Tíminn - 17.03.1974, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 17. marz 1974.
Menn og málofni
Ómakleg drás
á sérfræðinga
Mat hlutlausra
sérfræðinga
1 sambandi við þær umræöur,
sem hafa farið fram um skatta-
málin aö undanförnu, hafa leiö-
togar stjórnarandstööunnar veriö
meö getsakir, sem eru einstakar i
sinni röö. Þeir hafa dróttað þvi aö
fulltrúum Alþýöusambandsins,
sem sömdu um skattamálin viö
rikisstjórnina, að þeir hafi látiö
hana blekkja sig i sambandi viö
útreikninga á þeirri söluskatts-
hækkun, sem þyrfti til þess aö
vega gegn tekjuskattslækkuninni.
Meö þessu er ekki aðeins veriö aö
ófrægja fulltrúa Alþýöusam-
bandsins, heldur öllu fremur þá
embættismenn, sem geröu þessa
útreikninga. Um það var nefni-
lega fullt samkomulag, að byggja
þaö alveg á útreikningum og mati
sérfræöinga, hve mikil sölu-
skattshækkunin þyrfti aö vera til
þess að bæta rikissjóöi það tekju-
tap, sem hlytist af tekjuskatts-
lækkuninni, og þeim útgjöldum,
sem hlytust af henni (skattaaf-
slættinum o.fl.) Hafi þvi einhverj-
ir gert sig seka um að beita
blekkingum i þessu sambandi,
eru það sérfræðingarnir, sem
þessa útreikninga gerðu. Slikar
ásakanir eru vitanlega fjarri lagi.
Sérfræðingarnir reyndu eftir
megni að reikna þetta út á þann
veg, sem þeir álitu réttastan.
Samkomulagið var siðan byggt á
niðurstöðu þeirra. Það er i alla
staði ómaklegt, að vera að bera
þeim á brýn, að þeir hafi viljandi
eöa óviljandi beitt blekkingum i
þessum efnum. Geir Hallgrims-
son og Gylfi Þ. Gislason ættu að
sjá sóma sinn i þvi, að hætta ekki
aðeins sjálfir að bera sérfræðing-
unum þetta á brýn, heldur ættu
þeir einnig að láta málgögn sin
gera það. Að réttu lagi ættu þeir
jafnframt að biðja sérfræðingana
afsökunar á þessum áburði.
Tap og gróði
vega salt
1 áliti meirihluta fjárhags- og
viðskiptanefndar neðri deildar
um skattalagabreytinguna, er
vikið að þeim deilum, sem staðið
hafa um framangreint atriði. t
álitinu segir m.a.:
„Allmikið hefur verið deilt um,
hvort söluskattshækkunin nemi
hærri upphæð en tekjuskatts-
lækkunin og þau aukaútgjöld,
sem rikissjóður tekur á sig vegna
þessara breytinga. Fjárhags- og
viöskiptanefnd hefur aflað sér
nýjustu áætlana, sem fyrir liggja
hjá viðkomandi embættismönn-
um um þetta efni. Samkvæmt
þeim mundi álagður tekjuskattur
á einstaklinga nema réttum 7
milljörðum króna samkvæmt nú-
gildandi skattalögum, en verða
4.1 milljarðar króna samkvæmt
skattalagabreytingunni. Tekju-
tap rikissjóðs vegna tekjuskatts-
lækkunarinnar yrði þá 2.9
milljarðar króna. Við þetta bæt-
ast svo útgjöld rikissjóðs vegna
svonefnds skattaafsláttar, sem
eru áætluð 550 milljónir króna, og
svo aukin útgjöld rikissjóðs vegna
söluskattshækkunarinnar, sem
eru áætluð 100 millj. kr. Samtals
nemur þvi tekjutap og aukin út-
gjöld rikisins 3550 milljónum
króna á þessu ári. A móti kemur
svo 5% söluskattur, en áætlað er,
að eitt söluskattsstig nemi um 680
millj. kr. á timabilinu 1.
marz—31. desember, eða samtals
3400 millj. króna. Frá þessu
dregst að marz verður hálfur lið-
inn, þegar frumvarp þetta kemur
til framkvæmda, ef að lögum
verður. Sést á þessu, að 5% sölu-
skattur nægir ekki til að bæta til
fulls tekjutap og aukin útgjöld
rikisins á þessu ári vegna skatta-
lagabreytingarinnar.
Eins og rakið er sfðar i þessari
grein, áætluðu sérfræðingarnir,
þegar samningar rikisstjórnar-
innar og Alþýðusambandsins
stóðu yfir, að tekjutap rikisins
vegna tekjuskattslækkunarinnar
yrði 2700 milljónir króna, eða 200
frá Reykjanesi
millj. kr. minna en nú er áætlað.
Þetta stafar af þvi, að þegar
gengið var frá fjárlögunum, var
gert ráð fyrir, að tekjur skattþega
hefu hækkað um 26% á árinu 1973,
en skattframtöl virðast leiða i
ljós, að hækkun hafi orðið 30%.
