Fréttablaðið - 10.05.2003, Blaðsíða 12

Það er ekki laust við að ég hafinokkuð fundið til mín að undan-
förnu. Ég er skyndilega orðinn vin-
sæll og verðugur. Það rignir yfir
mig tilboðum. Allir sem einhverja
möguleika hafa á að verða kosnir á
þing og komast til áhrifa í lands-
stjórninni vilja allt fyrir mig gera:
hækka húsnæðisstjórnarlánin mín,
hækka barnabæturnar með börnun-
um mínum, hækka lífeyrinn minn
þegar ég verð gamall eða veikur,
byggja handa mér menningarhallir
og bora göng í gegnum fjöll svo ég
verði fljótari að skreppa til Siglu-
fjarðar. Þetta á ekki að kosta mig
neitt – þvert á móti. Mér er lofað því
að launin mín muni hækka en heim-
ilisútgjöldin hins vegar lækka og
skattarnir einnig. Og þessir menn
hafa líka lofað að hlusta á vænting-
ar mínar í framtíðinni og móta hér
samfélag í takt við þær. Allar
ákvarðanir verða í framtíðinni tekn-
ar í samráði við mig.
Auðvitað gengur þetta ekki eftir.
Þetta er heldur ekki á valdi fram-
bjóðendanna. Hvort atvinnulífið á
Íslandi standi undir auknum kaup-
mætti í framtíðinni er fyrst og
fremst undir fyrirtækjunum í land-
inu komið; stjórnendum þeirra og
starfsfólki og samtökum þeirra.
Stjórnvöld geta vissulega skemmt
fyrir en það er ekki rétt að líta svo á
að ef þau gera það ekki séu þau að
skapa verðmæti. Það er rík sátt um
það í samfélaginu að hinn frjálsi
markaður eigi að sjá um atvinnulíf-
ið. Við eigum nú nokkurra ára
reynslu sem sýnir að það sé óhætt.
Að sama skapi er sátt um að ríkis-
valdið sjái um heilbrigðis- og
menntakerfið, samgöngur og lög-
gæslu. Það er hlutverk frambjóð-
endanna okkar að gera það á hag-
kvæman og árangursríkan hátt. Við
viljum sem mesta þjónustu fyrir
þær miklu fjárhæðir sem við greið-
um í ríkissjóð. Um önnur mál sem
meiri ágreiningur er um í þjóðfélag-
inu – Evrópumál og fiskveiðistjórn-
unarkerfið, svo dæmi séu tekin –
viljum við að stjórnvöld standi fyrir
öflugri umræðu sem miði að víð-
tækri sátt allra hagsmunaaðila. Og
þegar átt er við alla hagsmunaaðila
er ekki aðeins átt samtök útgerða-
rmanna, verslunar, iðnaðar, laun-
þega eða slík samtök; heldur lands-
menn alla. Við lítum á okkur sem
upplýsta og tiltölulega skynsama
þjóð. Við viljum ekki láta vernda
okkur fyrir valkostum.
Íslenskt samfélag var lengi vel
líkara gömlu sovétlýðveldunum en
nágrannaríkjum okkar á Vestur-
löndum. Það er varla hægt að segja
að hér hafi verið frjálst markaðs-
hagkerfi frá 1930 og fram til 1980.
Eftir það var frelsið aukið hægt og
bítandi. Og okkur líka þær breyting-
ar vel. Við viljum að Seðlabankinn
hafa forystu í því að viðhalda hér
stöðugleika en ekki ríkisstjórnin.
Við viljum að fyrirtæki og starfs-
fólk þeirra sjái um nýsköpun og
endurnýjun atvinnulífsins. Við vilj-
um að ríkisvaldið skapi okkur gott
svigrúm til athafna. En við viljum
jafnframt búa í siðuðu samfélagi
sem aðstoðar þá sem standa höllum
fæti. Ábyrgð á því hvílir að mestu á
okkur sjálfum í okkar daglega lífi
en við viljum að ríkisvaldið tryggi
öllum menntun, heilbrigðisþjónustu
og fjárhagslegt öryggi þegar á bját-
ar. Það er hinn siðferðislegi grund-
völlur skattanna.
