis
lykilatriði í huga fræðimanna
Michael T. Osterholm, hjá Rannsókn-
armiðstöð smitsjúkdóma við Minnesota-
háskóla, kallar eftir alhliða aðgerðum.
Segir hann nýlegar samþykktir WHO um
hertar öryggisreglur nýtast vel heilbrigð-
isyfirvöldum sem ábyrgð bera á varnað-
araðgerðum, en hins vegar hvorki nýtast
almenningi eða á alþjóðavísu. Einnig tel-
ur hann samþykktina hvorki nægilega
skýra né nákvæma. Segir hann nánast
gengið út frá þ
ar þegar á þur
ekki sé tekið
spurningum u
forgang að ta
is.
Að mati Ost
bóluefnis algj
Kalla eftir alh
gerðum gegn fu
Fuglaflensan hefur m.a. komið upp í Víetnam og var þá ra
Í nýjasta hefti vísinda-
tímaritsins Nature beina
fræðimenn sjónum sínum að
fuglaflensunni. Benda menn
á þau geigvænlegu áhrif
sem hugsanlegur faraldur
gæti haft á efnahagskerfi
heims og lýsa áhyggjum sín-
um af grandvaraleysi stjórn-
valda. Silja Björk Huldu-
dóttir kynnti sér efni ritsins.
Þetta eru allt akademískaræfingar, því það veitenginn hvernig næstiheimsfaraldur mun líta
út,“ segir Haraldur Briem sótt-
varnarlæknir, spurður um gagn-
rýni vísindamanna sem birtist í
Nature þess efnis að spár WHO
séu stórlega vanáætlaðar, en í ný-
legri spá WHO er áætlað að allt að
30 milljónir manns í heiminum
muni sýkjast af fuglaflensu og allt
að 7,5 milljónir manna gætu dáið af
völdum veirunnar.
Segir Haraldur að ætlun WHO
hafi verið að draga upp mynd af
heimsfaraldri í hefðbundnum stíl
og af þeirri stærðargráðu sem varð
t.d. árið 1957 eða 1968 og að töl-
urnar hafi átt að sýna það sem bú-
ast mætti við í besta falli. Bendir
Haraldur á að afar erfitt sé að spá
nokkuð um málið og því geta í
sjálfu sér allir haft rétt fyrir sér.
„Auðvitað hefði WHO getað búið
til módel sem sýndi verstu hugs-
anlega útkomu og þá yrði myndin
allt öðruvísi. Þá værum við ekki að
tala um einhverjar milljónir manna
heldur hundruð milljóna sem
deyja.“
Bóluefni kemur að litlu gagni
stökkbreytist veiran
Meðal þess sem vísindamenn
gagnrýna í greinum sínum í Nat-
ure er að vestrænar þjóðir séu of
grandvaralausar og leggi t.d. ekki
nægilegt fjármagn í rannsóknir og
þróun bóluefnis. Aðspurður vísar
Haraldur þeirri gagnrýni á bug.
„Mér finnst ekki rétt að halda
því fram að menn séu sofandi á
verðinum. Ég verð að segja að það
er mikið lagt í þennan málaflokk og
mikið um hann hugsað,“ segir Har-
aldur og bendir á að þjóðir heims
séu allar að búa sér til viðbúnaðar-
áætlanir. „Ég held að menn verði
að gera sér grein fyrir að þegar og
ef heimsfaraldur breiðist út þá
mun það hafa mikil áhrif, en við er-
um að reyna að milda þau áhrif
eins og hægt er. “
Eins og fram
hefur komið í fjöl-
miðlum að undan-
förnu segjast Kín-
verjar hafa þróað
öruggt bóluefni
sem nota megi
bæði á skepnur og
menn. Haraldur
bendir á að þó það
væri framleitt í
miklu magni þá
væri lítið sem ekk-
ert gagn að því ef
fuglaflensuveiran
stökkbreytist.
„WHO mælir ekki
með því að menn
séu að búa til einhverjar miklar
birgðir af bóluefni núna því það er
allt eins víst að næsti heimsfarald-
ur verði með það breyttri veiru að
þetta bóluefni myndi ekki virka.
