Tíminn - 07.07.1974, Blaðsíða 19

Sunnudagur 7. júli 1974
TÍMINN
19
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Heigason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gfslason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar
18300-18306. Skrifstofur f Aðalstræti 7, simi 26500 — af- -
greiðslusimi 12323 — auglýsingasinii 19523.
Blaðaprent h.f.
Verkefnið mikla
Siðastliðinn sunnudag eða á kosningadaginn,
birtist hér i blaðinu grein eftir Kristján Friðriks-
son framkvæmdastjóra, sem hann kallaði ávarp
til ungs fólks. Þar sem góð visa er aldrei of oft
kveðin, þykir rétt að birta hér kafla úr þessu
ávarpi Kristjáns:
,,Ef ég væri rikur af þeim auði, sem dýrastur er
og ekki verður keyptur fyrir fé — en það er að
eiga mörg ár ólifuð — að eiga lifið framundan.
Ef ég væri rikur af þessum auði, sem þið, unga
fólkið, eruð svo rik af, — þá get ég sagt ykkur,
hvernig ég mundi verja honum:
Ég mundi verja honum til að byggja upp
framsóknarþjóðfélag á Islandi.
Það er þjóðfélag hinna mörgu fjölbreytilegu
tækifæra fyrir hina margbreytilegu einstaklinga
til að lifa fjölbreytilegu og skemmtilegu lifi. Og
það þýðir, að ég mundi berjast gegn auðvaldi,
berjast gegn þvi, að innlent og erlent auðvald
næði tökum á þjóð minni, gegn þvi að fáir rikir
gætu deilt og drottnað.
Og ég mundi berjast gegn sósialismanum, þar
sem allt vald yfir mannlifinu lendir i höndum
steinrunnins embættismannakerfis.
Ég mundi kjós frelsið — en það er það sama og
að kjósa framsóknarþjóðfélagið
Þess vegna: Berjumst fyrir frelsikerfi fram-
sóknar stefnu, fyrir virðingu fyrir einstak-
lingnum, fyrir manngildisstefnu, fyrir mannlegri
reisn — gegn ofbeldi ihalds og sisialisma.
Gegn þvi, að maðurinn verði gerður að hráefni
fyrir framleiðsluvélar hins ópersónulega valds,
einka-auðvalds eða rikis-auðvalds. — fyrir þvi að
fjármagnið og tæknin þjóni hinum frjálsa manni
en hann gerist ekki þræll auðmagns og tækni —
sem er afleiðing ihaldsþjóðfélagsins og
sósialista-þjóðf élagsins ’ ’.
Kristján vék þessu næst að rikjandi skólakerfi,
sem hann taldi meingallað og bar fram kröfu um
frjálsara menntakerfi, skemmtilegra og virkara
skólakerfi. Að lokum sagði hann:
„Verkefnin eru endalaus fyrir ykkur, þessa
riku — þessa sem eigið lifið framundan — og það
verður gaman að lifa.
Það verður gaman að lifá fyrir ykkur — sem
hafið svona skemmtileg verkefni framundan.
Verkefnið mikla, að byggja upp framsóknarþjóð-
félagið á íslandi”.
Nixon og Brezjnef
Þótt ekki næðist samkomulag um meiriháttar
afvopnunarsamninga á nýloknum fundi þeirra
Nixons forseta og Brezjnef flokksleiðtoga, er það
tvimælalaust, að þessar viðræður hafa markað
þýðingarmikil spor i áttina til öruggari friðar,
sem byggist öðru fremur á batnandi sambúð
risaveldanna. Það eyðir alltaf nokkrum mis-
skilningi, þegar áhrifamiklir forustumenn hittast
og jafnframt er þá oftast lagður grundvöllur að
meiri árangri siðar. Samningar þeir, sem þeir
Nixon og Brezjnef gerðu nú, munu stuðla að
vaxandi samskiptum þjóða þeirra og er það eitt
út af fyrir sig mikilsvert. Þá kann að skipta
meira máli, að undirbúnir voru mikilvægir
samningar um afvopnunarmál og fleira. Það er
góðs viti, að þessir áhrifamiklu forustumenn
ákváðu að hittast aftur á næsta ári
Clayton Fritchey, New York Post:
Árið 1974 mesta
friðarár síðan 1945
Friðarhorfur betri en um langt skeið
Nixon
VERA má, að ekki sé enn
runninn upp sá „mannsaldur
friðar”, sem Nixon forseti
segist keppa að og verður tið-
rætt um. Hinu verður þó tæp-
ast neitað, að árið 1974 sé frið-
vænlegasta árið siðan að sið-
ari heimsstyrjöldinni lauk.