Þegar litið er yfir kosningabar-
áttuna er eins og hún hafi ekki ver-
ið háð um þetta samfélag heldur
eitthvað allt annað og eldra. Samfé-
lag þar sem ríkisvaldið hafði öll
völd í sínum höndum. Það sýnir
hversu litlan hlut stjórnmálamenn
eiga í breytingum á samfélaginu.
Þeir eru og hafa alltaf verið á eftir
fólkinu. En þótt hlutur þeirra sé
ekki eins ógnarstór og þeir vilja
sjálfir trúa skiptir máli hvernig rík-
isvaldinu er stýrt. Þegar við fáum
að hafa áhrif á það ættum við að
hafa í huga þarfir okkar fyrir ríkis-
vald í dag og á næstu árum fremur
en að falla fyrir landsföðurímynd
frambjóðenda. Okkur vantar dug-
legt vinnufólk til að reka ríkisvaldið
– hvorki föður né móður. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um kjördaginn.
12 10. maí 2003 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Í dag fer ég í betri fötin. Ég tekþað hátíðlega að kjósa. Að fá
að ganga einn míns liðs inn í
kjörklefann og krossa. Auðvitað
vita allir hvað ég kýs. Ég er jú
búinn að boða mitt fagnaðarer-
indi að undan-
förnu, þannig að
ekki hefur farið á
milli mála, hver
hugur minn er. En
svo er ekki um alla
og það er í góðu
lagi. Fólk þarf
ekki að básúna það
út, hverjum það
fylgir eða hvernig
það ætlar að verja
atkvæði sínu.
Einmitt það, að
eiga sig sjálfur og
sína skoðun og
hafa þann helga rétt að kjósa í
kyrrþey, er lýðræðið, réttur sér-
hvers manns og konu og enginn
kíkir yfir öxlina á þér, enginn
getur krafið þig sagna um at-
kvæðið og hefnt sín eða hótað
eftirmálum þótt þú kjósir eins
og þér sýnist.
Þess voru að vísu dæmi í að-
draganda kosninganna að for-
stjórar fyrirtækja höfðu uppi
hótanir við sitt starfsfólk um
uppsagnir og alvarlegar afleið-
ingar ef atkvæðin féllu ekki
þeim í geð, forstjórunum. En
verður ekki að flokka svoleiðis
meldingar undir taugaveiklun,
undantekningar frá reglunni?
Leynilegur atkvæðaréttur er
alla jafna virtur í voru landi og
það er vel.
Bókhald stjórnmálaflokkanna
Hitt er svo annað mál, hvern-
ig svo sem kosningarnar fara, að
auglýsingaflóðið frá stjórnmála-
flokkunum síðustu dagana er
með hreinum ólíkindum. Og þar
eru sumir meiri og duglegri en
aðrir. Hvaðan koma allir þessir
peningar, tugir milljóna, jafnvel
á annað hundrað milljónir
króna? Er ekki nærtækast að
draga þá ályktun að meiripartur-
inn af því fjármagni sé reiddur
fram af stórum og öflugum fyr-
irtækjum, sem eru þannig að
kaupa flokkana til fylgis við sig
og sína hagsmuni? Svo maður
tali hreint út, liggur það ekki á
borðinu að þeir aðilar og fyrir-
tæki, sem hafa séð stöðu sinni
ógnað, leggist þarna á árarnar til
að verja sína sérhagsmuni? Sína
kvóta?
Eftir því sem færri koma á
fundi, því meir er lagt upp úr
auglýsingum, sem varla er gert
nema vegna þess að flokkarnir
telja áhrif þeirra umtalverð. Og
ekki bætir úr skák, þegar stórir
og útbreiddir fjölmiðlar, eins og
Morgunblaðið og DV, taka af-
stöðu með einum flokki. Þá hall-
ar á lýðræðið, þá er ekki lengur
hægt að tala um jafnan rétt og
jöfn tækifæri.
Með þessari sömu þróun, með
samþjöppun valds og fjár, með
mætti peninga og aðstöðu, kem-
ur fljótt að því, að stjórnmála-
flokkar verða nánast og nokkurn
veginn útibú voldugra fyrir-
tækja, sem hafa einmitt orðið
stór og voldug í krafti þeirrar
aðstöðu sem pólitíkin hefur fært
þeim. Strengjabrúður eða tagl-
hnýtingar þeirra, sem varðar
minnst um lýðræði og samfélag-
ið í heild, en því meir um sína
eigin hagsmuni, sína eigin
buddu.
