Tíminn - 17.03.1974, Page 19

Sunnudagur 17. marz 1974.
TÍMINN
19
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — af-
greiðsluslmi 12323 — auglýsingasími 19523. Askriftagjald
420. kr. á mánuði innan lands, I lausasölu 25 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
Byggðasjóður
Fyrir skömmu urðu á Alþingi umræður um
hlutverk og starfsemi Byggðasjóðs. Umræður
þessar urðu i tilefni fyrirspurnar, sem Ólafur
Jóhannesson forsætisráðherra svaraði. I fyrir-
spurninni fólst gagnrýni á það, að Byggðasjóð-
ur lánaði ekki inn á aðal þéttbýlissvæðið við
Faxaflóa, og bar hún þannig með sér, að enn er
skilningur á hlutverki Byggðasjóðs ekki nógu
almennur.
í svari sinu sagði forsætisráðherra, að hlut-
verk Byggðasjóðs væri að stuðla að jafnvægi i
byggð landsins með þvi að veita fjárhagslegan
stuðning til framkvæmda og eflingar atvinnu-
lifs með hliðsjón af landshlutaáætlunum, og til
að bæta aðstöðu til búsetu i einstökum
byggðarlögum og koma i veg fyrir að lifvæn-
legar byggðir færu i eyði.
Stjórn Byggðasjóðs hefur sett sér reglur um
lánveitingar sjóðsins. Um lán til kaupa á fiski-
skipum hefur stjórnin sett þær reglur, að heim-
ilt sé að veita lán vegna fiskiskipa á svæðinu
frá Akranesi vestur, norður og austur um land
til Þorlákshafnar. Heimilt er þó að vikja frá
þessari reglu, ef um alvarlegt atvinnuleysi er
að ræða.
Á þessu svæði skulu umsóknir um lán metnar
með tilliti til þess, að stuðla þurfi að atvinnu-
öryggi og jafnvægi i byggð landsins eða fram-
kvæmd landshlutaáætlana, er gerðar kunna að
verða.
Lánveitingar Byggðasjóðs eru viðbótarlán-
veitingar, og er hámark slikra lána 5% af
kaupverði notaðs skips og 15% af virðisaukn-
ingu vegna endurbóta skips samkvæmt mati
Fiskveiðasjóðs. Þá er heimilt að veita sérstök
lán á framangreindu svæði vegna nýsmiði
fiskiskipa umfram almenn lán til nýsmiði
skipa, sem i gildi eru á hverjum tima. Hámark
þessara sérstöku byggðalána skal vera 5% af
kostnaðarverði skipsins. Lán þessi eru bundin
þvi skilyrði, að lánsupphæð falli öll i eindaga,
ef skipið er selt eða útgerð þess hætt úr þvi
byggðarlagi, sem það var upphaflega smiðað
fyrir.
Um lán úr Byggðasjóði til kaupa á nýjum
vinnuvélum gildir sú regla, að lánið fari ekki
fram úr 30% af kaupverði vélanna. Slikt lán er
bundið þvi skilyrði, að öflun viðkomandi vélar
stuðli að aukinni og bættri þjónustu.
Það kóm fram i þessum umræðum á Alþingi
um hlutverk og starfsemi Byggðasjóðs, að ekki
er talið æskilegt, að Byggðasjóður byggi um of
á sjálfvirkum lánareglum, svo sem tiðkast hjá
ýmsum öðrum fjárfestingarsjóðum atvinnu-
veganna. Kjarni málsins er sá, að lán Byggða-
sjóðs eiga ekki að koma i stað lánveitinga ann-
arra stofnlánasjóða, heldur eiga þau að miða
að þvi fyrst og fremst að sinna þörfum, sem
ekki verða leystar af öðrum stofnlánasjóðum,
og lán Byggðasjóðs eiga að koma til viðbótar
lánum úr öðrum stofnlánasjóðum, þegar brýn
þörf er á viðbótarfjármagni. En slik fyrir-
greiðsla Byggðasjóðs á að vera bundin við þá
staði, sem sérstaklega þarfnast aukinnar at-
vinnustarfsemi og bættra lifsskilyrða. Menn
mega aldrei missa sjónar á þvi, að það eru
fyrst og fremst slik byggðasjónarmið, sem
gilda um lánveitingar Byggðasjóðs.
