Tíminn - 17.03.1974, Blaðsíða 7

Sunnudagur 17. marz 1974.
7
Hin nýjcs blaðamennska er
eins og impressjónisminn
Eru blaðamenn
að ,,sópa
rithöfundunum
til hliðar"?
Ungur, bandariskur blaðamað-
ur, Tom Wolfe að nafni, sendi ný-
lega frá sér 400blaðsiðna bók. þar
sem hann setur fram skoðanir
sinar á nútima blaðamennsku,
(Tom Wolfe, The New Journar-
lism, Útgefandi er Harper & Row,
Publishers, New York). Verður
hér minnzt á nokkur atriði þess-
arar bókar, sem fróðleg og at-
hyglisverð kunna að
þykja. Wolfe þessi er annars
rúmlega fertugur aö aldri og með
allgóða reynslu af blaðamennsku
og cand. mag. að mennt frá Yale-
háskóla.
Um nokkurra ára skeið starfaði
hann sem blaðamaður við ýmis
minni háttar, bandarisk blöð, unz
hann árið 1959 komst að hjá hinu
mjög svo velmetna blaði
Washington Post (er afhjúpaði
Watergate-hneykslið og er nú
með virtustu blöðum þar vestra)
og starfaði þar i 3 ár. Þá
réðst hann til annars af stærstu
blöðunum þar vestra, nefnilega
New York Herald Tribune.og var
þar i fjögur ár. Siðustu 6—7 árin
hefur hann einkum skrifað fyrir
vikuleg fréttatimarit, sem e.t.v.
er það blaðaform, sem eiga hvað
mesta framtið fyrir sér. Fólk
leggur æ meira upp úr fréttaskýr-
andi efni og fréttayfirliti fremur
en daglegum fréttum, sem það
fær hvort sem er i útvarpi og
sjónvarpi. — En þetta er útúrdúr.
Meðal þeirra skoðana á blaða-
mennskunni i dag, sem T. Wolfe
setur fram i bók sinni og mörgum
kann eflaust að virðast nokkuð
háfleyg, er sú, að dagblöðin séu i
raun og veru að verða nokkurs
konar smásagnasöfn, þegar
menn kaupi sér blað, þá fái þeir
ekki bara prentaðar upplýsingar,
heldur séu margar fréttagrein-
anna skrifaðar i skemmtiformi,
sem minni á bókmenntir, án þess
að það bitni þó á raunveruleik
fréttarinnar. Og það er þetta ekki
hvað sizt, sem Wolfe á við með
,,nýju blaðamennskunni”. Hér
tekur hann eflaust aðallega mið
af bandariskum blöðum og blaða-
mennsku, en engu að siður gæti
verið gaman fyrir lesendur is-
lenzku dagblaðanna að velta fyrir
sér þeim atriðum, sem hann
hefursett fram og hér er lauslega
drepið á. Ef til vill er of mikið
sagt, að fréttablöð vestanhafs
móti stefnuna i blaðamennsku, en
um einstök blöð þar gildir alla
vega, að mjög er við þau stuðzt,
og það af trausti. Og eins og
bandarisk blöð hafa verið i sviðs-
ljósinu undanfarna mánuði vegna
hneykslismála, sem ekki þarf að
nefna, en þar hefur eitt komið á
eftir öðru, hefur krefjandi og að
þvi er virðist óháð blaðmennska i
þvi sambandi vakið mikla at-
hygli. En vikjum aftur að Wolfe
og hans skoðunum.
t bók sinni segir Wolfe, að eitt
af þvi, sem hafi haft djúp áhrif á
hann i blaðamennskunni, hafi
verið hræðilegar skrifstofur rit-
stjórnanna, uppfullar af rusli.
Jafnvel aöalstjórnendur stærstu
dagblaða heimsins, (sem auðvit-
að eru vestanhafs), vinna oftast i
litlum og ósnyrtilegum skrifstof-
um.
Það eru til margs konar blaða-
menn, en þó má flokka þá i tvo
aðalflokka, álitur Wolfe. Annars
vegar eru fréttamennirnir. Þeir
hafa aðeins eitt i kollinum, segir
Wolfe, og það er að komast yfir
fréttir — að koma á framfæri
fleiri upplýsingum og fljótar en
keppinautar þeirra. Þetta er
þeirra sama vandamál á hverjum
degi og þaö verður aldrei auð-
veldara. Þessu eru fréttamenn-
irnir uppteknir af allan vinnutim-
ann og jafnvel meira, og þeir
leiða ekki einu sinni hugann að
þvi. hvernig umhorfs er á skrif-
stofu þeirra.
llinn aðalflokkur Wolfes kærir
sig lika kollóttan um, hvernig
vinnustaðurinn litur út. Raunar
telja þeir sig alls ekki eiga heima
i blaðahúsi. Þeir lita á ritstjórn-
ina sem nokkurs konar mótel, þar
sem þeir dveljast aðeins um
stundarsakir, eða unz ,,hin
stóra stund" rennur upp. Dagur
sigursins! Sá dagur, er þeir geta
sagt skilið við blaðamennskuna
og orðiö rithöfundar i staðinn!
