Morgunblaðið - 04.11.2005, Side 38

38 FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E
kki örvænta þótt þú
sért að verða þrí-
tug. Einhvern veg-
inn svona hljómaði
auglýsing fyrir and-
litskrem sem birtist í sjónvarpinu
fyrr í vikunni. Ég hrukkaði
brýrnar þegar ég heyrði skila-
boðin. Sjálf er ég 32 ára og ekk-
ert farin að örvænta. Skipta
hrukkur nokkru máli? Þetta er
spurning sem ég hef velt nokkuð
fyrir mér undanfarna viku.
Kveikjan er ekki bara auglýs-
ingin fyrir andlitskremin heldur
viðtal sem ég las í Fréttablaðinu
um síðustu helgi. Þar var rætt við
Sæunni Ólafsdóttur, sem er höf-
undur nýrrar bókar um sögu feg-
urðarsamkeppni á Íslandi. Um
bókina segir að þar sé fjallað um
hverja keppni fyrir sig, viðbrögð
landsmanna, þar á meðal kvenna-
hreyfingarinnar, og umfjöllun ís-
lenskra og erlendra fjölmiðla. Ég
hef ekki lesið bókina spjaldanna á
milli, en blaðað í gegnum hana í
bókabúð. Í fljótu bragði sýndist
mér að þar færi ekki mikið fyrir
gagnrýni. Sennilega eru ungar
stúlkur einn helsti markhópur út-
gefandans. Það þykir greinilega
ekki vanþörf á að minna þennan
aldurshóp á þá alþekktu „stað-
reynd að íslenskar konur eru öðr-
um konum fegurri“ eins og segir
klisjulegri bókarkynningunni.
Sennilega hef ég verið í nokkr-
um jafnréttishug þegar ég las
viðtalið við Sæunni, enda aðeins
fáir dagar liðnir frá því að ég stóð
í köldu veðri á Ingólfstorgi niðri í
miðbæ ásamt tugþúsundum ann-
arra kvenna og krafðist jafn-
réttis. „Í dag eru kröfur sam-
félagsins um vel útlítandi konu
orðnar mun háværari og á það
ekki bara við um keppni í fegurð
heldur í öllu okkar daglega lífi,
hvort sem það er á vinnustöðum,
í félagslífinu eða heima,“ er haft
eftir Sæunni í Fréttablaðinu. Er
það semsagt þannig, hvað sem
öllu jafnrétti líður, að það skipti
mestu máli að konur séu sætar?
Að við gleymum ekki að setja á
okkur varalitinn áður en við för-
um í vinnuna, berum á okkur
yngingarkremið áður en haldið er
á barinn og ef við þurfum endi-
lega að klæðast joggingbuxum
heima við sjónvarpið – að við
reynum þá að minnsta kosti að
hafa þær smekklegar!
Gerir samfélagið æ háværari
kröfur til útlits kvenna líkt og
höfundur bókanna um fegurð-
ardrottningar Íslands heldur
fram? Þetta er spurning sem
ekki er auðvelt að svara. Hinu er
ekki að neita að skilaboð dynja á
konum héðan og þaðan um að
þeim eigi að vera umhugað um
útlitið. Að ofan nefndi ég dæmi
um andlitskrem fyrir þrítugar
konur. Þá koma upp í hugann
kvennablöð sem birta for-
síðumyndir af konum sem hafa
megrast um tiltekinn kílóafjölda í
næstum öllum tölublöðum.
„Missti 30 kíló og alsæl“, „Fjórar
í stórátaki“ og ámóta fyrirsagnir
eru vinsælar.
Vissulega hafa markaðsöflin
sitt að segja. Þau eru ófá fyr-
irtækin sem græða á því að kon-
ur hafi sem mestar áhyggjur af
útlitinu. Meðal þeirra sem leita
hagnaðar í útlitsbransanum eru
líka þeir sem standa að fegurð-
arsamkeppnunum sem notið hafa
mismikilla vinsælda á Íslandi í
gegnum árin. Keppni í fegurð er í
raun og veru fyrst og fremst
gróðabissness. Meðan til er fólk
sem vill gera sér mat úr sætum
stelpum má gera ráð fyrir feg-
urðarsamkeppnir viðgangist.
Sjálf er ég nógu gömul til þess
að muna gullaldartíma þessara
keppna hér á landi á níunda ára-
tugnum. Þá fylltu síður blaðanna
og sjónvarpsskjái landsmanna
myndir af þeim Hófí og Lindu
Pé. Þær voru með túperað hár, í
glanskjólum og í minningunni eru
þær ýmist að setja á sig kórónur
eða halda í hendur fátækra barna
úti í heimi.
