Morgunblaðið - 13.12.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. DESEMBER 2005 31
UMRÆÐAN
Í FYRRI grein
minni um hlutdeild
Íslendinga í stríðs-
rekstri á undan-
förnum árum fjallaði
ég um ábyrgð Banda-
ríkjastjórnar að upp-
lýsa um þau sönn-
unargögn sem hún á
sínum tíma kvað rétt-
læta innrás í Afgan-
istan haustið 2001 og í
kjölfarið samsvarandi
ábyrgð íslenskra
stjórnvalda, sem lýstu
stuðningi við innrás-
ina.
Hinn 12. september
2001, daginn eftir
hryðjuverkin í New
York og Washington,
kom fastaráð NATÓ
saman til fundar og
lýsti því yfir að ef það
sannaðist að aðilar ut-
an Bandaríkjanna
bæru ábyrgð á hryðjuverkunum
jafngiltu þau árás á Bandaríkin og
þar með árás á öll NATÓ-ríkin.
Bandaríkjastjórn kvaðst geta fært
sönnur á mál sitt. Aðalritari NATÓ
tók undir með Bandaríkjastjórn og
lýsti því yfir að ríkisstjórnum
NATÓ-ríkjanna hefðu verið kynnt
sönnunargögn um ábyrgð Al Qaeda
á árásunum í New York og Wash-
ington hinn 11. september árið
2001. Á grundvelli þessara gagna
samþykkti utanríkisráðherra Ís-
lands, fyrir hönd allra Íslendinga,
að styðja árásir Bandaríkjanna á
Afganistan.
Víða hafa mannréttindahópar og
einstaklingar gengið fram fyrir
skjöldu og krafið stjórnvöld upp-
lýsinga um þessi sönnunargögn.
Alls staðar hefur verið á brattann
að sækja í því efni, ekki síður hér á
landi en annars staðar, nema það
kunni ef til vill að vera enn torveld-
ara hér en í ýmsum öðrum ríkjum
að krefja ráðamenn sagna.
Elías Davíðsson tónskáld hefur
óskað eftir því að sjá gögnin sem
lágu að baki þeirri ákvörðun Ís-
lands að styðja stríðið og ritaði
hann utanríkisráðuneytinu bréf þar
sem hann krafðist upplýsinga um
þetta efni. Elías hefur jafnframt
lagt fram kæru á hendur Davíð
Oddssyni, fyrrverandi forsætisráð-
herra, og Halldóri Ásgrímssyni,
fyrrum utanríkisráðherra, fyrir
meinta hlutdeild í stríðsglæpum ár-
ið 1999. Tilefnið var ákvörðun leið-
togafundar NATÓ í Washington
hinn 23. apríl 1999 að heimila árás-
ir á fjölmiðla í Serbíu en þann fund
sátu þeir báðir og tóku þátt í þeirri
ákvörðun. Árás var gerð þennan
dag á sjónvarpsstöðina
RTS í Belgrad þar sem
16 óbreyttir starfs-
menn létu lífið. Elías
færir ítarleg rök fyrir
því að árásin og
ákvörðunin um að
heimila fleiri slíkar
árásir séu alvarleg
brot gegn alþjóðlegum
mannúðarlögum, auk
þess sem hlutdeild ís-
lenskra ráðamanna sé
brot á íslenskum hegn-
ingarlögum.
Íslenskir ráðamenn
axli ábyrgð
Frá því er skemmst
að segja að rík-
issaksóknari vísaði
máli Elíasar Davíðs-
sonar frá með rök-
semdum sem að mínu
mati geta vart talist
fullnægjandi. Menn
fyrtast jafnframt við að einhverjir
skuli dirfast að tengja íslenska
ráðamenn stríðsglæpum. En ef
þetta er fráleitt og út í hött er mér
spurn, hvernig á því standi að
ákæruvaldið þorir ekki að vefengja
fullyrðingar Elíasar og þær stað-
reyndir sem hann færir fram og
eftirláta dómstólum að kveða upp
úr með lögmæti þeirra gerða sem
ráðherrar hafa verið sakaðir um?
Og hvers vegna fær Elías Dav-
íðsson ekki umbeðin gögn, sönn-
unargögn sem jafnframt voru rétt-
lætingin á því að árás var gerð á
Afganistan árið 2001? Hvar eru
sönnunargögnin? Hvers vegna er
Elíasi Davíðssyni ekki svarað?
Að lokum þetta: Stefnubreyting
NATÓ á síðustu árum, ábyrgð ís-
lenskra ráðamanna á hernaðar-
aðgerðum í fyrrum Júgóslavíu,
samþykki og stuðningur við innrás
í Afganistan og Írak auk þess sem
íslenskir ráðherrar bera nú ábyrgð
á íslenskum mönnum undir vopn-
um erlendis; allt þetta sýnir að sú
ábyrgð sem á íslenskum ráðamönn-
um hvílir, er raunveruleg. Krafa
um að þeir axli þá ábyrgð, rök-
styðji gerðir sínar, sýni gögn sem
þeir byggðu ákvarðanir sínar á, er
ekki eins fjarlæg og áður heldur
þvert á móti kemur hún nú upp
sem fylgifiskur þessara nýju að-
stæðna.