Nýtt mat
á næsta árl
Ef tekjur þær, sem fást af 5%
söluskatti, eru reiknaðar á árs-
grundvelli i stað 10 mánaða, kem-
ur i ljós, að tekjur verða öllu
meiri af söluskattshækkuninni en
tekjuskattslækkuninni. Tekjur af
einu söluskattsstigi, eru áætlaðar
800 milljónir á ársgrundvelli og
yrðu tekjur á fimm stigum þvi 4
milljarðar króna á móti 3.6
milljörðum, sem rfkið tapar á
tekjuskattslækkuninni. Þess
vegna var eftirfarandi sett i sam-
komulag rikisstjórnarinnar og
Alþýðusambandsins:
„Fulltrúar ASÍ leggja á það
áherzlu, að með þvi að fallast á
5%-stiga hækkun söluskatts sé
tekið mið af skertri álagningu, á
árinu 1974. A árinu 1975 verði þvi
að taka tillit til þess við skatta-
ákvarðanir, þannig að þá verði
metið, hvað 5%-stiga hækkun á
söluskatti nemi yfir árið, og jafn-
framt, hve skattalækkun þá nemi
miklu samkvæmt nýja skatt-
stiganum, og að þvi leyti sem
söluskatturinn verður talinn
nema hærri upphæð, þá verði sá
hluti, sem umfram er, metinn inn
i kaupgjaldsvisitölu.”
í samræmi við þetta ákvæði
samkomulagsins átti hlutfallið
milli tekjuskattslækkunarinnar
og söluskattshækkunarinnar að
metast að nýju á næsta ári, þegar
hægt verður að miða við árs-
grundvöll.
Tillögur
Alþýðuflokksins
Sjaldan hafa stjórnarandstöðu-
flokkar gert sig eins bera að
ábyrgðarleysi og Sjálfstæðis-
flokkurinn og Alþýðuflokkurinn
með tillöguflutningi sinum við
aðra umræðu skattbreytinga-
frumvarpsins i neðri deild.
Málsvarar Alþýðuflokksins
viðurkenndu, að það væri rétt
niðurstaða hjá sérfræðingunum,
sem önnuöust útreikninga fyrir
rikisstjórnina og Alþýðusam-
bandið, að tekjutap rikisins vegna
tekjuskattslækkunarinnar næmi
2.7 milljörðum króna, miðað við
grundvöll fjárlaganna. Þeir
viðurkenndu einnig, að það væri
trúlegir útreikningar sérfræð-
inga, að skattafslátturinn svo-
nefndi myndi auka útgjöld rikis-
ins um 550milljónir króna, og auk
þess myndi hækkun söluskatts
auka útgjöld rikisins um 100 millj.
króna. Samkvæmt þessu yrði
tekjutap og aukin útgjöld rikisins
vegna skattlagabreytinganna
3.350 millj. króna. Siðar hefur
komið i ljós, eins og áður segir, að
tekjuskattstap verður 200 millj.
króna meira en grundvöllur fjár-
laganna gefur til kynna sökum
þess, aö tekjur skattþegna hafa
orðið meiri en áætlað var við f jár-
lagagerðina. En sleppum þvi,
þótt Alþýöuflokkurinn taki ekki
tillit til þess, heldur taki eingöngu
tillit til þeirra áætlana.sem fyrir
lágu, þegar rikisstjórnin og
Alþýðusambandið sömdu.
Til þess að bæta rikissjóði
framangreint tekjutap og aukaút-
gjöld upp á 3.350 millj. króna,
lagöi Alþýöuflokkurinn til, að
rikið fengi 3 1/2 söluskattsstig, en
samkvæmt útreikningum sér-
fræðinga, sem ekki hafa verið
véfengdir, nemur eitt söluskatts-
stig 680 millj. kr. á timabilinu
marz—desember 1974.
Samkvæmt þessum tillögum
Alþýðuflokksins myndi rikið fá
2400 millj. króna á árinu 1974 og
þó ekki alveg, þar sem hálfur
marz er þegar liðinn. Það vantar
þvi a.m.k. 1200 millj. króna á það,
að ríkið fái bætt það tap, sem
tekjuskattslækkunin veldur þvi.
Þetta myndi þýða tilsvarandi
halla hjá rikissjóði.
Tillögur Sjálf-
stæðisflokksins
Tillögur Sjálfstæðisflokksins
voru þó stórum ábyrgðarlausari
en tillögur Alþýðuflokksins. Sam-
kvæmt áætlun fjárlaganna er
álagður tekjuskattur áætlaður 6.4
milljarðar króna, en verður sam-
kvæmt nýjustu upplýsingum um
skattaframtöl um 7 milljarðar
króna. Sjálfstæðisflokkurinn
lagði fram svo stórfelldar tillögur
um tekjuskattslækkun, að sam-
kvæmt þvi hefði álagöur tekju-
skattur lækkað niður i 2.2
milljarð króna. Tekjuskattslækk-
unin hefði þvi samkvæmt tillög-
um Sjálfstæðisflokksins orðið 4.8
milljarðar króna. Þá lögðu Sjálf-
stæðismenn til, að felldur yrði
niður 1 1/2% launaskattur, en
tekjutap rikisins vegna þess yrði
um 500millj. króna. Þá lögðu þeir
Ul, að rikissjóöur greiddi um 200
millj. i skattafslátt. Alls hefði þvi
tekjutap og aukin útgjöld rikisins
orðið um 5.5 milljarður
samkvæmt tillögum Sjálfstæðis-
flokksins. Til þess að mæta þessu,
lögöu þeir til að rikið fengi tvö
söluskattsstig, en tekjur af þeim
eru áætlaðar tæpar 1400 millj.
