Morgunblaðið - 22.06.2005, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 22. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
OLÍUVERÐ stóð nokkurn veginn í
stað í gær á heimsmörkuðum en það
hefur hækkað mikið síðustu daga og
kostar fatið nú nær 60 dollara. Heim-
ildarmenn segja að ástæðan fyrir
þessum hækkunum sé fyrst og fremst
ótti við olíuskort vegna vaxandi eft-
irspurnar og efasemda um að Samtök
olíuútflutningsríkja, OPEC, geti auk-
ið framleiðsluna nægilega mikið til að
stöðva verðhækkanir. Enn hefur auk-
ið ókyrrðina að svo getur farið að um
550 starfsmenn á norskum olíubor-
pöllum fari í verkfall og myndi það
minnka framleiðslu Norðmanna um
þriðjung, að sögn AP-fréttastofunnar.
Norðmenn eru nú þriðju mestu ol-
íuútflytjendur í heimi, á eftir Sádi-
Aröbum og Rússum. En fyrst og
fremst eru það áhyggjur af því að
heimsframleiðslan muni ekki geta
vaxið nægilega hratt til að slá á verðið
sem hafa hækkað verðið.
„Menn hafa áhyggjur af takmark-
aðri getu OPEC til að auka fram-
leiðsluna og þess vegna skiptir ekki
öllu máli þótt við sjáum vandamál í
aðsigi í Noregi eða í Nígeríu, sérhver
óttatilfinning, hversu lítil sem hún er,
mun koma í veg fyrir að verðið
lækki,“ sagði Orrin Middleton, orku-
málasérfræðingar hjá Barcleys-bank-
anum í London. Er sums staðar full-
yrt að það eina sem geti stöðvað
hækkanir sé hrun í eftirspurn.
Ýmsar Asíuþjóðir, fyrst og fremst
Kínverjar og Indverjar, hafa gripið til
þess að hækka verð innanlands til að
reyna að draga úr neyslunni. Þessar
þjóðir þurfa nú mikið af olíu vegna vax-
andi iðnaðarframleiðslu og bílaeignar.
Hefur þessi þróun verið talin ein helsta
ástæða þess að í framtíðarsamningum
um olíukaup í New York og London er
verðið nú mun hærra en áður. Virðast
menn telja að ekki takist að auka olíu-
vinnsluna í takt við vaxandi eftirspurn
á næstu árum.
OPEC sagt munu auka enn
framleiðsluna
Mikill hagvöxtur er einnig í Banda-
ríkjunum og virðast verðhækkanir á
bensíni ekki enn hafa orðið til að
draga úr notkun almennings þar í
landi, þrátt fyrir háværar kvartanir
margra. Birt verður í dag skýrsla
stjórnvalda í Washington um birgða-
stöðu og geta niðurstöður hennar haft
mikil áhrif; sé staðan góð fyrir næsta
vetur gæti olíuverð lækkað en hækk-
að ella. Olíuverð hefur að sögn breska
blaðsins Financial Times fjórfaldast í
Bandaríkjunum síðustu sjö árin. Það
er þó enn nokkru lægra en 1980 en þá
var fatið á um 80 dollara þegar tekið
hefur verið tillit til verðbólgu síðustu
25 árin. Samningaviðræður stóðu yfir
í gær í Noregi en starfsmenn krefjast
betri eftirlaunakjara og hærra vakta-
álags. Bent er á að þar sem olían er
svo mikilvæg í efnahag landsins gæti
farið svo að ríkisstjórnin setti lög um
gerðardóm á verkfallsmenn áður en
til vinnustöðvunar kæmi. Hafa stjórn-
völd oftar en einu sinni gripið inn í
vinnudeilur í olíuiðnaði.
OPEC-samtökin, sem Noregur á
