Morgunblaðið - 23.07.2005, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 23. JÚLÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hér á landi er ekkiað finna sérstaktgæsluvarðhalds-
fangelsi en Evrópunefnd
um varnir gegn pynding-
um og ómannlegri eða
vanvirðandi meðferð eða
refsingu hefur í kjölfar
heimsókna sinna hingað
til lands lagt ríka áherslu á
að byggt verði fangelsi á
höfuðborgarsvæðinu ætl-
að gæsluvarðhaldsföng-
um. Í framkvæmdaáætlun
Fangelsismálastofnunar
er gert ráð fyrir að bygg-
ingu nýs fangelsis og end-
urbótum á þremur fangelsum
verði lokið árið 2008.
Í dag eru gæsluvarðhaldsfang-
ar almennt vistaðir í fangelsinu
Litla-Hrauni en það er vilji Fang-
elsismálastofnunar að byggt verði
nýtt móttökufangelsi á höfuð-
borgarsvæðinu sem einnig væri
fyrir gæsluvarðhaldsfanga og þá
sem afplána stutta dóma.
Framkvæmdaáætlunin er nú til
meðferðar í dómsmálaráðuneyt-
inu og ræðst framvindan af fjár-
veitingum.
„Vistaðir uppi í sveit“
Brynjar Níelsson, hæstaréttar-
lögmaður, segir það slæmt að ein-
ungis sé til staðar
gæsluvarðhaldsálma á Litla-
Hrauni. Þar séu flestir í gæslu-
varðhaldi á grundvelli ákvæða um
rannsóknarhagsmuni og því þurfi
ávallt að ferðast langa leið til þess
að yfirheyra menn en því fylgi að
sjálfsögðu ákveðinn kostnaður.
„Það er ekki gott fyrirkomulag
að þegar menn eru í gæsluvarð-
haldi á grundvelli rannsóknar-
hagsmuna séu þeir vistaðir ein-
hvers staðar uppi í sveit í stað
þess að vera nálægt rannsóknar-
aðilum. Þetta gerir alla vörn erf-
iðari en verjandinn þarf að hafa
mikið fyrir því að fara á staðinn
sem gerir það að verkum að hann
fer sjálfkrafa sjaldnar,“ segir
Brynjar en hann telur núverandi
fyrirkomulag hafa áhrif á réttindi
þeirra sem sitja í gæsluvarðhaldi.
„Það hefur aldrei verið neinn
sérstakur pólitískur vilji til þess
að gera eitthvað í þessum málum
enda græða menn ekkert pólitískt
á því. Niðurlægingin sem fylgir
því að hafa verið dæmdur er eig-
inlega mesta refsingin fyrir venju-
legt fólk og það að gera aðbún-
aðinn eitthvað ömurlegan til þess
að hefna sín meira er ekki rétt
leið. Ég er þeirrar skoðunar að
það eigi að gera þetta af alvöru,
þannig að menn haldi þeirri litlu
virðingu sem eftir er, og undirbúa
þá fyrir það að koma úr fangelsum
– sem við vitum að þeir gera einn
daginn. Það er hægt að gera miklu
betur í þessum málum.“
Brynjar hefur mikla trú á Valtý
Sigurðssyni, fangelsismálastjóra,
og segir hann hafa náð góðum ár-
angri í því að skapa pólitískan
vilja fyrir því að endurbætur fari
fram í fangelsismálum.
Óhagræði og kostnaður
Sveinn Andri Sveinsson, hæsta-
réttarlögmaður, segir að því fylgi
gríðarlegt óhagræði og kostnaður
fyrir ríkið að ekki sé til staðar sér-
stakt gæsluvarðhaldsfangelsi á
höfuðborgarsvæðinu.
„Það er verið að flytja menn frá
Litla-Hrauni fram og til baka til
þess að fá endurnýjun á gæslu-
varðhaldi. Eðlilegast væri að hafa
gæsluvarðhaldsfangelsi og dóms-
sal þar inni þar sem dómari gæti
komið og kveðið upp úrskurði,“
segir Sveinn Andri en hann telur
þessa aðferð hagkvæmari en þá
sem nú er við lýði.
