Fréttablaðið - 21.12.2004, Blaðsíða 30

Aðstaða mótar afstöðu, um það er
víst engum blöðum að fletta. Sú
var tíðin að ég bjó á Reynimeln-
um, ég rölti yfir Suðurgötuna í há-
skólann á morgnana og Reykja-
víkurflugvöllur angraði mig.
Hann lúrði þarna í Vatnsmýrinni
engum til ánægju á meðan borgin
teygði sig til fjalla og miðpunktur
hennar fluttist sífellt lengra frá
miðbænum. Það var líka óttaleg
hljóð-, sjón- og loftmengun af hon-
um, gott ef ekki slysahætta líka.
Auk þess hefði hann verið í vegi
fyrir mér ef ég hefði spilað keilu
og viljað fara fótgangandi í Keilu-
höllina í Öskjuhlíð. Á þeim tíma
hefði verið rakið að flytja innan-
landsflugið til Keflavíkur, og í
Vatnsmýrinni hefði eflaust risið
vistvænt og krúttlegt háskóla-
hverfi, borginni minni til heilla.
Síðar flutti ég norður í land og
Reykjavíkurflugvöllur varð
skyndilega með eindæmum frá-
bært og vel staðsett umferðar-
mannvirki. Vegna flugvallarins
get ég lokið við morgunkaffið mitt
heima í eldhúsi á Oddeyrargöt-
unni klukkan hálfníu að morgni og
samt verið kominn niður í Póst-
hússtræti í Reykjavík fyrir tíu. Ef
ég er mættur í Vatnsmýrina fyrir
klukkan fimm get ég verið kom-
inn aftur heim til Akureyrar um
sexleytið. Væri innanlandsflugið í
Keflavík myndi slík bæjarferð
kosta mig fjögurra tíma ferðalag
báðar leiðir. Nú dreymir mig um
iðandi mannlíf í nýrri flugstöðvar-
byggingu í miðbænum í Reykja-
vík, líkt og Hovedbanegården í
kóngsins København.
Reykvíkingar þurfa ekki eins
mikið á flugvellinum sínum að
halda og þeir sem borgina sækja
heim, svo einfalt er það. Þegar
Reykvíkingar eiga erindi til út-
landa fara þeir um Keflavíkur-
flugvöll, og í fljótu bragði finnst
sumum að þeir sem erindi eiga til
borgarinnar séu heldur ekkert of
góðir til þess taka rútuna frá
Keflavík. Nýráðinn borgarstjóri
Reykjavíkur skapaði sér því
nokkrar vinsældir í borginni með
yfirlýsingum sínum um að flug-
vellinum í miðbænum skyldi lok-
að og svæðið nýtt í þágu borgar-
innar. Óþægindin af þeirri ráð-
stöfun myndi fyrst og fremst
bitna á fólki sem ekki hefur at-
kvæðisrétt í borginni, enda er
borgarstjóri ekki kjörinn fulltrúi
þeirra.
Sú einangrun höfuðborgarinn-
ar sem fylgja myndi lokun
Reykjavíkurflugvallar yrði þó
ekki að öllu leyti slæm fyrir
landsbyggðarfólk. Með beinu
flugi til Keflavíkur yrðu til dæmis
ferðalög frá Akureyri til stór-
borga á borð við London, Kaup-
mannahöfn og New York mun
greiðari, og þar með yrði kannski
færra að sækja til Reykjavíkur.
Með sama hætti myndi ferða-
mannaþjónusta víða á lands-
byggðinni styrkjast við flugsam-
göngur um Keflavík, án þess að
ferðamenn og pyngjur þeirra
hefðu viðkomu í Reykjavík. Fleiri
kosti mætti eflaust finna við slíka
einangrun Reykjavíkur frá dag-
legu lífi fólks annars staðar á
landinu.
Lokun flugvallarins hefði
þannig kosti og galla, en hún getur
varla talist vera einkamál Reyk-
víkinga. Æðsta yfirstjórn landsins
er staðsett í borginni, og þar eiga
einnig helstu stofnanir og fyrir-
tæki landsins höfuðstöðvar sínar.
