Morgunblaðið - 05.10.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 2005 25
landsbyggðinni og efla samkeppnishæfni lands-
ins með tillögu til þingsályktunar um stefnumót-
andi byggðaáætlun fyrir árin 2006–2009. Þrjú
meginmarkmið hafa verið skilgreind. Þau eru í
fyrsta lagi að landshlutakjarnar verði efldir jafn-
framt því að treysta þær byggðir sem búa við
fólksfækkun, í öðru lagi að byggðarlög nái að
laga sig að örri samfélagsþróun og hröðum
breytingum í atvinnuháttum og í þriðja lagi að
atvinnulíf, menntun, menning og félagslegt jafn-
ræði verði styrkt á landsbyggðinni.
Hagsæld hverrar þjóðar liggur í því hvernig
tekst að nýta og virkja þá hæfileika sem í henni
búa. Samgöngur og upplýsingatækni skipa þar
stóran þátt. Verið er að hrinda í framkvæmd
þeirri fjarskiptaáætlun sem Alþingi samþykkti
síðastliðið vor. Þar var mörkuð stefna stjórn-
valda í háhraða- og farsímavæðingu landsins auk
fjölmargra annarra þátta sem skipta okkur máli
og horfa til framtíðar. Með því að stofna fjar-
skiptasjóð og láta renna til hans hálfan þriðja
milljarð króna af söluandvirði Símans er stað-
festur sá vilji ríkisstjórnarinnar að skapa hér hin
bestu skilyrði til að nýta þá auðlind, sem í upp-
lýsingatækninni felst, í þágu einstaklinga og at-
vinnulífsins.
Á árunum 2007–2010 verður 15 milljörðum
króna varið til framkvæmda í vegamálum, m.a.
til byggingar Sundabrautar, og til framkvæmda
við helstu þjóðvegi. Með þessu er framkvæmdafé
til vegagerðar meira en tvöfaldað á tímabilinu og
ljóst að mikil breyting verður til batnaðar á sam-
göngum landshorna á milli og möguleikar Ís-
lands sem ferðamannalands stóraukast.
Lengi hefur staðið til að endurnýja tækjakost
Landhelgisgæslunnar. Þótt hann hafi þjónað ör-
yggi landsmanna vel og starfsmenn unnið fræki-
leg björgunarafrek er kominn tími til að fá nýtt
skip og flugvél. Það hefur nú verið ákveðið og
mun hafa mikla þýðingu fyrir alla landsmenn.
Hinn 8. október nk. ganga íbúar 61 sveitarfé-
lags að kjörborðinu og greiða atkvæði um sam-
einingartillögur. Ríkisstjórnin mun ekki láta sitt
eftir liggja til að liðka fyrir sameiningu. Í því
skyni verður allt að 2,4 milljörðum króna veitt úr
ríkissjóði, meðal annars til að gera nýsamein-
uðum sveitarfélögum kleift að byggja upp nýja
þjónustu, svo sem leikskóla og grunnskóla.
Höfuðborgin er miðstöð menningar, vísinda og
þjónustu. Í lok síðasta mánaðar var kynnt nið-
urstaða í samkeppni um hönnun á nýju og glæsi-
legu tónlistar- og ráðstefnuhúsi sem reist verður
við Reykjavíkurhöfn. Með byggingu þessa húss
verður bylting í tónlistarmálum auk þess sem
tónlistarhúsið verður eitt af fegurstu kennileit-
um höfuðborgarinnar og Íslands.
IV.
Velferð hvers þjóðfélags er ekki hvað síst reist
á getu til nýsköpunar og endurnýjunar í atvinnu-
lífinu. Á grundvelli stefnumörkunar Vísinda- og
tækniráðs hefur ríkisstjórnin beitt sér fyrir að
ríflega tvöfalda úthlutunarfé opinberra sam-
keppnissjóða á kjörtímabilinu.
En betur má ef duga skal. Ég tel framtíð ís-
lensku þjóðarinnar felast í stóreflingu mennt-
unar og vísindarannsókna og að í slíku átaki fel-
ist tækifæri til framfara á flestum sviðum. Ég
hef lýst þeirri skoðun minni að skynsamlegt væri
að stofna sérstaka sameignarsjóði Nýsköpunar-
sjóðs, fjármálafyrirtækja og lífeyrissjóðanna í
landinu sem gætu fjárfest í sprotafyrirtækjum
og eflt nýsköpun og vísindarannsóknir. Ríkis-
stjórnin hefur nú ákveðið að verja 2½ milljarði
króna af söluandvirði Símans til þess að auka
eigið fé Nýsköpunarsjóðs atvinnulífsins. Stjórn
Nýsköpunarsjóðs verður heimilt að verja allt að
1½ milljarði til að stofna sjóð til að fjárfesta í
sprotafyrirtækjum með lífeyrissjóðum og fjár-
málafyrirtækjum sem lýst hafa miklum áhuga á
málinu. Stefnt er að því að slíkur sjóður hafi til
ráðstöfunar 3–4 milljarða króna.