„Ef þrír sakborningar eru í einu
máli getur maður ímyndað sér
kostnaðinn við það að flytja þá í
þremur bílum með tveimur lög-
reglumönnum og síðan eru þrír
verjendur sem þurfa að koma í yf-
irheyrslurnar á Litla-Hrauni.“
Sveinn Andri segir að sér finn-
ist það óeðlilegt að gæsluvarð-
haldsfangar séu innan um dæmda
menn og bendir á að hugtökin
rannsóknarhagsmunir og al-
mannahagsmunir séu oftar en
ekki túlkuð nokkuð frjálslega af
dómstólum.
„Þá er það gagnrýnisvert að
það sé í höndum lögreglu ákvörð-
un um að maður sé í einangrun í
gæsluvarðhaldi en sú ákvörðun á
að mínu mati að vera í höndum
dómara.“
Of dýr framkvæmd
Valtýr Sigurðsson, fangelsis-
málastjóri, segir að verið sé að
hefja hönnunar- og teiknivinnu að
nýju fangelsi á Hólmsheiði þar
sem meðal annars verður að finna
gæsluvarðhaldsdeild. Ekki sé um
það að ræða að sérstakt gæslu-
varðhaldsfangelsi verði reist hér á
landi enda væri það of dýrt.
Valtýr bendir í þessu sambandi
á að fjöldi gæsluvarðhaldsfanga á
Litla-Hrauni sé ekki mikill, að
jafnaði séu þar tíu gæsluvarð-
haldsfangar og stundum enginn.
Valtýr segir að þeir gæsluvarð-
haldsfangar sem eru í einangrun
geti verið á meðal dæmdra manna
– enda séu þeir einangraðir.
„Þá er stefnt að því að þeir sem
eru í lausagæslu verði áfram á
Litla-Hrauni þrátt fyrir að það
verði byggt gæsluvarðhaldsfang-
elsi en það byggist á því að þar er
vinna og þar er nám en gæslu-
varðhald getur varað lengi.“
Fréttaskýring | Hér á landi er ekki að finna
sérstakt gæsluvarðhaldsfangelsi
„Gerir alla
vörn erfiðari“
Óeðlilegt að gæsluvarðhaldsfangar
séu vistaðir innan um dæmda menn
Hér dvelja gæsluvarðhaldsfangar alla jafna.
Gæsluvarðhald telst ekki
vera fangelsisrefsing

Dómstóll getur úrskurðað sak-
borning í gæsluvarðhald liggi
fyrir rökstuddur grunur um að
hann hafi framið verknað sem
fangelsisrefsing liggur við og
þegar ákveðin skilyrði, sem nán-
ar eru skilgreind í lögum um
meðferð opinberra mála, liggja
fyrir. Markmiðið er að koma í
veg fyrir að sakborningur tor-
veldi rannsókn máls og að taka
viðkomandi úr umferð, þyki það
nauðsynlegt vegna öryggis- eða
almannahagsmuna.
Eftir Þóri Júlíusson
thorirj@mbl.isÞað urðu miklir fagn-aðarfundir á Café Mílanófyrr í vikunni þegar nokkr-ir helstu skíðakappar
landsins af eldri kynslóðinni komu
þar saman. Meðal þeirra var Ey-
steinn Þórðarson, margfaldur Ís-
landsmeistari á skíðum á árum áður,
sem kominn var alla leið frá Ameríku
þar sem hann hefur búið síðustu
rúma fjóra áratugi.
Eysteinn sagði afar ánægjulegt að
hitta gömlu félagana úr ÍR aftur.
„Suma hef ég ekki séð í næstum
fimmtíu ár. Það er rétt svo að maður
þekki þá,“ segir Eysteinn kíminn.
