Fréttablaðið - 13.11.2004, Síða 70

Boyle-fjölskyldan notar
óskylda hluti úr umhverfi
okkar til þess að setja saman
verk þar sem merking opin-
berast á óvæntan hátt.
Sýninga á verkum hinnar heims-
þekktu bresku Boyle-fjölskyldu
verður opnuð í Hafnarborg í dag.
Fjölskyldan samanstendur af
hjónunum Mark og Joan og börn-
um þeirra, Sebastian og Georgiu.
Árið 1957 hittust Skotarnir
Mark og Joan. Hann var ljóðskáld
frá Glasgow, hún málari frá Edin-
borg. Fljótlega varð samband
þeirra að öðru og meira en hjóna-
bandi, því þau fundu listgreinum
sínum sameiginlegan farveg.
Mark tók upp pensilinn og þau
fluttu til London og létu mjög til
sín taka á listasviðinu.
Mark samsamaði sig ass-
emblage-listinni og má segja að
tilhneiging fjölskyldunnar til
raunsæis eigi líklega rætur sínar
þar. Í assemblage-verkum nýtir
listamaðurinn fundið efni og hluti
en raðar þeim saman svo úr verði
verk, ný mynd samsett úr tilbún-
um hlutum. Eftir Joan liggja ým-
iss konar verk sem þó tengjast í
gagnrýnni nálgun við umhverfið,
næstum vísindalegri forvitni á
því hvernig við og náttúran spil-
um saman, hvernig merking opin-
berast á óvæntan hátt í kringum
okkur. Markmið þeirra var að
segja allt í einu verki. Og einu
leiðina til þess sögðu þau vera
raunsæið.
Verk Marks og Joan urðu fljót-
lega svo samtvinnuð að ekki er
hægt að greina á milli þeirra og
smám saman urðu börnin þátttak-
endur í verkefnunum líka. Þau
rannsökuðu alla skapaða hluti,
sýndu myndir teknar í gegnum
smásjá og fundu leiðir til að
varpa upp á tjald ýmsum efna-
hvörfum og umbreytingum sem
þau settu af stað. Þannig gátu
áhorfendur til dæmis horft á sýru
éta sinkplötu líkt og að horfa á
bíómynd, séð vespur berjast á
tjaldiinu, plastfilmur brenna, olí-
ur sjóða og svo framvegis. Allt
frá því að börnin fóru að geta
hjálpað til hafa þau tekið þátt í
vinnu foreldranna og starfar fjöl-
skyldan nú saman og sýnir verk
sín undir einu nafni: Boyle-fjöl-
skyldan.
Aðferðir Marks, Joan og barn-
anna eru leyndarmál en þau nota
trefjagler og alls kyns önnur efni
til þess að fanga og endurskapa
yfirborð jarðar á þeim stöðum
sem þau vinna á. Nokkuð af efn-
inu taka þau líka með sér heim,
nokkur sandkorn, steinflísar eða
annað og nota í verkin.
Verk Boyle-fjölskyldunnar
hafa verið sýnd á söfnum víða um
heim, um alla Evrópu, í Bandarík-
junum og í Asíu. Fjölskyldan var
fulltrúi Breta á Tvíæringnum í
Feyneyjum árið 1978 og haldnar
hafa verið stórar yfirlitssýningar
á verkum hennar, til dæmis í Ha-
yward Gallery í Lundúnum, í
Samtíma-listastofnuninni í
Boston, Nútímalistasafninu í San
Francisco og Skoska nútímalista-
safninu í Edinborg. Þess er
skemmst að minnast að heimild-
armynd sem BBC gerði um
Boyle-fjölskylduna var sýnd í
sjónvarpinu hér í haust. ■
58 13. nóvember 2004 LAUGARDAGUR
EKKI MISSA AF…
Bíótónleikum Sinfóníuhljóm-
sveitar Íslands í Háskólabíói í
dag klukkan 15.00. Á efnisskránni
eru Klukkan tifar með Harold
Lloyd og Hundalíf eftir Charles
Chaplin. Hljómsveitarstjóri er
Frank Strobel...
Hinni frá-
bæru sýningu
Böndin á milli
okkar eftir
Kristján Þórð
Hrafnsson á
Litla sviði Þjóð-
leikhússins...
Það rignir í Nantes, klukkan
18.28 á Rás 1. Fyrri þáttur Arndís-
ar Bjarkar Ásgeirsdóttur um
frönsku söngkonuna Barböru.