Fyrirtækjum í sjávarútvegi verður gert kleift
að auka enn frekar verðmæti þess sjávarfangs
sem að landi berst í gegnum verkefnið um aukið
virði sjávarfangs. Íslenskt sjávarfang verður að
standast allar hugsanlegar kröfur og staðla sem
nú eru í gildi og kunna að verða settir um gæði
þess og innihald. Frekari rannsóknir, sem ætlað
er að tryggja öryggi útflutningstekna, verða
unnar hjá Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins.
Fyrir þremur árum samþykkti ríkisstjórnin
stefnu um sjálfbæra þróun undir heitinu Velferð
til framtíðar. Í haust verður boðað til umhverf-
isþings þar sem árangur þessarar stefnumörk-
unar verður til umfjöllunar og áherslur næstu
ára kynntar. Fyrir okkur Íslendinga skiptir
miklu máli að við nýtum náttúruauðlindir okkar
á skynsamlegan og sjálfbæran hátt hvort sem
það eru hinar lifandi auðlindir sjávar, endurnýj-
anlegar orkulindir eða sérstæð náttúrufyrirbæri
sem laða að ferðamenn.
Mikilvægir áfangar hafa náðst á undanförnum
árum í að efla hag jafnt bænda sem og neytenda.
Má þar nefna samning um starfsskilyrði garð-
yrkjubænda sem skilaði sér í lægra vöruverði.
Mjólkurafurðastöðvar og sláturhús hafa samein-
ast og orðið stærri og sérhæfðari. Það hefur aft-
ur leitt til þess að heildsöluverð á mjólk og
mjólkurafurðum hefur haldist óbreytt í þrjú ár.
Mikil
nýsköpun hefur einnig átt sér stað í sveitum
landsins. Mest áberandi er hvers konar ferða-
þjónusta og skógræktarverkefni sem um 800
bændur taka þátt í.
V.
Einn mikilvægasti leiðtogafundur í sögu Sam-
einuðu þjóðanna fór fram nýverið. Þar sam-
þykktu þjóðir heims víðtækar umbætur á starf-
semi og skipulagi samtakanna þótt vonir hefðu
staðið til að enn lengra mætti ganga í framfara-
átt, eins og í mannréttindamálum og skipan ör-
yggisráðsins. Í ávarpi mínu minnti ég á framboð
Íslands til sætis í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna sem ákveðið var árið 1998 og naut almenns
stuðnings á Alþingi. Full samstaða er í ríkis-
stjórn um að ekki verði vikið frá þeirri stefnu að
sækjast eftir sæti í ráðinu árin 2009 og 2010.
Leiðtogafundurinn áréttaði einnig þann vilja
þjóða heims að draga verulega úr fátækt í heim-
inum með því að stórauka framlög til þróun-
armála. Ríkisstjórn Íslands ákvað að minni til-
lögu árið 2004 að opinber þróunaraðstoð sem
hlutfall af þjóðartekjum skyldi hækka úr 0,19%
árið 2004 í 0,35% árið 2009. Þegar því markmiði
verður náð hafa framlög Íslands til þróunarsam-
vinnu fjórfaldast á réttum áratug og er sá gríð-
arlegi vöxtur í fullu samræmi við aukinn áhuga
Íslendinga á þróunarmálum og vilja til að láta
gott af sér leiða.
VI.
Eitt veigamesta verkefni Alþingis og þjóðar-
innar allrar er endurskoðun stjórnarskrárinnar.
Nefnd, sem ég skipaði í upphafi árs til að stýra
endurskoðunarstarfinu, hefur þegar getið sér
gott orð fyrir vönduð og lýðræðisleg vinnubrögð.