Vel fór á með mannskapnum þar
sem hann var að rifja upp gamlar
minningar frá því í den. „Í þá daga
var þetta svo lítill hópur sem stund-
aði skíðaíþróttina þannig að við
þekktumst öll afar vel,“ segir Ey-
steinn og rijfar upp að hópurinn hafi
farið allnokkrum sinnum í keppn-
isferðir erlendis þar sem ýmislegt
skemmtilegt og skondið hafi borið
fyrir augu Íslendinganna.
Eysteinn hóf að keppa fyrir hönd
skíðadeildar ÍR þegar hann 18 ára
gamall og flutti til Reykjavíkur frá
Ólafsfirði þar sem hann er fæddur og
uppalinn. Sem fyrr sagði varð Ey-
steinn margfaldur Íslandsmeistari á
Ísafirði árið 1956 þegar hann vann
allar greinar alpagreina auk þess
sem hann varð Íslandsmeistari í
stökki, en þetta hefur ekki verið leik-
ið eftir, hvorki fyrr né síðar.
Auk þess keppti Eysteinn fyrir
hönd Íslands á tvennum Ólympíu-
leikum, í Cortina á Ítalíu árið 1956 og
í Squaw Valley í Bandaríkjunum árið
1960. En á seinni leikunum náði Ey-
steinn besta árangri sem Íslendingur
hefur náð á vetrarólympíuleikum er
hann varð í 12. sæti samanlagt í
þremur greinum. Eftir þá leika hætti
Eysteinn að keppa og flutti til
Bandaríkjanna.
„Ég þurfti að fara að koma mér
áfram í lífinu. Það voru engir pen-
ingar í skíðamennskunni í þá daga,
engir möguleikar á styrkjum. Ég var
fimmtán árum of snemma á ferð fyr-
ir það,“ segir Eysteinn, sem hefur þó
aldrei lagt skíðaskóna á hilluna, enda
stutt fyrir hann að fara í góð skíða-
svæði í Kaliforníu þar sem hann bjó
um árabil, en hann fór að vinna í raf-
iðnaðinum, fyrst sem verkfræðingur
og síðan við stjórnun.
Þakkar árangur sinn
góðri líkamsþjálfun
Aðspurður segir Eysteinn skíða-
iðkunina hafa komið sér að feikilega
góðum notum í lífinu. „Eitt það besta
sem ég hef gert er að iðka skíða-
íþróttina. Með því móti kynntist ég
heiminum og þroskaðist gífurlega,
meira en hægt hefði verið í nokkrum
skóla. Ég lærði að tapa og ég lærði
að sigra. Þannig má segja að ég hafi
lært á átökin í kringum þetta allt
saman. Það þroskaði mig geysilega
og bjó mig undir svipuð átök á öðrum
sviðum síðar meir,“ segir Eysteinn,
en tekur fram að ekki hafi allir haft
sama skilning á skíðaáhuga hans, en
á sínum yngri árum hafði fjölskyldan
oft á orði við hann að hann væri
hreinlega að eyða tíma sínum með
því að stunda skíðaíþróttina.
Þegar Eysteinn er inntur eftir því
hverju hann þakki góðan árangur
sinn í skíðaíþróttinni segist hann
eiga erfitt með að skýra það. „Sjálf-
sagt hef ég haft einhverja hæfileika,
en fyrst og síðast þakka ég góðan ár-
angur því hversu góðri líkamsþjálfun
ég var í,“ segir Eysteinn og rekur
það til þess að hann ólst upp í sveit
og var þar sífellt á ferð í fjöllunum.
„Ég hafði oft ekki tækifæri til að æfa
mikið hér heima þar sem hérlendis
var engin æfingaaðstaða, lítill snjór
og engar skíðalyftur. Þannig að aðal-
æfinguna fék ég erlendis á milli
keppna,“ segir Eysteinn og rifjar
upp að eitt sinn hafi hann farið út til
Evrópu beint í bikarkeppni eftir að-
eins tveggja daga undirbúning á
skíðum hér heima, en þar lenti hann í
21. sæti sem var, að hans sögn, alls
ekki slæmt miðað við kring-
umstæður.