Í þessu samhengi er það lífs-
spursmál að almenningur fái það
upplýst, hvernig og af hverjum
kosningabarátta stjórnmála-
flokka er fjármögnuð.
Farið í betri fötin
En þetta bíður betri tíma.
Eins og svo margt annað. Sem
fer auðvitað eftir því hverjir
komast til valda og það er merg-
urinn málsins, því enn er það
svo, hvað sem líður hræðslu-
áróðri og mætti auglýsinganna,
þá förum við í sparifötin á kjör-
degi og setjumst ein inn í kjör-
klefann og eigum þennan rétt að
kjósa og krossa við þá flokka og
frambjóðendur sem okkur hugn-
ast best.
Þetta hefur verið harður kosn-
ingaslagur, en þegar upp er staðið
hljótum við öll að virða niðurstöð-
una. Öllum gengur gott til og von-
andi svífur andi íþróttanna yfir
vötnunum í kvöld eða í fyrramálið
og keppinautarnir geti staðið
sæmilega sáttir upp og tekist í
hendur og óskað sigurvegurunum
til hamingju. Við virðum leikregl-
urnar, við virðum úrslitin, við
virðum lýðræðið.
Þess vegna förum við í betri
fötin. ■
Fyrirspurn
til forstjóra
Landsvirkj-
unar
Gunnar Guðmundsson frá Heiðarbrún
skrifar:
Nú hefur verið ákveðið að reisaálver við Reyðarfjörð og
virkjun við Kárahnjúka. Hér og
nú ætla ég ekki að ræða hvort
skynsamlegt sé að ráðast í slíka
risaframkvæmd og það í einum
áfanga. Ég vona aðeins, fyrst
þetta skref var stigið, að allt reyn-
ist þetta fjárhagslega vel og verði
slysa- og áfallalaust. Friðrik, ég
vil hins vegar koma með þrjár
fyrirspurnir til þín varðandi
virkjanamál.
1. Ef svo illa vildi til – sem eng-
inn vonar – að náttúruhamfarir
eyðilegðu Kárahnjúkavirkjun,
verða þá „í hendi“ einhverjar
tryggingabætur til að bæta tjónið,
þótt sumt sé óbætanlegt? Margir
telja nauðsyn að byggja mikil
vatnsmiðlunarlón vegna orku-
vera. Þess vegna undrast ég að
Þórisvatn hafi ekki verið nýtt
miklu betur sem vatnsforðabúr.
2. Mikill „flöskuháls“ er í út-
falli vatnsins, sem leiðir til þess
að neðstu tugmetrar vatnsins nýt-
ast ekki til vatnsmiðlunar. Hví var
þessi „þröskuldur“ (útfall vatns-
ins) ekki sprengdur í burtu?