króna á árinu 1974. Þá lögðu þeir
01, að útgjöld rikisins yröu lækk-
uð um 1500 millj. króna, án þess
þó að benda á eina einustu út-
gjaldalækkun. En jafnvel þótt slik
útgjaldalækkun hefði tekizt, heföi
endanlegt tap rikisins samkvæmt
þessum tillögum Sjálfstæöis-
flokksins orðið 2.5 milljaröar
króna á árinu 1974.
Tillögur utan-
ríkisráðherra
Einar Agústsson utanrikisráð-
herra flutti merka ræðu á fundi
um öryggis- og varnarmálin, sem
haldinn var á vegum stúdenta-
ráðs siðastl. sunnudag. Hann
gerði þar m.a. grein fyrir tillög-
um sinum, sem voru i stuttu máli
á þann veg:
„Tillögurnar greinast i megin-
atriðum i fimm hluta. í íyrsta lagi
er gert ráö fyrir þvi, að varnarlið-
ið fari héðan i tilteknum, tima-
settum áföngum. 1 öðru lagi er
gert ráð fyrir þvi, að flugvélar á-
vegum NATO fái lendingarleyfi á
Keflavikurflugvelli þegar þurfa
þykir vegna eftirlitsflugs i
Norðurhöfum. 1 þriöja lagi, að
hópur flugvirkja og annarra
tæknimanna verði á Keflavikur-
flugvelli til að annast nauðsyn-
lega þjónustu viö rekstur þessara
véla. 1 fjórða lagi, að löggæzlu-
sveit mönnuð sérþjálfuðum ís-
lendingum, skuli jafnan vera á
flugvellinum og i fimmta lagi að
íslendingar taki að sér rekstur
radarstöðvanna á Suðurnesjum
og i Hornafirði á sama hátt og við
sjáum nú um rekstur slikra
stöðva i Vik i Mýrdal og Gufu-
skálum. Nokkur fleiri atriði er að
finna i áðurgreindum tillögum,
sem ég hirði ekki að rekja hér.”
Samnmgaleiðin
reynd
til þrautar
Einar Ágústsson sagði enn-
fremur:
Ég veit ekkert um það, hvernig
móttökur þessar tillögur fá hjá
Bandarikjamönnum eða NATO,
en hitt veit ég, að þær tillögur,
sem Bandarikjamenn hafa hing-
að til sett fram, eru langt frá þvi,
að vera aðgengilegar að minu
mati. Komi hins vegar fram nýtt
gagntilboð verðum við að skoða
það, þegar þar að kemur. Það
biður sins tima.
Þessar tillögur, sem ég hef lagt
fram, eru fyrst og fremst settar
fram til þess að reyna samninga-
leiðina til þrautar. Það hefur ver-
iö skoðun okkar Framsóknar-
manna, að slikt beri okkur að
gera og að við eigum að gefa okk-
ur þann tima til þess, sem þarf og
að óþolinmæði eigi ekki að ráða
ferðinni undir neinum kringum-
stæðum. Reynist samningaleiðin
hins vegar ekki fær, hefur for-
sætisráðherra sagt það, að rikis-
stjórnin eigi ekki annars kost en
að leita heimildar Alþingis til
uppsagnar samningsins, en von-
andi þarf ekki til þess að koma”.
Takmarkið
Undir ræðulokin fórust Einari
Ágústssyni m.a. orð á þessa leið:
„1 minum augum hlýtur það að
vera keppikefli allra Islendinga,
að skipa þannig málum, að her
þurfi ekki að vera erlendur her
um aldur og ævi, enda hefur mér
heyrzt það á a.m.k. flestum, sem
um þessi mál hafa talað, að sú sé
þeirra skoðun.
Jafnframt viljum við auðvitað
öll tryggja öryggi landsins, sem
bezt og öllum brigzlum, sem
heyrast á báða bóga um það, að
sumir vilji koma upp hér nýrri
Kúbu, en aðrir nýrri Hawaii visa
ég á bug sem órökstuddum. En
menn greinir á um leiðir.
Þess vegna hlýtur takmark
þeirrar endurskoðunar, sem nú
fer fram á varnarsamningi Is-
lands og Bandarikjanna að vera
það, að finna leið til að samræma
þessi sjónarmið og ég fyrir mitt
leyti er svo bjartsýnn að trúa þvi
að þetta muni vera hægt”.
— Þ.Þ.