Aðspurður hvort hann lumi á ein-
hverjum heilræðum til handa ungu
skíðafólki segir Eysteinn algjört lyk-
ilatriði að vera í nógu góðri líkams-
þjálfun. „Ég sé að unga fólkið í dag
er gott skíðafólk, en það er ekki í
nógu góðri þjálfun og ekki nógu
sterkt. Því sterkari og þeim mun
meira þol sem þú hefur því auðveld-
ara er fyrir þig að stjórna tækninni,“
segir Eysteinn. Að lokum leikur
blaðamanni forvitni á að vita hver
hafi verið uppáhaldsskíðagrein Ey-
steins. Hann svarar um hæl að svigið
hafi verið hans besta fag. „En mér
fannst alltaf gaman í bruni, þó ég
hafi ávallt verið dauðhræddur eins
og allir aðrir. En ég fékk eins og aðr-
ir margar slæmar byltur á ferð minni
niður brekkurnar,“ segir Eysteinn
að lokum.
Morgunblaðið/Jim Smart
Eysteinn í keppni hérlendis árið 1961.
Eftir Silju Björk Huldudóttur
silja@mbl.is
„Iðkun skíðaíþróttarinn-
ar eitt það besta sem
ég hef gert um ævina“
Eysteinn Þórðarson (lengst til hægri) ásamt Gísla B. Kristjánssyni, flokks-
stjóra ÍR á Ólympíuleikunum í Cortina 1956, og Jakobínu Jakobsdóttur
skíðakonu sem var fyrst kvenna til að keppa fyrir Ísland á vetrarleikum.
Í FYRSTA skipti hefur styrkjum
nú verið úthlutað úr Fræðasjóði
Úlfljóts. Forsvarsmenn sjóðsins
segja viðtökur hafa verið góðar og
að alls hafi borist 13 frambærilegar
umsóknir, vel til þess fallnar að
auka veg lögfræðinnar á hlutaðeig-
andi sviðum.
Styrki á þessu ári hlutu: Úr hópi
kennara við lagadeild Háskóla Ís-
lands: Róbert Ragnar Spanó, dós-
ent, hlaut styrk að upphæð kr.
300.000.- fyrir rannsóknarverkefnið
„Um hugtakið lögskýringu og lög-
skýringarkenningar“.
Úr hópi nemenda við lagadeild
Háskóla Íslands: Ágúst Karl Guð-
mundsson hlaut styrk að upphæð
kr. 75.000.- fyrir rannsóknarverk-
efnið „Verðlagning milli fyrirtækja
– milliverðlagning“.
Haraldur Steinþórsson hlaut
75.000 kr. fyrir rannsóknarverkefn-
ið „Um gildi fyrirvara í samskipta-
sendingum“.
Höskuldur Eiríksson hlaut
75.000.- fyrir rannsóknarverkefnið
„Áhættutaka í knattspyrnu“.
Ólafur Páll Vignisson hlaut styrk
að upphæð kr. 75.000.- fyrir rann-
sóknarverkefnið „Vegarollur og
umferðaröryggi“.
Í stjórn Fræðasjóðs Úlfljóts sátu
Páll Hreinsson, verðandi forseti
lagadeildar Háskóla Íslands, María
Thejll, forstöðumaður Lagastofnun-
ar Háskóla Íslands, Þorvaldur
Heiðar Þorsteinsson, ritstjóri Úlf-
ljóts, Einar Björgvin Sigurbergs-
son, framkvæmdastjóri Úlfljóts, og
Jóhannes Eiríksson, framkvæmda-
stjóri Úlfljóts.
Forsvarsmenn sjóðsstjórnarinnar
segja ljóst að bjart sé framundan
hjá Fræðasjóði Úlfljóts verði um-
sóknir laganema og kennara í lík-
ingu við þær sem sjóðnum bárust í
ár.
Fræðasjóður Úlfljóts úthlutar
styrkjum í fyrsta skipti