Sumir gagnrýnendur Nixons
eru enn þeirrar skoðunar, að
óheppilegt sé vegna Votugátt-
armálsins að efna einmitt nú
til leiðtogafundar i Moskvu
með Brézjnév formanni
Kommúnistaflokks Sovétrikj-
anna. Þegar höfð er hliðsjón af
þvi, hve tiltölulega friðvæn-
legt er i heiminum um þessar
mundir, er naumast unnt að
benda á hentugri tima til þess
að reyna að þoka sambúðar-
bótunum áfram, en takmörk-
un vigbúnaðar er aðeins nokk-
ur hluti þeirrar viðleitni.
N(J er vopnaviðskiptum
hætt I löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafsins og ekki
stendur yfir nein meiriháttar
styrjöld i heiminum. Enn eru
að visu uppi töluverðar skærur
I Kambodiu og vopnahléið i
Suður-Vietnam er ærið valt og
skrykkjótt. Þetta eru þó fyrst
og fremst staðbundnar erjur
og sem betur fer standa risa-
veldin þar ekki hvort and-
spænis öðru, hvorki beint né
óbeint, og heimsfriðinum er
þviekki stefnt I voða. Af þess-
um sökum er ástand mála og
andrúmsloft allt eins hagstætt
og við getum vænzt að það
verði I fyrirsjáanlegri fram-
tið.
Þeir Nixon forseti og Henry
Kissinger utanrikisráðherra
hétu ekki neinum kraftaverk-
um I Moskvu að þessu sinni.
Þaö hefir Brézjnév flokksleið-
togi heldur ekki gert. Engu að
slöurer giid ástæða til að ætla,
að báðir aðilar að leiðtoga-
fundinum séu i raun fúsir að
þoka áleiðis þeim sambúðar-
bótum, sem hófust með fundi
þeirra Nixons og Brézjnévs i
Moskvu árið 1972.
Hvaða ástæða er þá til að
gera sem minnst úr væntan-
legum árangri viðleitninnar
að þessu sinni? Hvi skyldum
við ekki biða við og sjá, hverju
fram vindur, jafnvel þó að
sýnilegur árangur kunni að
dragast nokkuð á langinn, en
vona eigi að siður hið bezta og
vinna að þvi?
Hvernig getur James Buck-
ley, hinn ihaldssami öldunga-
deildarþingmaður Republik-
anaflokksins frá New York,
vitað með vissu, að ferðin til
Moskvu að þessu sinni sé
„ferð án fyrirheits”. Hvernig
geta starfsmenn The Wall
Street Journal vitað upp á hár,
að „ekkert umtalsvert sam-
komulag um vigbúnað” sé
„innan seilingar að svo
stöddu?” Hvernig getur rúss-
neski andspyrnuleiðtoginn
Alexander Solzhenitsyn rit-
höfundur vitað fyrir vist, að
Nixon forseti búi „ekki yfir
nægilegum styrk til þess að
geta gert kröfu til öruggs
valds á væntanlegum
samningum”?
Varla getur talizt vafi á, að
Votugáttarmálið hefir stór-
lega hamlað forustu Nixons
forseta I stjórnmálunum inn-
anlands. En ekkert bendir til,
að þeir Nixon og Kissinger
utanrikisráðherra hafi glataö
hæfni sinni og færni á alþjóða-
vettvangi. Þvi fer viðsfjarri.
Vopnahléið i löndunum fyrir
botni Miðjarðarhafsins sýnir
einmitt svart á hvitu, að rikis-
stjórn Bandarikjanna fylgir
sigurstranglegri stefnu og nær
árangri á alþjóðavettvangi.
VERA má, að þeir Nixon og
Kissinger dragi engar feitar
kaninur upp úr höttum sinum i
Moskvu að þessu sinni. En
hinu verður naumast and-
mælt, að nú er einmitt rétti
timinn til að leggja grunninn
aö frekari framvindu þeirra
sambúðarbóta, sem þegar
hefir lagt af mörkum drjúgan
skerf til þess tiltölulega frið-
vænlega ástands, sem
almennt rikir árið 1974. Kiss-
inger hefir á réttu að standa
þegar hann segir, að markmið
ieiðtogafundarins að þessu
sinni sé ,,að halda uppi við-
ræðum, hafa hemil á kjarn-
orkuvopnaeinbeitingunni og
greiða götu jákvæðs frum-
kvæðis að friðvænlegu ástandi
i heiminum.”