Það sveitarfélag sem hefur tekið
að sér það ábyrgðarhlutverk að
vera höfuðborg landsins ætti ekki
að geta tekið einhliða ákvörðun
um að flugsamgöngur þangað séu
til óþurftar. Fólkið í landinu hlýt-
ur að eiga rétt á greiðum sam-
göngum við höfuðborgina, og sú
væna flís af miðbænum sem nú er
lögð undir flugvöll ætti að ein-
hverju leyti að vera sameign þjóð-
arinnar.
Deilan um framtíð Reykjavík-
urflugvallar stendur í vegi fyrir
eðlilegu viðhaldi við þær loftbrýr
sem enn tengja miðborgina við
ýmsa stærri byggðarkjarna lands-
ins. Flugstöðin í Reykjavík er
löngu orðin úr sér gengin, áætlun-
arstöðum í innanlandsflugi hefur
fækkað og samkeppni hefur að
mestu lagst af. Fullt verð frá Ak-
ureyri til Reykjavík með Flugfé-
lagi Íslands er til dæmis svipað og
fullt verð frá Keflavík til Kaup-
mannahafnar með Iceland Ex-
press. Engu að síður er fullskipað
í flestar vélar dagsins og farþeg-
um í innanlandsflugi fjölgar ár
frá ári.
Mikilvægt er að finna sam-
göngum við höfuðborgina varan-
legan farveg í góðri samvinnu við
sveitarstjórnir um land allt. End-
anleg ábyrgð í því máli hlýtur þó
að liggja hjá Alþingi og ríkis-
stjórn landsins, ekki hjá borgar-
stjórn Reykjavíkur. Þar hljótum
við því að treysta á kjörna fulltrúa
okkar á Alþingi að standa vörð um
sameiginlega hagsmuni lands-
byggðar og höfuðborgar í sam-
göngumálum, bæði þá sem þegar
hafa kvatt sér hljóðs og hina sem
enn virðast halda sér til hlés í
þessu mikilvæga máli.
Höfundur er prófessor í félags-
fræði við Háskólann á Akureyri.
21. desember 2004 ÞRIÐJUDAGUR30
Flugvallarmálið: Höfuðborg í einangrun?
Norðmenn eru ekki á leið í ESB
Talið er afar ólíklegt að Evrópu-
sambandsaðild verði tekin á dag-
skrá í Noregi á næstu árum.
Ástæðan er ekki sízt stjórnmála-
landslagið í landinu, en þrátt fyrir
að tveir stærstu stjórnmálaflokk-
ar Noregs, Verkamannaflokkurinn
og Hægri flokkurinn, séu fylgj-
andi aðild þá eiga þeir ekki sam-
leið í neinum öðrum stórum mála-
flokki. Því er talið útilokað að þeir
myndi ríkisstjórn saman og fyrir
vikið ekki í kortunum að mynduð
verði ríkisstjórn í Noregi að
óbreyttu sem sett gæti aðild að
Evrópusambandinu á dagskrá,
enda allir hinir flokkarnir meira
eða minna andsnúnir aðild. Þing-
kosningar verða í Noregi á næsta
ári en flestir virðast þó sammála
um að Evrópumálin verði ekki eitt
af aðalmálunum í kosningabarátt-
unni, þ.á.m. Kjell Magne
Bondevik, forsætisráðherra lands-
ins. Norskir Evrópusambands-
sinnar hafa raunar lýst því yfir að
þeir muni ekki mæla með því að
Norðmenn sæki um aðild að Evr-
ópusambandinu í þriðja skiptið
nema það sé nokkuð öruggt að hún
verði samþykkt. Það yrði ekki gott
fyrir þeirra málstað að þurfa að
fara með þriðja nei-ið til Brussel,
en eins og kunnugt er hafa Norð-
menn tvisvar hafnað aðild að Evr-
ópusambandinu í þjóðaratkvæði,
1972 og 1994. Raunar virðist það
vera nokkuð almenn skoðun í Nor-
egi að ekkert vit sé í að sækja um
aðild að sambandinu að nýju nema
það endi örugglega með aðild.