Rík samstaða þarf að vera um stjórnarskrár-
breytingar, meiri samstaða en um lagabreyting-
ar yfirleitt. Það er rík krafa meðal almennings að
handhafar ríkisvalds sinni starfi sínu af ábyrgð
með almannaheill að leiðarljósi og vandað sé til
verka í stjórnsýslu, við lagasetningu og hjá dóm-
stólunum. Enn fremur eru uppi óskir um að full-
trúalýðræðið verði endurnýjað þannig að al-
menningur fái færi á að taka virkan þátt í
ákvörðunartöku um sameiginleg málefni, ekki
einungis í þingkosningum á fjögurra ára fresti
heldur einnig þess á milli, t.d. í þjóðaratkvæða-
greiðslum. Í þessu sambandi verðum við að
skoða vel reynslu annarra þjóða. Of tíðar þjóð-
aratkvæðagreiðslur geta haft þveröfug áhrif og
dregið úr almennum áhuga á stjórnmálum. Von
mín er sú að þegar upp verði staðið getum við
sagt með stolti að með gagnsæjum og vönduðum
vinnuaðferðum við endurskoðun stjórnarskrár-
innar hafi verið rennt nýjum stoðum undir lýð-
ræði á Íslandi.
Á dögunum var frá því greint að íslensk
stjórnsýsla væri sú þriðja skilvirkasta í heimi.
Samt sem áður má margt betur fara og hef ég
látið hefja vinnu sem miðar að því að einfalda
stjórnsýsluna og gera hana markvissari og meira
í takt við tímann. Það þýðir meðal annars endur-
skoðun á lögum og reglum um Stjórnarráð Ís-
lands. Ég tel einnig mikilsvert að þing og ráðu-
neyti hugi að leiðum til að bæta löggjafarstarfið
þannig að löggjöf sé eins skýr og einföld og kost-
ur er. Við verðum að hugsa um almenning og
fyrirtækin í landinu sem þurfa að haga störfum
sínum og háttsemi í samræmi við lögin sem hið
háa Alþingi samþykkir. Ríkisstjórnin hefur af
þessu tilefni ákveðið að hrinda af stað sérstöku
átaki um Einfaldara Ísland. Gert er ráð fyrir að
hvert ráðuneyti fari yfir lög og reglur, sem undir
það heyra, með það fyrir augum að einfalda
regluverkið, minnka skriffinnsku og auka skil-
virkni enn frekar.
VII.
Stefna ríkisstjórnarflokkanna hefur alla tíð
miðað að því að skapa hér skilyrði til efnahags-
legs stöðugleika og aukins hagvaxtar en hvort
tveggja er forsenda öflugs atvinnulífs og bættra
lífskjara almennings. Undanfarin ár hefur mikil
uppbygging stóriðju öðru fremur leitt efnahags-
uppsveifluna og horfur eru á að sama verði uppi
á teningnum á næsta ári. Að öðru óbreyttu er
hins vegar útlit fyrir að eftir það hægi verulega á
umsvifum í efnahagslífinu.
Til þess að bregðast við þessum horfum hefur
ríkisstjórnin m.a. lagt fram ítarlegar tillögur um
það hvernig ráðstöfun söluandvirðis Símans
verði best hagað. Jafnframt hefur ríkisstjórnin
lagt mikla áherslu á að treysta undirstöður at-
vinnulífsins með stórauknum fjárframlögum til
rannsóknar- og frumkvöðlastarfsemi. Samhliða
er mikilvægt að huga að frekari nýtingu okkar
miklu orkulinda þar sem jafnframt verði tekið
fullt tillit til umhverfisþátta.
Ég er sannfærður um að allir þessir þættir
auka fjölbreytni í íslensku atvinnulífi og renna
traustari stoðum undir þjóðfélagið. Það skapar
skilyrði til frekari skattalækkana, jafnt hjá fyr-
irtækjum sem einstaklingum, og gefur um leið
möguleika á áframhaldandi uppbyggingu vel-
ferðar- og menntakerfisins.
Virðulegi forseti.
Þau eru sterk æðaslög þjóðarinnar. Það er
hlutverk okkar stjórnmálamanna að hlusta á og
túlka æðaslög þjóðarinnar, greiða götu hennar
og virkja þennan kraft í þágu okkar allra.
Þetta tel ég vera mitt meginverkefni og að því
mun ég vinna.
Góðar stundir. “
rra flutti stefnuræðu sína á Alþingi í gærkvöldi
m á styrkleika
mur en veikleika
Morgunblaðið/Kristinn
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra í ræðustól en Sólveig Pétursdóttir þingforseti í baksýn.
Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra í ræðustól en Sólveig Pétursdóttir þingforseti í baksýn.