Fréttablaðið - 14.01.2005, Blaðsíða 18

18
Hætt er við að verð á grænmeti stór-
hækki vegna verðhækkunar á rafmagni
til garðyrkjubænda um næstu mánaða-
mót sem rekja má til nýrra raforkulaga.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra
hefur unnið að því að lækka verð á
grænmeti í landinu.
Hafa áhrif raforkuverðsins á græn-
metisverð verið skoðuð í ráðuneytinu?
Við höfum átt fund með bændum sem
lýstu sinni hlið á málinu. Þeir telja að ef
ekkert verði að gert og þessi niður-
greiðsla sem þeir hafa fengið fellur
niður verði rekstur gróðurhúsa mjög
erfiður. Ég hef þess vegna tekið þetta til
umræðu í ríkisstjórninni og ég vona að
það liggi fyrir á næstu dögum hvernig
málið er vaxið. Þá verður tekin ákvörð-
un um hvernig brugðist verði við.
Er niðurgreiðsla á raforkuverði til
grænmetisbænda mikil?
Já. Í samningi við garðyrkjubændur um
verðlækkun á gúrkum, tómötum og
papriku var kveðið á um að peningi yrði
veitt í niðurgreiðslur.
Hversu mikilvægt telurðu að koma í
veg fyrir verðhækkanir á grænmeti?
Það er mjög mikilvægt að grænmetis-
verð hækki ekki. Við höfum náð þeim
árangri að koma því niður í heimsmark-
aðsverð. Í kjölfarið lækkaði verð á
öðrum ávöxtum. Það er mikilvægt fyrir
neytendur að ekki komi til verðhækk-
ana.
GUÐNI ÁGÚSTSSON
Grænmetisverð
hækki ekki
HÆKKUN RAFORKUVERÐS
SPURT OG SVARAÐ
Árið 2000 voru samþykkt lög um mat á
umhverfisáhrifum. Vegna þeirra þurfa ýms-
ar framkvæmdir að standast ítarlega skoð-
un hagsmunaaðila, almennings og Skipu-
lagsstofnunar til þess að hljóta samþykki.
Hvað er umhverfismat? Mat á umhverfis-
áhrifum er ferli þar sem metin eru þau
áhrif sem framkvæmd kann að hafa á um-
hverfið. Markmiðið með umhverfismati er
að áður en lagt er út í framkvæmdir á
borð við lagningu vegar eða byggingu
virkjana sé búið að tryggja að viðkomandi
framkvæmd hafi ekki í för með sér um-
talsverða röskun á umhverfinu.
Hver gerir umhverfismat? Skipulags-
stofnun úrskurðar um mat á umhverfisá-
hrifum framkvæmda. Fyrst metur hún
hvort tiltekin framkvæmd sé matsskyld. Ef
svo er heldur ferlið áfram með því að sá
sem ætlar að framkvæma leggur fram til-
lögu að matsáætlun til Skipulagsstofnunar.
Í henni koma fram upplýsingar um það
hvernig staðið verður að mati á umhverfis-
áhrifum viðkomandi framkvæmdar. Eftir
að Skipulagsstofnun hefur gert athuga-
semdir við tillöguna er sjálf matsáætlunin
lögð fram. Framkvæmdaraðilinn sér því
næst um að umhverfisáhrifin séu metin
samkvæmt matsáætluninni. Að því loknu
gerir hann skýrslu um mat á umhverfisá-
hrifum framkvæmdarinnar. Hún er lögð
fyrir Skipulagsstofnun, sem úrskurðar um
málið. Tillögu að matsáætlun, matsáætl-
unina sjálfa og matsskýrsluna þarf að
kynna fyrir hagsmunaaðilum og almenn-
ingi, sem geta komið með athugasemdir
hvenær sem er í ferlinu innan ákveðins
frests.
Hvaða framkvæmdir þurfa að fara í um-
hverfismat? Í lögum um mat á umhverfis-
áhrifum er skýrt tilgreint hvers konar fram-
kvæmdir eru ávallt háðar umhverfismati.
Sem dæmi er bygging olíuhreinsunar-
stöðva, stórra virkjana og flestra tegunda
verksmiðja alltaf háð umhverfismati.