Stuðningsmenn aðildar að Evrópu-
sambandinu hafa yfirleitt verið í
meirihluta í skoðanakönnunum
upp á nokkur prósentustig í gegn-
um tíðina. Sjálfstæðissinnar hafa
þó alltaf komizt með reglulegu
millibili í meirihluta inn á milli,
síðast í ágúst sl. Hafa stjórnmála-
skýrendur sagt í því sambandi að
fylgi við aðild sé hvorki nógu mik-
ið í Noregi nú né nógu stöðugt til
þess að hægt sé að hugleiða nýjar
aðildarviðræður af einhverri al-
vöru. Oft áður hafi verið mun
meiri og stöðugri stuðningur við
aðild en nú. Aðrir hafa bent á að í
raun sé spurning hversu mikið
skoðanakannanir, sem gerðar eru
þegar engin sérstök barátta er í
gangi á milli stuðningsmanna og
andstæðinga Evrópusambandsað-
ildar, segi til um niðurstöðu hugs-
anlegrar þjóðaratkvæðagreiðslu
um málið komi einhvern tímann til
hennar. Í því sambandi hefur
t.a.m. verið bent á það hvernig
leikar fóru í Svíþjóð á síðasta ári
þegar kosið var um það hvort taka
ætti upp evruna þar í landi eða
ekki. Þegar sænska ríkisstjórnin
ákvað að setja málið í þjóðarat-
kvæði höfðu skoðanakannanir ít-
rekað sýnt að mikill meirihluti
Svía styddi upptöku evrunnar. Síð-
an hófst barátta andstæðra fylk-
inga og niðurstaðan varð, eins og
kunnugt er, að sænskir kjósendur
höfnuðu evrunni með afgerandi
hætti. Fleiri dæmi væru um slíka
þróun mála. Það sé því full ástæða
til að fara varlega í það að draga of
miklar ályktanir af skoðanakönn-
unum sem gerðar eru þegar ekki
er virkilega verið að takast á um
málið.
Höfundur er stjórnarmaður í
Heimssýn, hreyfingu sjálfstæðis-
sinna í Evrópumálum.
Epli eru oft rauð
Eiríkur Bergmann ryðst fram á rit-
völlinn fullviss um eigið ágæti og
fullyrðir m.a. að hér á landi sé vit-
lausasta landbúnaðarkerfi á vestur-
löndum! Ég vil í stuttu máli reyna
að skýra málin aðeins betur fyrir
Eiríki þar sem hann virðist ekki
skilja mig eða þá að hann er haldinn
einhverskonar athyglisbresti. Verð
á bílum í Danmörku og verð á
lambakjöti eiga ekkert sameigin-
legt sem er rétt hjá Eiríki. Þar hef-
ur hann ekki skilið samanburðinn
hjá mér. Almennt eru skattar í Dan-
mörk hærri en hér, þ.m.t. á bílum.
Ekki veit ég til þess að sauðfjár-
bændur hafi lagt það til að banna út-
lensku á Íslandi en þar virðist Eirík-
ur alveg tapa þræðinum aftur; það
sem átt var við er að Íslendingar
njóta ákveðinna forréttinda um
ýmsa hluti umfram aðrar þjóðir í
lífsgæðum almennt. Varðandi ensk-
una og íslenskuna þá sannarlega
kostar okkur miklar fjárhæðir að
halda úti þessu sérstaka tungumáli
en það er líka sá hluti sem m.a. ger-
ir okkur að sjálfstæðri þjóð. Eiríkur
hamrar enn á því að við eigum að
flytja inn ódýr matvæli og vil ég
aftur vara við því og nefni því til
stuðnings, almennt heilbrigði. Al-
varleiki búfjársjúkdóma er það stór
áhættuþáttur bæði fyrir skepnur og
menn að enginn ætti að hvetja til
þess að innflutningur á landbúnað-
arvörum sé alveg gefinn frjáls. Líka
má benda á að það er fjöldi fjöl-
skyldna úti um allt land sem hefur
lífsviðurværi sitt af úrvinnslu land-
búnaðarafurða auk bænda. Aðrar
þjóðir öfunda okkur af því öryggi
sem við búum við í matvælafram-
leiðslu. Íslenskur bústofn er mjög
sérstakur bústofn sem þarf að
vernda og hafa afurðir þeirra verið
rannsakaðar mikið bæði hér heima
og erlendis. Niðurstaðan úr þeim
rannsóknum er öll á einn veg sem er
sérstaða hvað varðar gæði og holl-
ustu þannig að eftir er tekið.