Þannig að við stöndum alltaf
frammi fyrir því að við verðum
ávallt að vita nákvæmlega hvaða
veira það er sem veldur heimsfar-
aldrinum áður en framleiðsla bólu-
efnis getur hafist og síðan er það
bara spurning um iðnaðarafköst,“
segir Haraldur og bendir á að ljóst
sé að framleiðslugetan sjálf er
ákveðinn flöskuháls í þessu sam-
hengi.
Faraldrar ganga
oft í bylgjum
Spurður hvernig bæta megi
framleiðsluskilyrðin og auka af-
köstin segir Haraldur lyfjaiðnað-
inn hafa bent á að hann yrði miklu
betur í stakk búinn til að auka
framleiðslugetu sína ef þ
heims myndu bólusetja meira
heimsfaraldratíma. „Hin leið
að stjórnvöld taki sig sama
byggi framleiðsluaðstöðu þa
að öll aðstaða vær
ir hendi þegar á þ
að halda,“ segir
aldur og ítrekar
auðvitað snúist m
ávallt um kostnað
slík framleiðsluað
og aukin framlei
geta kosti mikla
inga.
Meðal þess sem
er á í Nature er a
að hálft ár mynd
þar til bóluefni
tilbúið frá því að
aldur brytist út o
sá tími gæti reyns
of dýrkeyptur. Sp
ur um þennan p
segir Haraldur hugsanlegt að
aldurinn gæti valdið miklum s
á aðeins einu ári. „Hins vega
um við líka af eldri faröldru
þeir ganga oft í bylgjum. Þa
var það t.d. 1918 þegar spá
veikin gekk yfir. Fyrsta b
hennar sem gekk yfir heimsby
ina var mjög væg en næsta by
sem kom hálfu ári síðar, var
skæð inflúensa,“ segir Harald
bendir á að í þessu tilviki hefði
inn á milli nægt til að þróa og k
á framfæri bóluefni sem ver
hefði getað fólk gagnvart hæ
legu afbrigði veikinnar. „E
sæjum í dag nýjan faraldur
vægur væri, sem færi að bre
um heiminn þá myndu menn
að búa til bóluefni gegn hon
segir Haraldur og bendir á að
sé um að hægt sé að stytta f
leiðsluferli bóluefnis niður í a
tvo til þrjá mánuði.
Framleiðslugeta á bólu
efni er flöskuhálsinn
Haraldur Briem
BREYTT VIÐHORF
Núverandi ríkisstjórnarflokk-ar hafa starfað saman í einnáratug og þegar kemur að
kosningum vorið 2007 hefur sam-
starf þeirra staðið í þrjú kjörtímabil
eða 12 ár. Eitt fordæmi er um slíkt í
stjórnmálasögu 20. aldarinnar en
það var samstarf Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks í Viðreisn frá 1959
til 1971.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nú
átt aðild að ríkisstjórn í 14 ár og við
lok kjörtímabilsins hefur flokkurinn
setið samfleytt í ríkisstjórn í 16 ár.
Það er afrek í sjálfu sér.
Hins vegar fer ekki á milli mála,
að ákveðinnar þreytu gætir meðal
almennings vegna langvarandi
stjórnarsamstarfs og stjórnarsetu
sömu flokka. Það er eðlilegt og ekki
við öðru að búast.
Staða Framsóknarflokksins er
sýnu erfiðari en Sjálfstæðisflokks.
Raunar er ljóst að Framsóknar-
flokkurinn er í kreppu, sem ekki
blasir beinlínis við hvernig hann á
að ráða við. Að óbreyttu eru hins
vegar meiri líkur en minni á því, að
bæði sveitarstjórnarkosningar og
þingkosningar verði erfiðar fyrir
Framsóknarflokkinn.
Sjálfstæðisflokkurinn heldur
ótrúlega vel stöðu sinni í skoðana-
könnunum en þarf þó að gæta vel að
sér.
Það er umhugsunarefni fyrir báða
stjórnarflokkana, hvort þeir eigi að
grípa til sérstakra ráðstafana til
þess að styrkja stöðu sína fyrir þau
kosningaár, sem í hönd fara. Sum-
arið 1970 voru töluverðar umræður
um það, hvort Viðreisnarstjórnin
ætti að efna til þingkosninga þá um
haustið. Sjálfstæðisflokkurinn vildi
það en Alþýðuflokkurinn ekki. En
þá voru aðrar aðstæður.