Hvers vegna er
Elíasi Davíðssyni
ekki svarað?
Ögmundur Jónasson kallar
eftir svörum við því hvers
vegna ríkisstjórn Íslands
studdi innrásina í Írak
Ögmundur Jónasson
’… allt þettasýnir að sú
ábyrgð sem á ís-
lenskum ráða-
mönnum hvílir
er raunveruleg.‘
Höfundur er formaður þingflokks
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs.
ÉG HEF verið unnandi sinfóníu-
hljómsveitarinnar frá fyrstu tón-
leikum hennar í Austurbæjarbíói. Þar
lék m.a. Rögnvaldur Sigurjónsson 3.
píanókonsert Beethovens. Hrifning
áheyrenda leyndi sér ekki og gleðitár
blikuðu á hvörmum Ragnars í Smára
og Páls Ísólfssonar. Síðan þá hef ég
sótt allflesta tónleika hljómsveit-
arinnar og verið fastur áskrifandi um
áratugaskeið. Við sem það höfum gert
höfum þraukað með henni á ýmsum
stigum á langri vegferð. Við höfum
fylgst með henni eflast og þroskast frá
upphafi. Í dag er hún það dýrmæt-
asta í tónlistarlífinu sem við eigum.
En nú segi ég mig úr vinafélaginu,
svo og súpukvöldunum og allri ann-
arri starfsemi á hennar vegum og
sæki aðeins þá tónleika sem ég kýs.
Sjálf harma ég þetta mest.
Hver er ástæðan? Jú, hún er sú að
hljómsveitin okkar er notuð í fáfengi-
leik og snobb. Þeir sem þarna ráða
ferð skynja ekki raunverulegt gildi
hennar.
STEINUNN
THEODÓRSDÓTTIR
Hagamel 16, Reykjavík.
Opið bréf til stjórnar
Sinfóníuhljómsveitar Íslands
Frá Steinunni Theodórsdóttur:
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
FYRIR nokkru lá fyrir stjórn-
sýslukæra frá heyrnarlausum vegna
þess að fræðsluyfirvöld í Reykjavík
neituðu að greiða túlkaþjónustu fyrir
heyrnarlausa foreldra sem boðaðir
voru af hálfu skóla á foreldrafund.
Lyktir urðu þær að
héraðsdómur dæmdi
heyrnarlausum í vil þ.e.
skólayfirvöldum ber að
greiða fyrir túlkaþjón-
ustu. Með þessum dómi
var staðfest að brotið
hefði verið á skýlausum
rétti heyrnarlausra.
Það skondna í þessu er
að yfirvöld virðast hafa
verið tilbúnari að borga
frekar nokkur hundruð
þúsund kr. í máls-
kostnað í fyrir fram
töpuðu máli frekar en
þær 6.000 krónurnar sem túlkaþjón-
ustan kostaði – eingöngu vegna þess
að Reykjavíkurborg og ríki náðu ekki
samkomulagi um hvor átti að borga
brúsann. Illa farið með almenningsfé.
Það er ekki langt síðan túlkamál
heyrnarlausra fóru öll í uppnám
vegna þess að peningar til þeirrar
þjónustu voru uppurnir. Eftir japl
jaml og fuður tókst að skrapa saman
tíu milljónum á ári í þrjú ár til að
bjarga þessum málum fyrir horn – í
bili. Þetta fé er veitt umfram laga-
skyldu og þess vegna engin trygging
fyrir áframhaldi eftir það. Nú eru 10
milljónirnar fyrir árið 2005 upp urnar
og heill mánuður eftir af árinu, mán-
uður fjölskylduhátíða og samveru. Ég
er ekki viss um að fólk geri sér al-
mennt grein fyrir því að sjaldnast
kann fjölskylda hins heyrnarlausa
táknmál. Það er því hætt við að hinn
heyrnarlausi verði einangraður í fjöl-
skylduboðum, nema hann hafi túlk.
Dæmi er um heyrnarlausa konu sem
á stórafmæli í desember. Þar verður
stórfjölskyldan samankomin og ræð-
ur fluttar afmælisbarninu til heiðurs.
Þessi kona sótti um að fá túlkaþjón-
ustu af þessu tilefni svo hún gæti skil-
ið það sem til hennar yrði talað en
fékk neitun. Ástæðan var að 10 millj-
ónirnar voru búnar. Hvers vegna ger-
ist það trekk í trekk að öryrkjar þurfa
að grípa til þess örþrifaráðs að kæra
yfirvöld fyrir meint brot? Hvers
vegna er ekki hægt að tryggja þeim
daglegt öryggi á borð við aðra? Það
er hægt að taka öll svör til greina
önnur en þau að ekki séu til peningar.