ekki aðild að, ákváðu fyrir rúmri viku
að auka heildarframleiðsluna um
500.000 föt á dag og verður hún þá 28
milljónir fata. Talsmenn OPEC sögðu
þá að ástæðan fyrir hækkandi verði á
heimsmarkaði væri flöskuháls í
hreinsistöðvum þar sem unnið er
bensín úr hráolíu. Talið er að OPEC
ákveði fljótlega að auka framleiðsluna
á ný til að halda verði í jafnvægi.
Hækki verðið enn mun það ýta undir
kröfur um að lögð verði meiri áhersla
á þróun annarra orkugjafa sem gæti
með tímanum minnkað vægi olíu-
afurða í orkubúskap heimsins.
Olíuverð á heimsmarkaði
ekki hærra síðan um 1980
Ótti við verkfall starfsmanna olíu-
borpalla í Noregi hækkar olíuverð
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
RÉTT um áttaleytið í gærkvöldi
var skotið á loft af rússneskum
kafbát staðsettum í Barentshafi
geimfari sem knúið er með sólar-
orku. Þetta þykir stórmerkilegt
geimskot, sumir segja að hér ræði
um einstaka og nýja aðferð til að
sjá geimflaugum fyrir afli á leið
sinni út í geim.
Í fréttum BBC og AFP kemur
fram að um einkaframkvæmd er
að ræða, smíði Cosmos-1-
flaugarinnar er að hálfu leyti kost-
uð af Cosmos Studios, sjónvarps-
stöð sem Ann Druyan, ekkja
stjarneðlisfræðingsins og rithöf-
undarins Carls Sagan, kom á fót í
minningu hans. Planetary Society,
geimrannsóknastöðin sem Sagan
stofnaði 1980, hefur undirbúið ferð
Cosmos-1 en flaugin sjálf var
byggð af NPO Lavochkin, geim-
rannsóknastöð í Rússland. Rúss-
nesk stjórnvöld lögðu til kafbátinn
sem verður notaður sem skotpall-
ur.
Seglin á Cosmos-1 varpa ljós-
ögnum sólarinnar í öfuga átt og
með þeim hætti er geimflaugin
knúð áfram út í geim. Telja sumir
að hér sé komin ódýr og fljótlegri
leið til að varpa geimflaugum út í
geim.
„Cosmos-1 er stutt og lítil geim-
ferð sem á sér það meginmarkmið
að sanna þá hugsun sem býr að
baki: að hægt sé að sigla um geim-
inn,“ sagði Amir Alexander, tals-
maður Planetary Society, í samtali
við BBC.
Hröðunin eykst stöðugt
Cosmos-1 er 100 kg að þyngd og
mun fara á braut umhverfis jörðu í
um 800 km fjarlægð frá yfirborð-
inu. Flaugin mun taka myndir af
jörðunni í fjóra daga áður en átta
plastseglin, sem hlaðin eru áli,
opnast og mynda 30 metra hring.
Víst er að sú hröðun sem sólar-
ljósið veitir er ekki mjög mikil en
kostur þessarar aðferðar umfram
aðrar leiðir, sem notaðar eru til að
knýja geimskip áfram, er sá að
hröðunin er mjög stöðug. Cosm-
os-1 fer semsé alltaf hraðar og
hraðar – og klífur hærra og hærra
út í geim – eftir því sem fram líða
stundir. „Geimsiglingar eru í raun
og veru eina þekkta tæknin sem
felur í sér möguleikann á því að
við náum einn daginn alla leið til
stjarnanna, því að svona flaugar
þurfa ekki að flytja eldsneyti með
sér og af því að þær geta sífellt
aukið hröðunina – jafnvel þegar
þær hafa ferðast um óravegu frá
jörðu,“ sagði Alexander.
&'
'    
#$(
%  %
(
')   %
' 
'  
B6
,"76
.$,:,
-)
B6 '
/$)$' "'-,*
,.
)