Einnig eru ýmiss konar landbúnaður, skóg-
rækt og fiskeldi oftast háð umhverfismati,
sem og stofnbrautir í þéttbýli og vegir
utan þéttbýlis sem eru lengri en 10 kíló-
metrar, svo einhver dæmi séu tekin.
Hver getur niðurstaðan verið? Ef Skipu-
lagsstofnun telur að framkvæmd hafi ekki
í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif
veitir hún þeim sem hyggst leggja út í
framkvæmdirnar, sem getur til dæmis
verið sveitarfélag, ríki, stofnun, fyrirtæki
eða einstaklingur, leyfi til að hefja fram-
kvæmdir. Skipulagsstofnun getur veitt
leyfið án skilyrða eða með ákveðnum skil-
yrðum sem sá sem hyggst framkvæma
þarf að uppfylla áður en hann hefur fram-
kvæmdir. Ef stofnunin telur hins vegar að
framkvæmd hafi umtalsverð umhverfisá-
hrif í för með sér leggst hún gegn henni.
Úrskurð Skipulagsstofnunar má kæra til
umhverfisráðherra innan fjögurra vikna frá
því hann var birtur. Öllum er heimilt að
kæra til ráðherra.
Allir geta gert athugasemdir
HVAÐ ER: UMHVERFISMAT
14. janúar 2005 FÖSTUDAGUR
Skuldunum slegið á frest
Indónesía, Srí Lanka og Seychelleseyjar hafa þekkst boð lánardrottna sinna um að fá skuldir sínar frystar um
sinn svo að þær geti einbeitt sér að uppbyggingu eftir hamfarirnar miklu. Aðrar þjóðir hafa afþakkað aðstoðina.
FJÁRHAGSAÐSTOÐ Lánardrottnar
ríkjanna sem verst urðu úti í
hamförunum við Indlandshaf á
dögunum hafa ákveðið að frysta
skuldir þeirra um sinn svo þau
geti einbeitt sér að uppbygg-
ingarstarfi. Þessi ríki eru þó
langt í frá skuldugustu lönd
heims. Ýmsar ástæður eru fyrir
þessum himinháu skuldum sem
margir telja að ríkari þjóðirnar
innheimti fullfreklega.
Svonefndur Parísarklúbbur
ákvað á fundi sínum á miðviku-
daginn að frysta skuldir þeirra
ríkja sem fyrir mestu mannfalli
og búsifjum urðu vegna flóð-
anna á annan dag jóla. Klúbbur-
inn er óformlegur félagsskapur
helstu iðnríkja heims en þau
eiga svimandi háar skuldir
útistandandi hjá þeim sem fá-
tækari eru. Klúbburinn fundar
10-12 sinnum á ári og ræðir
stöðu og horfur í þessum efnum.
Fljótlega eftir að hamfarirn-
ar miklu dundu yfir fóru ráða-
menn á Vesturlöndum að huga
að því að létta undir með þeim
ógæfusömu þjóðum sem fyrir
flóðunum urðu. Gordon Brown,
fjármálaráðherra Breta, stakk
upp á skuldafrystingu strax á
fyrstu dögum ársins og benti
á að það skyti skökku við að
þjóðirnar á Vesturlöndum gæfu
söfnunarfé með hægri hendi til
þess eins að innheimta það síðan
með þeirri vinstri. Ráðamenn
helstu iðnríkja heims tóku vel í
þessar hugmyndir og nú hefur
þetta verið ákveðið.
Frystingin tekur strax gildi
og er án sérstakra kvaða. Ekki
er þó búist við að öll ríkin sem
eiga kost á þessari aðstoð muni
þiggja hana. Taílendingar hafa
þegar afþakkað frystinguna og
vilja heldur borga af sínum lán-
um sem fyrr og Indverjar hafa
tekið í svipaðan streng. Ástæða
þessa er einfaldlega sú að skuld-
ir þessara ríkja eru ekki tiltak-
anlega miklar eins og sjá má á
meðfylgjandi töflu en jafnframt
lækkar lánshæfismat þeirra til
frambúðar. Indónesía, Srí Lanka
og Seychelleseyjar hafa hins
vegar tekið hjálpinni fegins
hendi enda er staða þeirra mun
verri en hinna þjóðanna.