í tið núverandi rikisstjórnar hafa orðið
straumhvörf i byggðaþróun á íslandi. í þeirri
straumbreytingu hefur Byggðasjóður gegnt
mikilvægu hlutverki. —TK
Grein úr Newsveek:
Grimmd Bokassa
er takmarkalaus
Hann minnir d verstu harðstjóra fornaldar
AFRÍSKUR stjornmála-
maður sagði fyrir nokkru:
..Rússland er opið lýðræðis-
riki i samanburði við þetta
riki”. Hann átti við Miðafriku
lýðveldið, sem er allstórt riki,
ibúar þess um tvær milljónir
og flestir hvorki læsir né
skrifandi.
Miðafriku lýðveldið var
áður frönsk nýlenda og hét þá
Ubangi-Shari. Það nær ekki að
sjó, i landinu eru engar járn-
brautir og varanlegir vegir
eru innan við 200 kilómetrar
að lengd. Þetta hefir iengi
verið eitt af vanþróuðustu
svæðum Afriku og allar horfur
eru á, að svo verði enn um
langa framtfð.
t landinu eru miklar
demantanámur og er sú
námuvinnsla eini ábátasam-
legi atvinnuvegurr lands-
manna. Annars vekur
stjórnandi landsins, Jean-
Bedel Bokassa, meiri athygli
út- i fráen allt annað. Hann er
53 ára, var áður undirforingi i
franska hernum, en er nú
sennilega grimmasti harð-
stjóri á öllu meginlandi
Afriku.
Bokassa
FÁIR hafa orðið til þess að
bjóða einræði og harðstjórn
Bokassa birginn, siðan að
hann losaði sig við David
Dackö frænda sinn i nýjárs-
byltingu hersins 1966. Meðal
fyrstu verka einræðisherrans
voru heimrekstur þingsins,
afnám stjórnarskrárinnar og
útþurrkun kosninga. Nú ræður
hann einn öllu i rau.n og veru.
Hann er forseti til lifstiðar,
æðsti yfirmaður hersins og
formaður eina stjórnmála-
flokksins, sem leyföur er i
landinu. Hann breytir rikis-
stjórn sinni oft og gegnir nú
sjálfur tiu ráðherra-
embættum, er til dæmis
varnamálaráðherra, upp-
lýsingaráðherra og námu-
málaráðherra.
Bokassa krefst þess, að
þegnar hans sýni honum
fyllstu lotningu, enda sagði
hann eitt sinn: ,.l mér sjálfum
gerast kraftaverk”. Höfuð-
borg Miðafriku lýðveldisins
hetir Bangui og er snotur
borg, ibúar um 125 þúsund.
Þar má hvarvetna sjá myndir
af Bokassa. Meira að segja
eru myndir af honum
prentaðar á skyrtubrjóst karl-
manna og hann iðar aftan á
siðpilsum kvenna, þegar þær
hreyfa sig.
ÞEGNAR Miðafriku lýð-
veidisins gera sér ljóst, að þeir
verða umfram allt að sýna
Bokassa lotningu og hlýðni, en
stjórn hans er óútreiknanleg
einræðis- og harðstjórn.
Embættismenn stjórnarinnar
eru oft kallaðir til forseta-
hallarinnar fyrirvaralaust. Sé
Bokassa reiður geta þeir átt á
ýmsu von, óbótaskömmum,
húðstrýkingu, sem forsetinn
framkvæmir sjálfur, eða
jafnvel að veröa settir i
fangelsi án dóms og laga.
Andstæðingar Bokassa i
stjórnmálum og þeir, sem
hann telur sér andstæða,
hljóta þó enn harkalegri
meðferð. Mounomboye var
yfirmaður öryggisþjónust-
unnar. þegar Bokassa tók
völdin. Augu hans voru
stungin úr honum að
fjölskyldu hans ásjáandi, áður
en hann var tekinn af lifi.