0 "76 '- $7 !'C<

06
-7 '
;
'' 7 50,
=
&'
  
 
*  $ 
"76 ' 'N
)
'' 5 * 4
&'
  

+  ,  
 $ 
"76 'C)
N) 5 * 4
)"0'
06
-7
,

-

       !
"#$%&' "' ( (
, ' '  ''     %
  
 
.'   *'*'' $ /
'' #  
 $ *  ' '   .*0' 
  ', + '  
%
%
' ' .  
  
  ' '
&  #  .  
1. 
 !"#$#%&'" ( )
2%' '*.
 $%
 '
 '   
 $ ' .(+  # +' $
*   
3* # * 4 . 5(
' 
 $ '  6 
+, &'$'
*,* +' *
  '
 ''  
7  0,*8 - (
+ '
' ' 
- 
&192:;&<=>&3?=@2A1@>! B$' '
 ) $ ' &%

 ' 
* $
  C
?'   6-!!
' 1
@ 7A,!*36
0 ,N'"!-= !
0:5) @ 2
,"')H/
0
Á að svífa seglum
þöndum um geiminn
Beirút. AFP. AP. | George Hawi, þekkt-
ur stjórnmálamaður og eindreginn
andstæðingur Sýrlendinga, féll í gær
af völdum bílasprengju í miðborg Bei-
rút, höfuðborg Líbanon. Hawi var
fyrrverandi formaður kommúnista-
flokks landsins og forðum stuðnings-
maður Sýrlendinga en hafði snúist
gegn þeim. Hann er annar þekktur
andstæðingur Sýrlendinga sem
myrtur er á skömmum tíma í Líb-
anon, en fyrir þremur vikum fórst
blaðamaðurinn Samir Kassir einnig í
bílasprengjutilræði. Þá var fyrrver-
andi forsætisráðherra landsins, Rafik
Hariri, myrtur í sprengjutilræði í
febrúar.
Morðið á Hawi kemur í kjölfar þess
að andstæðingar Sýrlendinga náðu
meirihluta á líbanska þinginu, í fyrsta
sinn frá því að borgarastyrjöldinni í
Líbanon lauk árið 1990. Úrslit kosn-
inganna urðu ljós um helgina og þóttu
mikill sigur fyrir leiðtoga stjórnar-
andstöðunnar, Saad Hariri, son Rafik
Hariri. Saad Hariri sagði að
sprengjutilræðið í gær hefði verið
„hluti af röð tilræða gegn áhrifa-
mönnum í Líbanon“ og hefðu það að
markmiði að grafa undan úrslitum
kosninganna.
Sýrlendingar hafi útbúið lista
yfir þá sem þeir vilji myrða
Stjórnarandstæðingar voru fljótir
að kenna útsendurum Sýrlendinga
um morðið á Hawi, en Sýrlendingar
kveðast ekki bera ábyrgð á tilræðinu.
Stjórnarandstæðingar segja Sýrlend-
inga einnig hafa myrt Kassir og
Hariri og fullyrða að þeir hafi útbúið
lista yfir fleiri menn sem þeir vilji
myrða í Líbanon. Þeim fullyrðingum
vísa Sýrlendingar einnig á bug.
Rannsóknarhópur á vegum Sam-
einuðu þjóðanna er nú staddur í Líb-
anon til að rannsaka morðið á Rafik
Hariri. Í gær yfirheyrði hópurinn
Mustafa Hamdan, yfirmann öryggis-
sveita forseta landsins, en hann er í
hópi nokkurra háttsettra Sýrlend-
inga sem grunaðir eru um aðild að
morðinu.
„Röð til-
ræða gegn
áhrifa-
mönnum“
Andstæðingur Sýrlend-
inga myrtur í Beirút
MAHMUD Abbas, forseti Palestínu, og Ariel
Sharon, forsætisráðherra Ísrael, hittust í gær í
Jerúsalem á öðrum fundi sínum frá því að Abbas
var kjörinn. Undanfarið hefur spenna aukist á
hernumdu svæðunum en á mánudag var ung pal-
estínsk kona handtekin, grunuð um að vera á leið
inn á sjúkrahús með sprengju. Sama dag skutu
liðsmenn samtakanna Íslamskt Jihad ísraelskan
landnema á vesturbakkanum. Í kjölfarið handtók
ísraelskt herlið um 50 meðlimi samtakanna.
Atburðir þessir skyggðu á fundinn sem þótti ár-
angurslítill. Sharon bauð Palestínumönnum yfir-
ráð yfir tveimur borgum á vesturbakkanum gegn
því að endi yrði bundinn á ofbeldi. Að loknum
fundinum sagði Ahmed Qurei, forsætisráðherra
Palestínu, hann hafa verið „vonbrigði“. „Í þeim
grundvallarmálum sem við væntum jákvæðra
svara við, fengum við engin,“ sagði Qurei.
AP
Spenna skyggir á fund Abbas og Sharons