Jú vist getum við fundið dæmi
þessa siðastnefnda hér, nema
hvað það er svo fjári erfitt að lifa
af þvi að vera rithöfundur, að við-
komandi hafa þvi yfirleitt haldið
blaðamennsku sinni eða ritstjórn
áfram jafnhliða. Hvort þeir i upp
hafi hafa litið á blaðamennskuna
sem stökkpall, skal ósagt látið.
En hér á íslandi er blaðaménnsk-
an tvimælalaust stökkpallur að
öðru leyti, þ.e. upp á „stjörnu-
braut” stjórnmálanna.
Tom Wolfe álitur þetta litla og
litilfjörlega vandamál varðandi
húsnæði blaðanna lykilinn að
skilningi á hinni nýju blaða-
mennsku. Fréttaritararnir hafa
nefnilega, segir Wolfe, farið fram
úr hinum aðalflokknum, ef svo
mætti segja, með þvi að tileinka
sér tækni og form rithöfundanna.
Manni geta komið i hug sum is-
lenzk blöð, þar sem fréttirnar
nálgast oft og tiðum að vera
„stuttar, afarstuttar smásögur”,
þótt ekki sé þar með sagt, að
sannleiksgildi þess, sem á að
koma til lesenda,sé ótvirætt.
Um leið og þetta hefur gerzt,
sem nefnt var áðan. hefur skáld-
sögunni sem hugtaki veriö steypt
af stóli, segir Wolfe i bók sinni.
Rithöfundum er þetta ljóst og þeir
reyna i örvæntingu sinni að nálg-
ast hráefni blaðamannanna með
þvi að skrifa realisma.
Realisminn er það, sem allt hið
skrifaða orð snýst um i dag. Að
horfa fram hjá honum væri rétt
eins og að imynda sér iðnaö án
rafmagns. Realisminn hefur
myrt „neo-fabúlismann", þessar
heimspekilegu greinar — oftmeð
mótiv frá hinum bláa sjónvarps-
skermi, þegar allur annar inn-
blástur bregzt. Realisminn er
orðinn ný blaðamennska og um
Framhald á bls. 23
tilraun sem tókst
Kenningar eru til um flest þaS, sem merkilegt er. Sú kenning er uppi um
plötuspilara, a8 góður plötuspilari sé dýr plötuspilari. En hvað er það, sem geiir
góðan plötuspilara að dýrum plötuspilara? Við skulum nú athuga þau atriði, sem
helst yrðu þess valdandi:
★ Sjálfvirkni, þ.e.a.s. að eftir spilun lyfti armurinn sér sjálfkrafa upp af plötunní,
fari til baka og plötuspilarinn slökkvi á sér.
★ Að mótorinn sé reimdrifinn
+ GóSur tónhaus (pick-up) með tónsvið a.m.k. frá 20-20.000 Hz
★ „Antiskating System". En „antiskating system" heldur nálinni alltaf í
plöturásinni niðri.
ir Að „Wow" og „flutter" sé ’minna en 0.1 %
★ S-laga arm. Slikir armar eru yfirleitt eingöngu á allra dýrustu tegundum
plötuspilara.
ic Handstjórnaðri vökvalyftu
it IMákvæmur þyngdarstillir fyrir tónarm og tónhaus.
if Plastlok, sem stöðvanlegt er í flestum stellingum.
it Sérstaklega einangraðan útgangskapal, sem einkum kemur sér vel f 4-rása
(Vörn gegn því, að hátíðni „leki" út)
Það hlýtur að vera augljóst mál, að plötuspilari; sem hefur allt þetta til að bera
o.fl., hlýtur að vera dýr, því að kenningin segir, að góður plötuspilari sé dýr
plötuspilari.
En kenningum er hægt að hnekkja, en aðeins með staðreyndum. SR 212 ER
STAÐREYIMD jafnt sem UNDRASMÍÐ SR 212 hefur allt ofantalið til að bera og er
þvi frábær plötuspilari. En SR 212 er ódýr
undrasmiðin SR212
er alveg ótrúlega
ódýr SR212 kostar
aðelns kr 19.500
Lítið inn og skoðið stóru senðinguno