Alexandre Banza hershöfðingi
studdi Bokassa við valda-
tökuna. Árið 1969 var hann
ákærður fyrir að undirbúa
bvltingu, kvaddur á ráðherra-
fund og þar veitti Bokassa
honum hvern áverkann af
öðrum með rakhnif. Siðan
tóku varðmenn Banza og
börðu hann, unz hann hrygg-
bortnaði. Þannig á sig kominn
var hann dreginn um götur
höfuöborgarinnar og að
siðustu skotinn.
BOKASSA lætur dómsmál
og refsingar einnig til sin taka.
Eitt sinn ofbauð honum
innbrotafaraldur i Bangui og
þá fór hann til stærsta
fangelsisins með flokk her-
manna, sem voru vopnaðir
kyifum. Þar lét hann berja á
45 dæmdum þjófum, unz þeir
voru illa sárir orðnir og
lemstraðir. Þannig voru þeir
látnir liggja sex klukkustundir
i steikjandi sólarhita. Kurt
Waldheim framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna
andmælti ofbeldinu, en
Bokassa reiddist afskiptum
hans og kallaði hann
,,skepnu” og ..nýlendusinna”.
Erlendir menn i Miöafriku
lýðveldinu búa meira að segja
við vafasamt öryggi. Starfs-
maður frönsku frétta-
stofunnar i Bangui sendi eitt
sinn harðorða frétt um stjórn
Bokassa. llann var tekinn
höndum, afklæddur og varpað
i dýflissu. Siöan var hann
rekinn úr landi. Fjölmörgum,
sem hafa gagnrýnt stjórn
Bokassa eða vakiö andúð
hans með öðrum hætti, hefir
verið visað úr landi með sólar-
hrings fyrirvara.
Sendimenn erlendra rikja
eiga einnig i nokkrum erfið-
leikum, meira að segja sendi-
menn Frakka, en Bokassa er
þó talinn hlynntur Frökkum
TIMK Map W, HorNim.
IVliðafriku lýðveldið
og fær 5 milljóna dollara fjár-
hagsaðstoð frá þeim árlega.
Fimm franskir sendiherrar
hafa setið i Bangui þau átta
ár, sem Bokassa hefir farið
með völd. ,,Þeir lenda allir
upp á kant við Bokassa fyrr
eða siðar”, sagði franskur
kaupmaður.
VIÐLEITNI Bokassa til
þess að bæta lifskjör þegna
sinna er hvergi nærri eins
einbeitt og umfangsmikil og
umsvif hans við að auka
hlýðni þeirra. Hann hélt upp á
53 ára afmæli sitt um daginn
með þvi að vigja nýja
demantsskurðarverksmiðju
við trumbuleik og tiistand.
Demantaframleiðslan gaí af
sér 15 milljón doilara i er-
lendúm gjaldeyri árið sem
leið, en hún er lika nálega eini
ljósi bletturinn i efnahagslifi
landsins.
Niu af hverjum tiu lands-
manna standa gersamlega
utan við peningakerfi, en
Bokassa gerir oft mikið úr
stofnun ými» konar fyrirtækja
sem ekki fá með neinu móti
staðizt. Hann opnaði til dæmis
fyrstu sjónvarpsstöðina i
Miðafriku lýðveldinu á
afmælir.u sinu um daginn. Það
er meira en vafasöm fram-
kvæmd, þar sem ekki munu
vera nema um 40 sjónvarps-
tæki til i landinu.
BOKASSA hefir gengiö svo
hart fram i stjórnseminni. að
hann telur sér oröiö óhætt að
ganga um höfuðborgina án
þess að hafa umhverfis sig
fjóra bilfarma af lifvörðum
eins og tiðast hefir verið hans
háttur. Þá er hann i látlausum
fötum i staö hins glæsta
e i n k e n n i s b ú n i n g s . s e m
alsettur er hvers konar
orðum.
Sumir telja. aö hann sé
farinn að mildast með
aldrinum. en flestir þegnar
hans eru þó á veröi. „Hann
telur sig orðinn öruggan i
sessi", sagði stúdent við eina
háskólann i landinu. sem
auðvitað heitir i höfuðið á
Bokassa. „En hvenær sem
örla tæki á ógnun við vald
hans", hélt stúdentinn áfram.
„þá losnaði hainn gamli
Bokassa úr læöingi að nýju.
grimmur. hrokafullur og
miskunnarlaus."