Ég hefði ekki syrgt það ef farið
hefði fyrir fegurðarsamkeppnum
eins og axlapúðunum stóru sem
þóttu flottir á Duran Duran-
tímabilinu og hafa blessunarlega
hvergi sést um árabil. En það var
óneitanlega skondið að fletta
nýju fegurðardrottningabókinni
og sjá þar myndir af Davíð Odds-
syni, þáverandi borgarstjóra,
skála við borðalagðar stúlkur í
Hollywood eða á Broadway og
láta hafa eftir sér hvað þær
brostu fallega. Ætli slíkar uppá-
komur séu líka hluti liðins tíma?
Í viðtalinu við Sæunni Ólafs-
dóttur, höfund bókarinnar um
sögu fegurðarsamkeppna ræðir
hún um hvernig ungar stúlkur
geti grætt á að taka þátt í slíkri
keppni. Er haft eftir Sæunni að
fyrir utan eftirsóknarverð verð-
laun sé keppnin oft „stökkpallur
ýmissa stærri tækifæra eins og
dæmin sanna“. Hvaða tækifæri
skyldu þetta vera? Mér dettur
strax sjónvarp í hug. Ungar kon-
ur sem unnið hafa fegurð-
ardrottningartitla hafa nýlega
verið ráðnar í vinnu í sjónvarps-
þáttum um dægurmenningu og
stjórnmál, bæði hjá Ríkissjón-
varpinu og Stöð 2. Það hefur
raunar vakið athygli mína í nýju
„magasínþáttunum“ á sjónvarps-
stöðvunum tveimur að þar sést
vart kona yfir þrítugu. Körlunum
„leyfist“ hins vegar að vera eldri
og jafnvel með grátt í vöngum og
aukakíló.
Það er mikilvægt að allir fái sín
tækifæri, bæði karlar og konur,
burtséð frá útliti. Jafnrétti hefur
ekki verið náð í samfélagi þar
sem stöðugt er reynt að telja
konum trú um að þær þurfi að
vera sætar til þess að eiga séns.
Vertu sæt,
stelpa!
„Í dag eru kröfur samfélagsins
um vel útlítandi konu orðnar mun
háværari og á það ekki bara við um
keppni í fegurð heldur í öllu okkar dag-
lega lífi, hvort sem það er á vinnustöð-
um, í félagslífinu eða heima.“
VIÐHORF
Elva Björk Sverrisdóttir
elva@mbl.is
Sæunn Ólafsdóttir, höfundur bókarinnar Brosað gegnum tárin.
SÉRHVER maður á rétt á
greiðu aðgengi að hreinu drykkjar-
vatni og vatni til hreinlætis og
heimilishalds. Það er hlutverk
sveitarstjórnarmanna og sveitarfé-
laga, í samvinnu við ríkisvaldið, að
tryggja þegnunum þessi réttindi,
en um leið að tryggja
öryggi neysluvatnsins
og hollustu til fram-
búðar. Síðustu þrjú
kjörtímabil hef ég ver-
ið fulltrúi Hafnfirð-
inga í heilbrigðisnefnd
Hafnarfjarðar- og
Kópavogssvæðis, en
nefndin hefur ríkum
skyldum að gegna
varðandi öryggi
neysluvatnsins, sem
hún hefur leitast við
að sinna. Á tíunda
áratugnum auðnaðist
eftirlitinu, í samvinnu við önnur
heilbrigðiseftirlit á höfuðborg-
arsvæðinu, að ná samstöðu allra
sveitarfélaganna um sameiginlegt
vatnsverndarskipulag og hefur þeg-
ar verið tekið frá 300 ferkílómetra
vatnsverndarsvæði í upplandi höf-
uðborgarsvæðisins.
Hreint Kaldárvatn
Töluverður hluti umrædds vatns-
verndarsvæðis er í landi Hafn-
arfjarðar og þar hefur bæjarfélagið
ríkum skyldum að gegna. Og þótt
gæði neysluvatns okkar Hafnfirð-
inga séu mikil og skipulag fyrir
vatnsverndarsvæðið í höfn, þá er
enn langt í land að málefni neyslu-
vatns og vatnsverndar séu end-
anlega leyst. Eftir vettvangsferðir
sem ég hef farið um vatnsvernd-
arsvæðið, t.d. í kringum Kald-
árbotna, hef ég sannfærst um
nauðsyn þess að koma þurfi upp
mun öflugra og skilvirkara eftirliti
á svæðinu og næsta nágrenni, fyrst
og fremst vegna aukinnar umferðar
jeppa- og mótorhjóla utan vega.