Það er sorglegt að horfa upp á að ein
ríkasta þjóð í heimi skuli ekki hafa
efni á að tryggja öryrkjum sínum
mannsæmandi líf sérstaklega í ljósi
þess að við virðumst hafa efni á að
borga himinháar upphæðir í svokall-
aða starfslokasamninga hjá þeim sem
síst þurfa á meiri peningum að halda.
Það þarf ekki annað en að líta í kring-
um sig til þess að sjá að það eru til
nægir peningar í þessu þjóðfélagi.
Spurningin er bara í hvað er þeim
eytt og hvar einstaklingurinn og/eða
verkefnið er í forgangsröðinni. Það er
ljóst að túlkaþjónusta heyrnarlausra
er aftarlega í forgangsröðinni ef hún
er þá á forgangslista. Hvað veldur
því? Allir sem vilja skilja, sjá að þeir
þurfa þessa nauðsyn-
legu hjálp til að tengjast
þjóðfélagi heyrandi
fólks. Getur það virki-
lega verið svo að þeir
sem ráða yfir fjármagn-
inu séu svo skyni
skroppnir að halda að
heyrnarlausir geti bara
lesið af vörum eða skrif-
að það sem þeir þurfa að
segja? Þá vil ég biðja
viðkomandi að fylgjast
með fréttum í sjónvarp-
inu án þess að hafa
hljóðið á. Varalestur er
ekki náðargáfa sem af sjálfu sér
þróast upp hjá heyrnarlausum eða
þeir hljóta sérstaklega í vöggugjöf.
Þegar heyrnarlausum foreldrum er
neitað um opinbera greiðslu fyrir
túlkaþjónustu til að geta sótt for-
eldrafund vegna barns síns er það
svipað og boða mann í hjólastól á
nauðsynlegan opinberan fund á
fimmtu hæð í lyftulausu húsi og ætla
honum sjálfum að koma sér upp stig-
ana. Heyrnarlausir geta ekki sótt
fundi eða átt nein mannleg tjáskipti
úti í þjóðfélaginu án túlka. En hvers
vegna að fara í mál til að sækja rétt-
indi sín? Eru þessi réttindi til? Sam-
kvæmt dómi héraðsdóms er það vilji
löggjafans að stuðla að því að allir
njóti jafnra réttinda og upplýsinga-
miðlun fari óhindruð til þegnanna.
Þessi vilji endurspeglast ekki síst í
grunnskólalögum samanber: „Fjöl-
skylda, skóli og nánasta umhverfi eru
sterkustu áhrifavaldar í mótun ein-
staklings. Gagnkvæm og virk upplýs-
ingagjöf milli foreldra og starfsfólks
skóla stuðlar að gagnkvæmu trausti
milli aðila. … Það er mjög mikilvægt
að foreldrar fylgist vel með skóla-
göngu barna sinna, líðan þeirra í
skóla, námsárangri og framförum.
Brýnt er að skólar gefi reglulega
skýrar og góðar upplýsingar um
skólastarfið og áætlanir liggja fyrir
um starfsemi skólans. Þetta má gera
með ýmsum hætti eins og í foreldra-
viðtölum … á sameiginlegum kynn-
ingafundum með foreldrahópum …“
Heyrnarlausir geta þetta ekki nema
með aðstoð túlka. Eiga þeir að borga
það úr eigin vasa? Er ekki trygg-
ingakerfi okkar hugsað sem örygg-
isnet ef örorka kemur í veg fyrir
möguleika okkar á að afla fullra
tekna? Eitt er víst, heyrnarlausir
hafa ekki efni á að borga túlkaþjón-
ustu frekar en aðrir öryrkjar hafa
efni á að standa straum af sinni ör-
orku. Það er löngu kominn tími á að
heyrnarlausum sé tryggð túlkaþjón-
usta með lagasetningu, nokkuð sem
heyrnarlausir hafa barist fyrir árum
saman. En það kostar peninga. Eru
ekki stjórnmálamenn að segja að það
sé afgangur í ríkissjóði?
Er ekki bannað með lögum
að mismuna fólki?
Valdís Ingibjörg Jónsdóttir
fjallar um nauðsyn túlkaþjón-
ustu fyrir heyrnarlausa ’Það er ljóst að túlka-þjónusta heyrnarlausra
er aftarlega í forgangs-
röðinni ef hún er þá á
forgangslista.‘
Valdís Ingibjörg
Jónsdóttir
Höfundur er talmeinafræðingur.
... svo í borg sé leggjandi
– stæði fyrir alla
Á bíl í jólaösinni í miðborg Reykjavíkur.
Hvað má bjóða þér? Miðastæði, stöðu-
mæli eða bílahús. Viltu greiða með
korti eða krónum, eða kannski gsm
símanum þínum?
Tímamiðar úr miðamælum gilda
áfram þegar lagt er við stöðumæli
innan sama gjaldsvæðis.
Ótakmarkaður tími býðst á stöðu-
mælum í miðborginni.
Ertu að leita að gjöf?
N
æ
st
Bílahúsin eru nú opin tveimur klukku-
stundum lengur en verslanir í miðborginni
en frá 15. desember og fram til jóla verða
þau opin til kl. 24:00. Gleðilega aðventu!