Tíminn - 17.03.1974, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Sunnudagur 17. marz 1974.
VM/ÍIV/ iT
vnifii .VI iuyiibiiniiuH
KONUR SIÐRI
í SKÁK?
HVERS
VEGNA?
borðið og sópa taflmönnunum
niður d gólf, er þeir tapa fyrir
konum.
Ættu að tefla naktar
— Ég hef tekið eftir þvi, segir
Martin — að konum hættir til
skammarlegra glappaskota i
mjög hörðum keppnum, eins og
að loka inni hjá sér taflmann.
Þetta er veila i hugsun, skortur á
athygli. — Hins vegar, heldur
Martin áfram, tefldi ég einu sinni
gegn Ruth Cardozo, suðurame-
riska skákmeistaranum. Ég lék
Caro-Kahn vörn, og hún braut
gjörsamlega niður konungsvæng-
inn hjá mér og sigraði.
Þegar hér er komið i sam-
ræðunum, leggur einn skákmaður
orð i belg, sem hlustað hafði á
spekina. — Konur eru kynferðis-
legir hlutir, og þeim ætti að vera
gert að tefla naktar, ella ekki.
Konur þurfa ekki að f lýja á
náðir skákarinnar
Annar sigurvegari i hópi skák-
kvenna, frú Neal Hickey, áður
ungfrú Lisa Lane, lét i ljósi
skoðanir nokkuð frábrugðnar
þeim, er frú Gresser hafði varpað
fram, er ég heimsótti hana i
Carmel i New York, þar sem hún
rekur matvörubúð. Frú Hickey
heldur þvi fram, að hinir miklu
skákmeistarar séu i mörgum
tilfellum menn (karlmenn), sem
eigi við tilfinningaleg vandamál
að striða og flýi á náðir skákar-
innar frá lifinu. — Konur þróa
ekki með sér tilfinningaleg
vandamál á sama veg og karl-
menn, segir hún. — Þær þurfa
ekki að nota skákina sem athvarf.
Varð ástfanginn og yfirgaf
Hastings
SEM stytztu bók ársins til-
nefni ég ,,Great Games of
Women Chess Masters"
(,,Beztu skákir kven-skák-
meistara"). Konur eru nú
smátt og smátt að sanna,
að á nánast hverju sviði
eru þær jafnokar karl-
mannanna. Enn hafa karl-
menn þó yfirburðina í
skák.
1 samræmi við flókið punkta-
kerfi, sem byggist á þvi, hve vel
skákmenn standa sig i keppnum,
er þeim nú skipt niður i flokka. Er
þannig talað um C-skákmenn og
allt upp i stórmeistara. Sem
stendur eru um 200 karlmenn
stórmeistarar, sem merkir 2.500
punkta eða stig, en engin kona og
hefur aldrei verið. Beztu banda-
risku skákmennirnir i hópi
kvenna i dag eru i hinum
svokallaða sérfræðingaflokki
(expert-range), sem þýðir, að
styrkleiki þeirra er milli 2.200 og
2.400 stig. Núverandi heims-
meistari i skák, Bobby Fischer,
er „metinn upp á yfir 2.800 stig.
(Þess má geta hér i leiðinni að
nýlega er byrjað að nota þetta
alþjóðlega stigakerfi/styrkleika-
kerfi á islenzka skákmenn, sem
er mikilvægt fyrir þá vegna
samanburðar við erlenda skák-
menn.J
Til að reyna að komast að þvi,
hvers vegna konur eru hér slikir
eftirbátar, lagði ég leið mina á
Manhattan Skákklúbbinn við 61.
stríeti, þar sem skákmennirnir
sátu álútir yfir borðum sinum i
kyrrlátlegu, karlmannlegu
umhverfi, með korklimdum
veggjum, leðurhægindastólum,
verðlaunagripum úr silfri og
innrömmuðum myndum af
skákmeisturum.
„Hvar er konan Mozart?"