Álið og umhverfið
Fyrirhuguð stækkun álversins í
Straumsvík og endurnýjað starfs-
leyfi hefur verið mikið í umræðunni
í Hafnarfirði síðustu misserin og
sýnist sitt hverjum. Við stækkunina
er gert ráð fyrir að framleiðsla geti
aukist úr um 170 þúsund tonnum á
ári í 460 þúsund tonn og vekja þær
tölur ugg margra Hafnfirðinga
vegna aukinnar loftmengunar svo
nærri bæjarmörkunum.
Sem formaður heilbrigðisnefndar
hef ég komið töluvert að þessu
máli, en það er ekki hlutverk
nefndarinnar að segja til um það
hvort stækka megi álverið. Heldur
er það
Umhverfisstofnun eða ríkisvaldið
sem veitir starfsleyfið svo fram-
arlega sem bæjaryfirvöld í Hafn-
arfirði samþykkja breytt skipulag
sem geri ráð fyrir
stækkuðu álveri á
svæðinu og fyrirhug-
aður rekstur verði í
samræmi við skipu-
lagsforsendur. Það er
því Hafnarfjarðarbær
sem hefur endanlegt
ákvörðunarvald um
það hvort heimila eigi
stækkun eða ekki.
Góður granni
Í hugum margra er
Alcan góður granni og
ég held að flestir sem
þar hafa unnið telji álverið góðan
vinnustað. Við megum hins vegar
aldrei gleyma því að álverið er í
túnfætinum okkar og frá því stafar
mengun þrátt fyrir öflugan meng-
unarvarnabúnað eða hreinsivirki,
sem dregur verulega úr mengun.
Að stækka álverið um meira en
helming þýðir einfaldlega að meng-
un frá því mun aukast í sama hlut-
falli. Mengun frá álverinu er fyrst
og fremst loftmengun og flestir
tengja álverið við flúormengun, en
flúor í umhverfi getur valdið gróð-
urskaða og er hættulegt grasbítum.
Önnur loftmengun frá álverinu
er brennisteins- og þungmálma-
mengun og svo kölluð PAH-
mengun. Allt eru þetta slæm
mengunarefni, ekki síst brenni-
steinninn sem er mikill í útblæstri
álversins eða um 14 kg á framleitt
tonn af áli.
Skipulagsstofnun samþykkti fyrir
nokkrum árum umhverfismat fyrir
stækkunina, en í þeim úrskurði er
ekki gert ráð fyrir vothreinsun,
sem er í raun eina eðlilega meng-
unarvörnin. Þegar heilbrigðisnefnd
fjallaði um umhverfismatstillöguna
á sínum tíma mótmælti hún því að
ekki væri gert ráð fyrir vot-
hreinsun og benti á fjölda atriða
sem orkuðu tvímælis í umhverf-
ismatinu. Segja má að stofnunin
hafi þá valtað yfir ýmis varnaðar-
orð og athugasemdir sem heilbrigð-
isnefnd setti fram. Athugasemdir
heilbrigðisnefndar fengu á þeim
tíma litla athygli en nú er öldin
önnur og miklu meiri kröfur gerðar
til umhverfisverndar. Þó að meng-
unin sé ósýnileg þá er hún til stað-
ar og það er hlutverk okkar, full-
trúa almennings, að tryggja bestu
mengunarvarnir.
Umhverfisvöktun
Ég held að fæstir Hafnfirðingar
geri sér grein fyrir hversu öflugar
vöktunarmælingar fara fram á veg-
um heilbrigðisnefndar svæðisins,
sem um árabil hefur í samvinnu við
Umhverfisstofnun rekið mælistöð á
Hvaleyrarholti, sem vaktar loft-
gæði. Starfsmenn nefndarinnar,
þ.e.a.s. heilbrigðiseftirlitið, annast
daglegan rekstur
Í mælistöðinni eru tekin sólar-
hrings safnsýni þar sem mælt er
flúor og þá bæði svonefnt loftkennt
flúor og flúor sem er bundið ryki.
Þá er einnig mælt brennisteins-
díoxíð (SO2). Umhverfisstofnun tek-
ur saman þessi gögn og þau eru
síðan birt á heimasíðu heilbrigð-
iseftirlitsins – www.heilbrigdiseft-
irlit.is – þegar þær berast.
