Tíminn - 17.03.1974, Side 29

Sunnudagur 17. marz 1974.
TÍMINN
29
| Frægar byggmgar
Skin og skúrir
Dóttir Henriks VIII og Onnu
Boleyn varð einvaldur í Englandi
eftir tiu ára stöðug konunga-
skipti. Hún varð fyrsta drottning
Englands, sem bar nafnið
Elisabet. Hún var grannvaxin og
litil fyrir mann að sjá, en vilja-
sterk með mikinn persónuleika.
Eftirlætisiðja hennar var refa-
véiðar. Elisabet I reið um veiði-
löndin umhverfis Windsor klædd
reiðfötum með gimsteina á
slikum hraða. að hún gerði herra-
mennina, sem voru i fylgd
með henni, viti sinu frá að
hræðslu.
Elisabet I (1588-1603) gerði
ensku hirðina við Windsor að
þeirri hirð i Evrópu. sem mestur
ljómi stafaði af. Hún var fjörug,
greind, óttalaus og heillandi og
hún safnaði kringum sig
glæsilegum og heillandi aðals-
mönnum og gerði Windsor þekkt
fyrir lærdóm, rikidæmi og
glæsibrag.
Eftirmaður hennar, Jakob I,
(1603-1625) breytti ástandinu
fljótt til verri vegar. Hann hafði
marga slæma eiginleika, var illa
til fara og hafði ógeð á vatni og
sápu, enda hræddi hann flesta af
gamla enska aðlinum frá hirð-
inni. 1 staðinn safnaði hann i
kringum sig kornungum
mönnum.
Karl II (1649-1685) var meiri
kvennamaður. Hin unga og
fjöruga ástmær hans bjó i
Burford House i Windsor og Karl
hóf skreytingar á staðnum.
Takmark hans var að gera
Windsor svipaða og Versali, sem
Lúðvik XIV Frakkakonungur lét
reisa fyrir utan Paris.
Karl konungur skipaði arki-
tektinum Hugh May að stækka
hin konunglegu salarkynni og
árangurinn varö hin svökölluðu
State Apartments: Fjöldi glæsi-
legra, rikulegra sala, sem eiga
fáa sina lika i Evrópu.
114. sölum héngu málverk eftir
Rambrandt, Rubens, Van Dyck,
Reynolds, Dúrer, Holbeins,
Canaletta, Gainsborough og aðra
ódauðlega listamenn. Þar voru
logagyllt húsgögn, franskt
góbelin, griðarstórar ljósakrónur
og yfirleitt öll hin dýrmætustu
listaverk.
Hrörnun og skreyting
1 austur- og suðurálmunni eru
einkasalir konungsfjölskyld-
unnar, sem eru enn fegurra
skreyttir en aðrir salir. En þessir
salir eru minna þekktir opinber-
lega, bæði af öryggisástæðum og
til að vernda einkalif konungsfjöl-
skyldunnar, hefur sjaldan verið
leyft að ljósmynda þar. Og enskur
almenningur fær aldrei að stiga
fæti sinum þar inn.
Hestar hafa alltaf verið i miklu
eftirlæti hjá ensku konungsfjöl-
skyldunni. Anna, drottning Karls
II var þar engin undantekning.
Kanski var það hinn geysilegi
áhugi á refaveiðum, sem olli þvi
að hún missti yfirleitt alltaf
fóstur. Jafnvel á efri árum,
þegar hún var orðin of feit til að
sitja hest, hélt hún veiðum áfram
ilitlum einsætis vagni, sem hrað-
skreiðustu hestarnir i hesthúsi
hans hátignar drógu yfir hóla og
hæðir á villtum hraða.
Þegar Karl II og Anna
drottning dóu, var Windsor i
niðurniðslu um áraraðir. Þegar
George III (1760-1820) komst að
raun um eftir fárra ára búsetu i
London, að konungsbústaðurinn
þar væri of litill fyrir fjölskyldu
sina, þá flutti hann með
drottningu sina og 11 börn þeirra
til Windsor. Gama höllin fékk
svip af ensku „country house”.
George III liktist rólyndum stór-
bónda, hógvær i framkomu,
feiminn, hlédrægur i opinbera
lifinu. Seinustu æviár hans voru
sorgleg. Siðustu niu ár ævi sinnar
rölti hann um i Windsor höll, þá
orðinn kýttur hvitskeggur og
talaði við löngu dauða ráöherra
eða fyrirskipaði hirðsorg yfir
hinum látna George konungi
(honum sjálfum), ,, þvi að hann
var góður maður”, sagði hann.
Hann andaðist algjörlega bilaður
á geðsmunum árið 1820.
Útlit Windsor hallar, eins og
það er nú, er syni hans. George IV
(1820-1830) að þakka. Eins og tor-
faöir hans Henrik VIII, var hann
glæsilegur kvennamaður, þegar
han var unglingur, en strax 23 ára
var hann orðinn að feitlögnum
ellilegum manni, sem átti
margar ástkonur, og gifti sig
vegna peninganna. Karólina var
þýsk prinsessa með sterkar til-
finningar, en hún var ekkert
augnayndi og baðvatn og ilmvötn
voru ekki að hennar skapi. Sagan
segir, að George IV hafi beðið um
sterkt koniak eftir að hann hafði
fyrst verið kynntur fyrir henni.