Seinni þáttur næsta laugardag.
Björk Guðnadóttir og Ráðhildur Ingadóttir opna sýning-
ar á verkum sínum í Nýlistasafninu í dag. Nefnist sýning
Bjarkar Eilífðin er líklegast núna og sýning Ráðhildar
Inni í kuðungi. Á sama tíma opnar Nýlistasafnið sýningu
á eigin verkum sem kallast Sýra Nostalgia.
Verk Bjarkar í Nýlistasafninu eru fjöldi skúlptúra úr gipsi
og eitt stórt verk úr áli og pólýester siffon. Björk er með
verkum sínum að ögra skynjun áhorfandans með form-
um og litanotkun sem minna bæði á teiknimyndir barn-
æskunnar og erótískar línur mannslíkamans. Verkin öðlast
nýja verund sem er bæði munúðarleg og fyndin og þau
virðast svo létt að þau svífa um í rýminu.
Draumar hafa haft veruleg áhrif á myndlistarvinnu Ráð-
hildar. Sem barn og unglingur dreymdi hana drauma sem
leiddu til áhuga hennar á stjörnufræði og náttúruvísind-
um. Undanfarið hefur Ráðahildur verið að skoða drauma
sína með því að endurgera þá í formi myndbanda. Á sýn-
ingunni er ein slík endurgerð, auk skúlptúrs og veggmál-
verks.
Kl. 15.15
í Borgarleikhúsinu. Málþingið Staða tónlist-
arinnar á jörðinni! Á vorum dögum. Liður í
Nýrri endurreisn á vegum Caput og Vox
Academica. Frummælendur eru Atli Heimir
Sveinsson tónskáld, Bjarki Sveinbjörnsson
tónlistarfræðingur, Bergþóra Jónsdóttir
blaðamaður og gagnrýnandi, Þorsteinn
Gylfason heimspekingur.
menning@frettabladid.is
Eilífð og Draumar Nýlistasafninu
MARK, SEBASTIAN, GEORGIA OG JOAN Við verkið sem þau sýndu á Tvíæringnum í
Feynejum, risavaxna mynd af smásjármynd af mannshárum
Samruni listar og náttúru
!
Ólafur Jóhann Ólafsson er rithöfundur
sem fylgir hefðinni. Hann er vel skrifandi,
lýsir persónum og umhverfi af stakri
snilld og fangar lesandann áreynslulaust
inn í söguheim sinn. Hann býr einfald-
lega yfir þeirri náðargáfu að kunna að
segja sögu. Þessi hæfileiki Ólafs er helsti
kostur bókarinnar Sakleysingjarnir, en
því miður á kostnað annars ágætrar per-
sónusköpunar aðalsöguhetju og sögu-
manns bókarinnar, hins geðhvarfasjúka
Dags Alfreðs Huntingfield.
Dagur Alfreð er sonur íslenskrar konu
og ensks glaumgosa. Móðir hans lætur
lífið af barnsförum og á það atvik eftir að
hvíla þungt á Degi alla hans ævi. Hann
elst í fyrstu upp hjá ömmu sinni og afa á
Íslandi en tæplega fimmtán ára gamall
siglir hann út í hinn stóra heim til að búa
nærri föður sínum. Hann upplifir seinni
heimsstyrjöldina á Englandi, fer til Ind-
lands í leit að föður sínum í lok stríðs,
starfar sem blaðamaður á Englandi og
Íslandi á fimmta og sjötta áratugnum og
endar sem diplómat í Washington í lok
aðskilnaðarstefnu Suðurríkjanna og á
umrótatímum Víetnamstríðsins. Sem
sagt heldur viðburðarík ævi.
Þótt lífshlaup Dags jaðri við fantasíu
verður frásögnin aldrei óraunsæ og út
alla bókina er gaman og grípandi að
lesa lýsingar hans á nokkrum af merk-
ustu atburðum 20. aldarinnar – og
hvernig hann tengist þeim. Til að mynda
eru lýsingarnar á indverskri þjóðarsál og
ástandinu á Indlandi í lok nýlendutíma-
bils Breta hreint út sagt frábærar. Eins er
myndin sem brugðið er upp af íslensku
samfélagi á 6. áratugnum mjög litskrúð-
ug. Skipulögð frásögnin rýrir hins vegar,
eins og áður sagði, trúverðugleika sjúkr-
ar og órólegrar persónu Dags. Viðbrögð
hans við átakanlegum atburðum og
ofsakvíðinn sem fylgir lýsir geðhvarfa-
sjúkri persónu mjög vel en yfirveguð
röddin sem segir frá því virkar illa. Sú
kyrrð sem Dagur finnur að lokum við
leiði móður sinnar er ósannfærandi eftir
allt sem á undan er gengið.