Nigel Eddis, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri klúbbsins, hár,
rauðhærður Englendingur, hafði
sinar ákveðnu skoðanir á málinu.
— Konur hafa hvorki hið rétta
skyn né skap til að tefla skák.
Svona á maður ef til vill ekki að
segja, en þetta held ég samt, að sé
staðreyndin. Það er erfitt að
imynda sér nokkuð, þar sem
konur eru jafnokar karlmanna.
Hvar er aö finna „konuna
Mozart” eða „konuna Leonardo
da Vinci”? Þegar keppt er i skák,
er árásarhneigöin afar rikur þátt-
ur, og konum veitist það hræði-
lega erfitt að tileinka sér þessa
árásarhneigð eða áleitni. —
Þetia sagði Nigel Eddis.
Einn af skákmönnunum, R.
Paul Martin, leit upp úr miðju
tafli og sagði, að kven-heims-
meistarinn i skák, rússneska kon-
an Nona Gaprindashvili, hafi
verið alin upp sem strákur, með
eintómum bræðrum, og hafi lært
að vera árásargjörn sem barn.
— Hún er undantekningin, sem
sannar regluna, skýtur Eddis inn
i. — Ef þú vökvar litið limgerði,
þá mun það vaxa betur. En það
verður aldrei að eikartré.
Karlmenn leggja metnað
sinn i skákina
— Vera Menshik, ein mesta
skákkona allra tima, sigraði einu
sinni Capablanca, einn mesta
skákkarlmann allra tima ( konur
teljast einnig til manna), sagði
Martin.
— Hún sigraði ekki Capa-
blanca, leiðrétti Eddis, — hún
gerði jafntefli við hann. Hvað sem
þvi liður annars, beztu skák-
mennirnir eiga sina lélegu daga.
— Skák byggist á þvi, að skynja
flatarmálsfræðina, heldur Eddis
áfram. — Hjá toppmönnunum
verða frumlegar hugmyndir i
skák að nautn, rétt eins við
listmálun eða Ijóðagerð. Hér er
það, sem konunun bregzt
bogalistin. Þær geta verið tækni-
lega mjög sleipir skákmenn, en
þær eru ekki frumlegar á þvi
sviði.
— 1 Ástraliu var 5 ára stúlka
búin að ná styrkleika A-
skákmanns (1.800-2.000 stig), en
þá hætti hún að tefla,” sagði Mart
in. — Stúlkur eru yfirleitt fljótar
að læra, meðan þær eru ungar.
En svo kemur að jafnsléttunni hjá
þeim, útskýrir Eddis.
— Fjöldi karlmanna leggur
metnað sinn i skákina, segir
Martin. — Ég hef séð karlmenn
gjörsamlega sleppa sér, berja i
Konur byrja seinna
Andartaki siðar bætist i hópinn
Gisela K. Gresser, sem verið
hefur niu sinnum Bandarikja-
meistari kvenna i skák og er enn
talin meðal þeirra sex sterkustu.
Frú Gresser er geðug, lágmælt
kona, sem á sér mörg áhugamál
önnur en skákina, svo sem
fjölsky ldulifið. Hún lýsir mis-
muninum á kven- og
karlskákmönnum með hliðsjón af
þjóðfélagslegum aðstæðum. —
— Karlmenn byrja mjög
snemma að tefln. og þeir tefla,
tefla og tefla, segú' hún. — Konur
byrja yfirleitt seinna. Ég byrjaði
t.d. ekki fyrr en ég var orðin
fullorðin, ég hitti einhvern ná-
unga á skipi, sem vakti hjá mér
áhugann. Ég viðurkenni ekki það
sjónarmið að konur hafi ekki þá
getu við talf sem karlmenn.