3. Hví hefur ekki lægðarskörð-
unum „vestan“ Þórisvatns verið
lokað með stíflugörðum, sem
sýnist óveruleg framkvæmd, svo
Þórisvatn geti tekið við miklu
meiri vatnsforða til miðlunar en
nú er? ■
Í fínu fötin
■ Bréf til blaðsins Dagur þjóðarinnar
Hæstiréttur Íslands
Ekki ónauðsynleg harka
„Annars vegar höfðu lögreglumenn-
irnir ekki, vegna viðmóts gagnáfrýjanda á vettvangi, sér-
staka ástæðu til að búast við jafn harkalegum viðbrögð-
um hans og raun bar vitni við þeirri beiðni einni saman,
að hann sýndi þeim innihald vasa sinna. Hins vegar var
ekki til þess komið, að leit á honum væri hafin, þegar
hann umhverfðist með þeim afleiðingum, að til svo
snarpra og skjótra átaka kom í bifreiðinni, sem ökumað-
ur stöðvaði um leið og hann varð þeirra var. Þegar allt
þetta er virt í heild verður ekki séð, að lögreglumennirnir
hafi sýnt af sér ógætni eða gengið harkalegar fram gagn-
vart gagnáfrýjanda en nauðsynlegt var til að vinna bug á
mótþróa hans gegn lögmætum aðgerðum, þótt svo illa
hafi til tekist, að hann slasaðist í átökunum.“ ■
Héraðsdómur Reykjavíkur
Þrír áttu að ráða við einn
„Gera verður ráð fyrir að stefndu
hafi sem lögreglumenn hlotið sérstaka þjálfun í að hand-
járna handtekna menn. Skulu handhafar lögregluvalds
gæta þess að mönnum verði ekki gert tjón, óhagræði eða
miski framar en óhjákvæmilegt er eftir því sem á stend-
ur. Ekki mega þeir beita sakaðan mann harðræði fram
yfir það sem lög heimila og nauðsynlegt er til að vinna
bug á mótþróa hans gegn lögmætum aðgerðum. Fram
hefur komið að stefnandi sýndi mikinn mótþróa og barð-
ist um á hæl og hnakka. Stefndu voru hins vegar þrír og
verður að ætla að sá liðsmunur hefði átt að duga til að yf-
irbuga stefnanda.“ ■
Harðræði lögreglumanna
Skiptar skoðanir
■ Af Netinu
Geldir stjórnmálamenn
„Margir fréttamenn ganga með
„gelda stjórnmálamanninn“ í
sér, blindir á sjálfa sig og halda
að enginn sem vill verða „eitt-
hvað“ geti lifað án þeirra.“
GUÐBERGUR BERGSSON Á WWW.JPV.IS
Leynilegt framboð
„Ég legg til að í framtíðinni
verði kosningar hafðar raun-
verulega leynilegar. Með því á
ég vitaskuld ekki við að enginn
fái að vita hvað fólk kýs heldur
að leynilegt verði hverjir séu í
framboði. Þetta er mun auð-
veldara í framkvæmd en virðist
við fyrstu sýn.“
SVARTHÖFÐI Á HTTP://KISTAN.IS/
Hugsaðupp á nýtt
ELLERT B.
SCHRAM
■
skrifar um
alþingiskosningarnar.
■
Með þessari
sömu þróun,
með samþjöpp-
un valds og
fjár, með mætti
peninga og að-
stöðu, kemur
fljótt að því, að
stjórnmála-
flokkar verða
nánast og
nokkurn veginn
útibú voldugra
fyrirtækja
BÍLÞJÓFUR VAR HANDLEGGS- OG FÓTBROTINN Í LÖGREGLUBÍL. HÉRAÐSDÓMUR TALDI LÖGREGLUMENNINA ÁBYRGA AÐ HLUTA EN HÆSTIRÉTTUR SÝKNAÐI ÞÁ HINS VEGAR.
Við höfum haft áhrif
„Við höfum haft veruleg áhrif
á hina pólitísku umræðu.
Skattaumræðan var til dæmis
ekki í gangi fyrr en við kom-
um með hana og tveir flokkar
vilja núna afnema verðtrygg-
inguna, sem var málefni sem
við komum með. Við byrjuðum
sem gagnrýnisrödd og gerðum
okkar alltaf grein fyrir því að
það yrði erfitt að ná fylgi með
svo skömmum fyrirvara,“ seg-
ir Jón Magnússon, frambjóð-
andi Nýs afls.
Nýtt afl hefur ekki mælst með mikið fylgi í
skoðanakönnunum. Spurt er hvort betur
hefði verið heima setið en af stað farið.
Bætiflákar
Illa hlúð að
menningu
Sonja hringdi:
Mér finnst helvíti hart að með-an þessir karlar eru að eyða
milljónatugum í ferðalögum í
kringum heiminn skuli Sinfónían
vera í eldgömlu bíóhúsi og Borg-
arleikhúsið að segja upp fólki. Svo
er verið að byggja hallir fyrir fót-
boltann. Það er til háborinnar
skammar að það skuli ekki vera
hlúð betur að menningunni. Sin-
fónían er orðin fræg í útlöndum
og hefur staðið sig alveg frábær-
lega. Hún á betra skilið en að haf-
ast við í gömlu bíóhúsi.
Þið skuluð skammast ykkar
ráðamenn. Svei attann. ■