Í mælistöðinni er einnig mælt
ryk annan hvern dag, annars vegar
fínt ryk þ.e.a.s. sem er undir 2,5
pm og hins vegar gróft ryk, þ.e.a.s.
ryk sem er undir 10 pm. Grófa ryk-
ið er ekki eins heilsuskaðlegt og
það fína, sem er að stærstum hluta
komið frá útblæstri bíla. Almennt
má segja um niðurstöður mæling-
anna að við búum við mikil loft-
gæði.
Heilbrigð skynsemi
Eftir Sigurgeir Ólafsson ’Ég held að fæstirHafnfirðingar geri sér
grein fyrir hversu öflug-
ar vöktunarmælingar
fara fram á vegum heil-
brigðisnefndar svæð-
isins, sem um árabil
hefur í samvinnu við
Umhverfisstofnun rekið
mælistöð á Hvaleyr-
arholti, sem vaktar
loftgæði.‘
Sigurgeir Ólafsson
Höfundur er formaður Heilbrigð-
isnefndar Hafnarfjarðar og Kópa-
vogssvæðisins og tekur þátt í próf-
kjöri Samfylkingarinnar í
Hafnarfirði.
Prófkjör Hafnarfjörður
Í DAG og á morgun fer fram próf-
kjör sjálfstæðismanna
í Reykjavík, í framboði
eru 24 einstaklingar,
þar af 5 frambærilegar
konur. Ég vil hvetja
alla þá sem taka þátt í
prófkjörinu að styðja
allar konurnar í þau
sæti sem þær biðja um
eða sem næst því. Með
kosningu Þorgerðar
Katrínar Gunn-
arsdóttur í varafor-
mannsembætti og
glæsilegri kosningu 9
kvenna í 11 sæti í mið-
stjórn flokksins sem kosið var um á
Landsfundi, höfum við gert stórátak
í að breyta ímynd flokksins. Við get-
um rekið ómálefnalegan áróður and-
stæðinga okkar beint ofan í þá.
Frambærilegir einstaklingar af báð-
um kynjum njóta stuðnings innan
Sjálfstæðisflokksins. Það er ekki
þannig að Sjálfstæðismenn þurfi að
skammast sín fyrir eitthvað í sögu
sinni, fyrsta konan í stóli borg-
arstjóra og fyrsta konan á ráð-
herrastóli kom úr röðum
sjálfstæðismanna, og þegar
Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður
var fyrsta þingkonan í sögu þjóð-
arinnar í liði sjálfstæðismanna.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur alla sína
tíð verið brautryðj-
endaflokkur.
Sigurlið
Þrátt fyrir góðan ár-
angur kvenna und-
anfarið í kosningum
innan flokksins þá
þurfum við að vera
áfram vakandi. Ef við
ætlum að stilla upp sig-
urliði þá er það lyk-
ilatriði að allar kon-
urnar sem eru í
framboði fái góða kosn-
ingu í þau sæti sem
þær biðja um verði því við komið.
Hver og einn þarf að spyrja sig
spurninga á borð við, hvernig vil ég
að listinn í vor líti út og hvernig
vinnum við sigur? Það er borin von
að við vinnum með frambjóðendum
gærdagsins. Við þurfum að bjóða
fram eitthvað meira en fortíðarþrá. Í
stuðningsliði flokksins skortir á í
tveimur hópum, yngstu kjósend-
unum og konum. Við þurfum að
höfða til þeirra með traustum mál-
flutningi og frambjóðendum sem
eiga auðvelt með að ná til þeirra.
Það gerum við með því að kjósa
ferskt og duglegt fólk sem horfir til
framtíðar. Nýtt upphaf verður ekki
með gömlum lummum.
Nýir tímar
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ótrú-
lega aðlögunarhæfni og getu til að
takast á við þau vandamál sem
steðja að fólki. Í rúm 75 ár hefur
Sjálfstæðisflokkurinn verið í sífelldri
endurnýjun og verið flokkur fram-
tíðarinnar, óhræddur við að taka inn
nýtt fólk, óhræddur við breytingar.
Við höfum tækifæri til þess að setja
fimm frábæra frambjóðendur á
listann okkar. Kjósum allar kon-
urnar, ef við viljum vinna í vor, ger-
um við það.
Kjósum konur
Friðjón R. Friðjónsson
skrifar í tilefni af prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins sem er í
dag og á morgun
’Ef við ætlum að stillaupp sigurliði þá er það
lykilatriði að allar kon-
urnar sem eru í fram-
boði fái góða kosningu.‘
Friðjón R. Friðjónsson
Höfundur er fv. annar
varaformaður SUS.