— Karlmenn hættir til að ráðast
harkalega á konur með þvi að
segja, að þær geti ekki teflt
almennilega. Hvers vegna að
vera þá að styðja nokkuð við þær
á þessu sviði? Skáksambandið
(bandariska) hefur veitt miklu
fé til karlmanna, meöan konur
hafa ekkert fengið og hafa orðið
að standa straum af sinum
útgjöldum i sambandi við skákina
sjálfar. 1 sumum öðrum löndum
þjálfa stórmeistarar konurnar og
eru þeim til hapds og trausts i
keppnum. En hér höfum við enga
þjálfara.
Kona á borö við Fischer?
— Aldrei!
— Ég hef teflt gegn karlmönn-
um og náð mjög góðum árangri,
heldur frú Gresser áfram. — Ég
hef unnið og gert jafntefli gegn
bandariskum meisturum. Og það
mun koma að þvi, að konur tefli
eins vel og karlmenn. Hvers
vegna skyldi gegna öðru máli um
skák en önnur athafnasvið?
Madame Curie var i okkar hópi,
ekki satt?
Einhver spurði frú Gresser,
hvort hún áliti að nokkurn tima
myndi koma fram á sjónarsviðið
kona, er væri jafnoki Bobby
F’ischers.
— Aldrei, segir hún. — Konur
eru ekki svo einhæfar. Þær geta
ekki fórnað sér svo gjörsamlega
fyrir svo andlegan leik, þar sem
uppskeran er svo takmörkuð.
Lisa Lane átti stórkostlega
sigurgöngu i heimi skákarinnar.
Hún hóf að tefla árið 1957 á
kaffihúsi i Philadelfiuriki i
Bandarikjunum, og tveim árum
seinna vann hún Bandarikjatitil-
inn i skák meðal kvenna. Hún var
þá 22 ára að aidri og mjög aðlað-
andi. Árið 1961 var hún á góðri
leið með að ná heimsmeistara-
titlinum, er hún hvarf frá miðri
keppni i Hastings i Englandi. Hún
sagði við það tækifæri, að hún
gæti ekki einbeitt sér við taflið,
þar sem hún væri ástfangin.
Þetta voru álika tiðindi og höfðu
ámóta áhrif á skákheiminn og
þau tiðindi höfðu haft á
Englendinga, er hertoginn af
Windsor afsalaði sér konungdómi
til að kvænast Wallis Simpson.
Lisa Lane varð þekktasta kon-
an i skákheiminum. Ég minnti
hana á þennan löngu liðna atburð
og hún sagði:
— Það var sannkölluð ást við
fyrstu sýn, og á sama andartaki
fór ég að missa áhugann á skák-
keppni. Ég var einmana og vesæl
þarna i Englandi og spurði sjálfa
mig, hvað ég væri eiginlega að
gera með að tefla þetta. Mér væri
nær að segja mig úr keppni, enda
vildi ég komast heim.
Drottningin er jafngóð
kónginum
Já, hún fór aftur til New York,
og giftist manninum, sem hafði
heillað hana og dregið hana úr
keppninni i Englandi, Neil
Hickey. Skömmu siðar opnaði
Lisa skákklúbb i Greenwich
Village, sem hún kallaði Queen’s
Pawn eða Drottningarpeðið”.
Árið 1966 hvöttu vinir hennar
hana til að snúa sér aftur að
taflmennsku. Hún hlaut fyrstu
verðlaun ásamt frú Gresser.
Jafnframt þvi skipulagði hún
mótmæli vegna þess, að heildar-
verðlaunaupphæðin, sem kom i
hlut kvenna, voru 800 dalir,
meðan karlmenn fengu 8.000 dali
eða tifalt meira. Henry Hudson
hótelið var gjörsamlega þakið
spjöldum, þar sem lesa mátti
,,Equal Pay for Equal Play” og
„Queen Is as Good as a King”.
— Eftir þetta ákvað ég að nú
hefði ég fengið nóg. Það, sem
„kvenskákina” vantar, er Billie
Jean King. Ef okkur verða veittir
meiri peningar.þ þá eykst álitið.
En kven-skákmenn eru slikir
„Tómasar-frændur” að þær trúa
þvi i raun og veru, að karlmenn
tefli betur, segir Lisa.