Þetta er raunar alls ekki svo
litið og ekkert mælir gegn þvi,
að nokkuð verði ágengt. Fari
hins vegar svo, að and-
stæðingum sambúðarbótanna
takist að koma þeim fyrir
kattarnef og upphefja kalda-
striöið að nýju, getur vissu-
lega orðið sú raunin á, að ærið
vatn renni til sjávar áður en
almennt ástand verður aftur
jafn hagfellt ástundun og efl-
ingu friðvænlegrar sambúðar
og það er nú.
TÆKIFÆRIÐ, sem einmitt
nú blasir við, er miklu betra
og hagfelldara en almenning-
ur gerir sér grein fyrir. Siðan
að kaldastriðið hófst fyrir
rúmum aldarfjórðungi hefir
óslitin röð átaka og árekstra
jafnan ógnað heimsástandinu,
og Bandariki Norður-Ameriku
hafa jafnan verið við erjurnar
riðin á einn eða annan hátt þar
til einmitt nú.
A árunum fyrir 1950 stóð yfir
flutningabannið til Berlinar,
borgarstyrjöldin i Kina, fyrsta
styrjöld Araba og
tsraelsmanna geisaði,
kommúnistar hrifsuðu völdin i
Tékkóslóvakiu og árekstrar
Tyrkja og Grikkja voru ugg-
vænlegir. A árunum 1950-1953
var Kóreustyrjöldin efst á
blaði, en i kjölfar hennar kom
ósigur Frakka i Indókina árið
1954. Arið 1955 og 1956 mögn-
uðust árekstrar i löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafsins
og lauk með nýrri styrjöld
milli Araba og tsraelsmanna,
og öll stórveldin áttu þar hlut
að máli áður en yfir lauk.
UM miðbik sjötta áratugs-
ins kom einnig til blóðugra
uppreisna i Ungverjalandi,
Póllandi og Austur-Þýzka-
landi. Þá sendu Bandarikja-
menn hersveitir opinberlega
til Libanon og ánetjuðust sam-
timis i leyni i striðinu i Viet-
nam. Þá náði styrjöld Frakka
1 Alsir einnig hámarki.
Aratugurinn 1960-1970 var
jafnvel enn verri að þessu
leyti. Þá geisaði styrjöldin i
Kongó, innrásin við Svinaflóa
var gerð, alvarlegar viðsjár
urðu út af eldflaugunum á
Kúbu, Berlinarmúrinn var
reistur, Indverjar lentu i átök-
um bæði við Kinverja og
Pakistani, strið skall á i lönd-
unum fyrir botni Miðjarðar-
hafsins árið 1967 og siðast en
ekki sizt hófu Bandarikja-
menn yfirlýst hernaðaraf-
skipti i Vietnam og þeim linnti
ekki fyrri en árið 1973.
ATTUNDI áratugurinn
hófst einnig á ófriðvænlegu
ástandi. Við sjálft lá, að
styrjöldin i Vietnam ylli
árekstrum Bandarikjamanna
bæði við Rússa og Kinverja og
styrjöldin i Bangladesh geis-
aði. Þá skall á fjórða styrjöld
Araba og Israelsmanna i
október i fyrra og erjur Rússa
og Kinverja á landamærunum
ágerðust, en þær virðast nú
heldur i rénum. Nú eykur
aftur vongleði að kyrrt er
viöast hvar um heim og von-
andi verður svo fyrst um sinn.
Þannig vill til, að andrúms-
loftið innan Kremlarmúranna
virðist viðlika kyrrt og frið-
vænlegt og utan þeirra eins og
sakir standa. Brézjnév lýsti
yfir nokkrum dögum áður en
Nixon forseti var væntanlegur
til Moskvu, að gagnrýnendur
bættrar sambúðar héldu
samninga um takmörkun vig-
búnaðar afar áhættusama. En
hann bætti við: „1 raun og
veru er þó miklu meiri áhætta
i þvi fólgin að halda áfram
skefjalausri söfnun vigvéla”.
Þ.Þ.