Nú eru engin sérstök rök fyrir því
að flýta þingkosningum. Hins vegar
geta verið rök fyrir því, að stjórn-
arflokkarnir stokki upp spilin í rík-
isstjórnarsamstarfinu, skipti ráðu-
neytum á milli sín upp á nýtt og sýni
ný andlit í ríkisstjórn með haustinu.
Slík breyting mundi skipta máli fyr-
ir flokka, sem hafa starfað saman
svona lengi og átt svo lengi aðild að
ríkisstjórn. Róttæk breyting á
verkefnaskiptingu og ráðherraskip-
an gæti skipt sköpum fyrir flokkana
báða í þingkosningum 2007.
Eðlilegt væri að framkvæma slíka
breytingu í haust, þannig að nýir
ráðherrar og ráðherrar í nýjum
stöðum hefðu tækifæri til að láta að
sér kveða á seinni hluta kjörtíma-
bils.
Samfylkingin stefnir að því leynt
og ljóst að ná völdum í landinu í
næstu þingkosningum. Flokkurinn
stefnir líka að því að mynda hreina
vinstri stjórn með aðild sinni og
Vinstri grænna.
Breytingar eru oft af hinu góða í
lýðræðisþjóðfélögum en auðvitað
skiptir það máli, hvernig þær verða
og hverjar þær eru.
Ríkisstjórnarflokkarnir geta haft
mikið um það að segja hvaða breyt-
ingar verða í þingkosningum 2007.
Það byggist hins vegar á því hvern-
ig þeir bregðast við breyttum við-
horfum í stjórnmálum. Hvort sem
mönnum líkar betur eða verr þýðir
landsfundur Samfylkingar og nið-
urstaða hans að vígstaðan á vett-
vangi stjórnmálanna hefur breytzt.
BARÁTTAN UM MIÐJUNA
Baráttan í næstu þingkosning-um mun snúast um fylgi kjós-
enda á miðju stjórnmálanna. Stærð
Sjálfstæðisflokksins hefur alltaf
byggzt á því, að flokkurinn hefur
spannað hið pólitíska litróf frá
hægri og langt inn á miðjuna.
Á síðustu tveimur áratugum hef-
ur það komizt í tízku innan Sjálf-
stæðisflokksins að tala um miðju-
fylgið sem miðjumoð. Það er mikill
misskilningur að tala á þann veg.
Sjálfstæðisflokkurinn þarf á fylgi
„miðjumoðsins“ að halda til þess að
halda stöðu sinni sem stærsti
stjórnmálaflokkur þjóðarinnar og
þess vegna verður flokkurinn að
leggja vaxandi áherzlu á að ná til
fylgis á miðjunni. Það gerir hann
bezt með því að leggja aukna
áherzlu á umfjöllun um mennta-
mál, heilbrigðismál og velferðar-
mál.
Á meðan vinstri flokkarnir
gengu klofnir til leiks höfðu þeir
takmarkaða möguleika á að ná til
miðjufylgis. Þeir ganga að vísu enn
klofnir til leiks en hafa engu að síð-
ur endurraðað fylkingum sínum
þannig að fleiri þeirra en áður hafa
skipað sér saman í einn hóp undir
merkjum Samfylkingarinnar.
Þetta auðveldar Samfylkingunni
að ná til fylgis á miðjunni. Þess
vegna er Samfylkingin orðin harð-
ur keppinautur Sjálfstæðisflokks-
ins um miðjufylgið.
Úrslit næstu þingkosninga munu
byggjast á því, hver úrslitin verða í
baráttu þessara tveggja stóru
flokka um miðjufylgið. Til þess að
styrkja stöðu sína í þeirri baráttu
þarf Sjálfstæðisflokkurinn að
breyta vissum áherzlum í málflutn-
ingi sínum. Flokkurinn mun ekki
sækja fylgisaukningu til hægri þótt
hann verði vissulega að gæta þess
að ekki kvarnist úr hægri armi
hans. Hins vegar hefur sá gífurlegi
árangur, sem náðst hefur undir
forystu Sjálfstæðisflokksins á síð-
ustu 14 árum í að auka frelsi í við-
skiptum og atvinnulífi og bæta kjör
almennings í landinu, orðið til þess
að þeir sem hallast á hægri sveif í
stjórnmálum eru býsna ánægðir
með þjóðfélagsgerðina eins og hún
er nú. Þeir munu því ekki amast við
því að flokkurinn taki upp nýjar
áherzlur í málflutningi sínum.