Þorri ríkja þriðja heimsins
er skuldum vafinn. Stór hluti lán-
anna var veittur á sjöunda ára-
tugnum með milligöngu alþjóða-
stofnana og áttu þau að fara í
þróunarstarf og efnahagsupp-
byggingu. Á áttunda áratugnum
snarhækkuðu vextir en um svip-
að leyti ríkti efnahagskreppa í
heiminum. Því eru mörg ríki enn
í þeirri aðstöðu að erlendar
skuldir þeirra eru hærri í dag en
þegar til þeirra var stofnað þrátt
fyrir að þau hafi greitt af lánun-
um um áratugaskeið.
Á Vesturlöndum vex þeirri
skoðun stöðugt fiskur um hrygg
að rétt sé að slá verulega af
skuldum þróunarlandanna og
jafnvel gefa þær með öllu upp.
Öðruvísi geti þau ekki komið
efnahag sínum á réttan kjöl. Til
þess eru lánardrottnar ríkjanna
hins vegar afar tregir og ólík-
legt er að sú verði nokkurn tíma
raunin. Alþjóðabankinn stendur
að vísu fyrir sérstöku verkefni
þar sem ríku þjóðirnar greiða af
skuldum þriðja heimsins og
leggur Ísland fé til þessa verk-
efnis. Þessi aðstoð er þó háð
ýmsum skilyrðum, til dæmis að
einhvers konar markaðsbúskap
verði komið þar á.
Þótt flestir fagni ákvörðun
Parísarklúbbsins frá því á mið-
vikudaginn er hún ekki óum-
deild. Mannúðarsamtök segja að
með henni sé ekki nógu langt
gengið en aðrir hafa bent á að
þjóðirnar sem njóta góðs af
frystingunni séu langt í frá þær
skuldugustu í heiminum. Nær
væri að einbeita sér að Afríku-
ríkjunum í þessu sambandi.
sveinng@frettabladid.is
F l o k k u r Innlausnartímabil
Innlausnarverð*
á kr. 10.000,-
1989 2.fl. A 10 ár 15.1.2005 til 14.1.2006 37.642kr.
Auglýsing um innlausnarverð
verðtryggðra spariskírteina ríkissjóðs
Innlausnarverð er höfuðstóll vextir, vaxtavextir og verðbætur.*
Reykjavík, 13. janúar 2005
Innlausn spariskírteina ríkissjóðs fer fram í afgreiðslu Lánasýslu ríkisins, Borgartúni 21, 2. hæð,
Seðlabanka Íslands, Kalkofnsvegi 1 og bönkum og sparisjóðum um land allt.
HLJÓMLIST Skemmdarvargar fara
víða um og skilja eftir sig sviðna
jörð. Breskir verslunareigendur
hafa náð að stemma stigu við
eignaspjöllum með því að láta
klassíska tónlist hljóma fyrir utan
fyrirtæki sín. Þannig tvístra þeir
unglingaklíkum sem safnast
saman utandyra og hyggjast
brjóta og bramla það sem á vegi
þeirra verður.
Að sögn breska tímaritsins The
Economist þola margir unglingar
klassíska tónlist illa einfaldlega
vegna þess hve ókunnugir þeir
eru henni. Því er oftast nóg fyrir
búðarloku að setja Mozart í há-
talarana þegar mannsöfnuður
gerir sig líklegan til skemmdar-
verka. Stundum þarf þó að grípa
til framúrstefnulegri tónverka.
- shg
Klassísk tónlist:
Spornar við
skemmdarverkum
WOLFGANG AMADEUS MOZART
Spornar við skemmdarverkum.
SKULDIR RÍKJANNA SEM VERST
URÐU ÚTI Í HAMFÖRUNUM
Land Skuldir*
Indónesía 90
Indland 59
Taíland 47
Malasía 45
Srí Lanka 105
SKULDUGUSTU RÍKI HEIMS
Land Skuldir*
Líbería 526
Gínea-Bissá 354
Máritanía 243
Vestur-Kongó 241
Sierra Leone 207
*sem hlutfall af lands-
framleiðslu (í prósentum)
ÞEIR HAFA ÖRLÖG ÞJÓÐA Í HENDI SÉR
Herve Gaymard, fjármálaráðherra Frakklands, og Jean Pierre Joueyt, stjórnarformaður Par-
ísarklúbbsins, takast í hendur fyrir fund klúbbsins á miðvikudaginn.