Eiríkur virðist treysta tölum
Hagstofu Íslands illa þar sem hann
vill ekki ræða þær frekar en bendir
í staðinn á kannanir sem Baugur og
Samtök atvinnulífsins létu gera hér
á árum áður. Staðreyndin er sú að
Hagstofan notar tölur Eurostat
þannig að hann á að geta treyst
þeim líka! Ég benti Eiríki á að kjöt
væri aðeins 8,3% dýrara hér heima
en í Danmörk. Sú tala breytist tölu-
vert til hækkunar þegar allar mat-
vörur eru teknar inn í en þá erum
við ekki lengur aðeins að tala um
landbúnaðarvörur heldur margfalt
fleiri vöruflokka sem margir eru
innfluttir. Ef við tökum t.d. Amer-
íku, þá eru þeir að hverfa í stórum
stíl frá svokallaðri verksmiðju-
framleiðslu, þeir eru að stórauka
stuðning við sinn landbúnað og
styðja það sem kallast meðalstór
fjölskyldubú. Af hverju? Jú, verk-
smiðjubúin svokölluðu sem hafa þá
ótvíræðu kosti að búa til ódýr mat-
væli eru orðin hættuleg umhverf-
inu. Framleiðsla við slíkar aðstæður
stórauka hættu á sjúkdómum, land-
nýting er afleit og umhverfismál
engin, heilbrigði líður fyrir það og
dýravelferð er á mjög lágu plani.
Einnig hafa þessir búskaparhættir
þær aukaverkanir að byggð til
sveita hverfur að stórum hluta. Enn
og aftur vil ég benda Eiríki á að al-
menn velmegun og verðlag hjá
hverri þjóð haldast í hendur. Við hér
á Íslandi búum sem betur fer við
nokkuð góð kjör. Portúgalar t.d.
hafa kost á því að kaupa ódýrara í
matinn en við, en að sama skapi þá
eru laun þeirra almennt langtum
lægri og „lífsgæði“ mun lægri en
hjá okkur. Líka er það þannig eins
og ég hef áður bent á að við erum
fámenn þjóð á eyju langt norður í
hafi þannig að varla er hægt að tala
um magninnkaup miðað við milj-
ónaþjóðir og flutningur er langur.
Svo læt ég þessum skrifum lokið og
vona að Eiríkur eigi gleðileg jól og
fái nóg af eplum og appelsínum;
eplin eru oft rauð. ■
Eiríkur hamrar enn
á því að við eigum
að flytja inn ódýr matvæli
og vil ég aftur vara við því
og nefni því til stuðnings,
almennt heilbrigði.
ÖZUR LÁRUSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
UMRÆÐAN
LANDBÚNAÐUR
,,
Mikilvægt er að
finna samgöngum við höf-
uðborgina varanlegan far-
veg í góðri samvinnu við
sveitarstjórnir um land allt.
Endanleg ábyrgð í því máli
hlýtur þó að liggja hjá Al-
þingi og ríkisstjórn landsins,
ekki hjá borgarstjórn
Reykjavíkur.
ÞÓRODDUR BJARNASON
PRÓFESSOR
UMRÆÐAN
REYKJAVÍKURFLUG-
VÖLLUR
,, REYKJAVÍKURFLUGVÖLLUR Reykvíkingar þurfa ekki eins mikið á flugvellinum sínumað halda og þeir sem borgina sækja heim, svo einfalt er það.
HJÖRTUR J. GUÐMUNDSSON
SAGNFRÆÐINEMI
UMRÆÐAN
EVRÓPUSAMBANDIÐ
30-31 Umræðan 20.12.2004 15.41 Page 2