Hann drakk svo mikið fyrir brúð-
Karlmannaskór nýkomnir
Dökk-brúnir úr mjúku
leðri. Kr. 2.250.
Rauð-brúnir úr mjúku
leðri. Kr. 2.400.
Stóru tröppurnar, sem liggja til sala konunglegra fulltrúa eru tiltölu-
lega nýjar I Windsor höll. Þær voru smiðaöar árið 1866.
MJÖG
GOTT
VERÐ
PÓSTSENDUM SAMDÆGURS
Skóverzlun Péturs Andréssonar
Laugavegi 17
Skóverzlunin Framnesvegi 2
Sími 1-73-45 — Góð bílastæði
I Waterloo herberginu geta 150 manns setið undir borðum. Þessi salur er aðcins notaður við sérstök tæki
færi. öll málverkin eiga að tákna sigurinn yfir Napoleon við Waterloo og þarna eru myndir af konung-
umog hershöfðingjum, sem unnu að sigrinum.
kaupsnóttina, að hann hrasaði og
datt inn i hjónaherbergið.
Hann sá einnig svo um, að ein
af ástkonum hans, Lady Jersey,
varð hirðdama hjá Karólinu.
Mikið af skrauti Windsor þallar
á okkar dögum er eyðslusemi
Georges að þakka. Til mikillar
skelfingar fyrir Parlamentið,
eyddi hann milljónum af fé skatt-
borgaranna til að skreyta gömlu
höllina.
Viktóriutimabilið
Nokkrum árum eftir andlát
Georges IV, reið ung og grönn
drottning inn um hlið Windsor.
Vinir hennar kölluðu hana Vicky.
Hún réð rikjum i Englandi i 64 ár
(1837-1901). Enska heimsveldið
náði hámarki sinu i stjórnartið
hennar og sólin gekk aldrei til
viðar i hinu viðlenda riki hennar.
Fyrstu ár Viktóriu drottningar i
Windsor höll voru ár gleði og
hamingju. 1 einum af mörgum
samkvæmum, sem drottningin
hélt, hitti hún árið 1839 Albert
prins af Saxen-Coburg-Gotha.
Hún varð strax ástfangin af
honum og bað hans fjórum dögum
seinna, þvi hún var viss um, að
hann vogaði aldrei að biðja um
hönd Bretadrottningar.
Hann játaði. Þau eyddu hveiti-
brauðsdögunum á Windsor og
lifðu hamingjusömu lifi, þangaö
til Albert prins lézt árið 1861 úr
taugaveiki — og smitaðist vegna
ófulíkominnar skólplagnar frá
Windsor kastala. Viktoria
drottning var þá aðeins 41 árs.
Hún gjörbreyttist á einum degi,
úr lifsglaðri ungri ástfanginni
konu i gamla og sorgmædda
konu, sem næstu 24 árin mótaði
ensku þjóðina. Það gerði hún i svo
rikum mæli, að orðið
Viktorianskur varð i daglegu
máli notað, um það, sem táknar
kreddur og heldur glaðværðinni
niðri.
Eftir andlát hennar, tók sonur
hennar Edward VII (1901-1910)
við völdum. Breytingarnar uröu
eins og hertoginn af Windsor
orðaði það sjálfur „eins og
glaðvær riddari heföi riðið beint
inn i stofuna á ensku prestsetri”.
bilar, sem þá var nýbúið aö finnr
upp, óku um i hallargarðinum,
simum var komið fyrir og bað
herbergi með rennandi vatni voru
innréttuð. Höllin fylltist af
gestum, ungum heimsmönnum,
sem Edward konungur hafði hitt
á sinum glöðu árum i Monte
Carlo þegar hann var enn prins
af Wales.
George V og Maria drottning
fluttu á ný hið virðulega konung-
lega andrúmsloft frá Viktoriu-
timabilinu til Windsor. Sonur
þeirra, Edward VIII réði rikjum i
skemmstan tima af öllum
konungum landsins.
Eitt kvöld árið 1936, þegar hann
hafði aðeins setið að völdum i
nokkra mánuði, flutti hann út-
varpsræðu til brezku þjóðarinnar.
Hann lýsti þvi yfir, aö ást hans til
Wallis Elisabetar Simpson,
fæddrar Warfield væri svo sterk,
að hann vildi heldur láta ensku
krúnuna af hendi heldur en að
skilja við hana. Elisabet Simpson
var tvigift og tvifráskilin,
amerisk kona.
Englandi brá heldur en ekki i
brún, en Edward hélt fast við
ákvörðun sina og giftist konunni,
sem hann elskaöi og lifði
hamingjusamur til æviloka i
útlegð sem hertoginn af Windsor.
Framhald á bls. 39.
Margar gerðir
og litir.
Kr. 3.140.
Upphóir með rennilds.
Kr. 3.340.
Stórt og
fjölbreytt úrval.
Kr. 3.140.