Sagan af Sakleysingjunum er allt í
senn sorgleg, fyndin, mannleg og ævin-
týri líkust. Frásögn Ólafs Jóhanns er
næstum óaðfinnanleg en ofangreint
misræmi í persónu sögumanns og
ófrumlegt stílbragðið að undirbúa les-
endur fyrir öll þau hvörf sem eiga sér
stað í bókinni, löngu áður en kemur að
þeim, er óneitanlega galli. Þetta stíl-
bragð minnir stundum á Hollywood-
framleiðslu. Ef rauður takki er sýndur
snemma í kvikmynd er vitað mál að
hann kemur síðar við sögu og heimur-
inn bjargast. Ekkert skal koma áhorf-
endum/lesendum í opna skjöldu eða úr
jafnvægi, heldur vita þeir nákvæmlega
að hverju þeir ganga. En kannski eru
það einmitt þessi einkenni sem gera
Ólaf Jóhann að metsöluhöfundi. Þau og
það hvað hann er fjári góður að segja
sögur. ■
Draumkennt landslag
og eðli bænarinnar
Sýning tveggja ljósmyndara, Jónu
Þorvaldsdóttur og Izabelu Jar-
oszewska, verður opnuð í Hafnar-
borg í dag. Izabela leitast við að
endurspegla sálina og eðli bænar-
innar í ljósmyndum sínum, túlkar
daglegt líf og bænahald karmel-
systra í Póllandi og á Íslandi í
myndum sínum og leitast við að
miðla þögninni og dulúðinni sem
mætir linsuopinu á því augnabliki
sem smellt er af. Jóna sýnir lands-
lagsmyndir.
„Ég hef valið að kallað þetta
hefðbundnar landslagsmyndir,“
segir hún. „Þetta eru allt myndir
frá Íslandi. Ég hef valið að fanga
ákveðið andrúmsloft á filmu.
Engu að síður eru myndirnar
óhefðbundnar. Þær eru mjög
draumkenndar, vegna þess að ég
hef tekið á infrarauða filmu. Ég
handvinn allar mínar myndir, nota
ýmiss konar vökva og tóna, og
þess vegna verða aldrei neinar
tvær myndir eins. Á sýningunni
eru fimm myndir úr Selárdal, þar
sem Samúel Jónsson bjó og þær
myndir voru teknar áður en
endurbyggingin hófst. Þessi stað-
ur heillaði mig mjög og ég hef
ákveðið að láta helming söluvirðis
ganga til Félags endurreisnar
listasafns Samúels Jónssonar.
Ég reyni að fylgja innsæinu
þegar ég er úti að taka myndir. Ég
tek myndir af stöðum þar sem ég
finn ákveðna stemningu og mér
líður vel, og oft finnst mér útkom-
an jafnvel öðruvísi en ég bjóst við,
stundum jákvæð, stundum nei-
kvæð. Margar af þeim myndum
sem mér finnst vænt um eru
myndir þar sem ég hef fylgt inn-
sæinu og ekki ákveðið fyrir fram
hvernig myndirnar eigi að vera.
Mér finnst bara stórkostlegt að
geta fest á filmu það andrúmsloft
sem ég upplifi og geta notað það
seinna. Svo er stórkostlegt hvað
er hægt að sjá mikið út úr ís-
lenskri náttúru. Mér finnst gott að
staldra við í hversdagsleikanum
og njóta hans. Þegar fólk kemur á
sýninguna, vona ég að það staldri
við og leyfi sér að finna hvaða til-
finningar vakna, vegna þess að
það er ekki allt sem sýnist.“ ■
JÓNA ÞORVALDSDÓTTIR
Mér finnst bara stórkostlegt að
geta fest á filmu það andrúms-
loft sem ég upplifi.
INNSETNING Fjölskyldan notar alls kyns
efni til þess að fanga og endurskapa yfirborð
jarðar á þeim stöðum sem hún vinnur á.
BÆKUR
HLYNUR PÁLL PÁLSSON
Sakleysingjarnir
Höf: Ólafur Jóhann Ólafsson
Útgefandi: Vaka/Helgafell
Tvær konur sýna ljósmyndir í Hafnarborg
Ný metsölubók?