Tíminn - 27.06.1976, Blaðsíða 5

Sunnudagur 27. júni 1976
TÍMINN
5
Kvikmynd
í smíðum
1 Róm er verið að vinna að kvik-
mynd, sem á að heita „Lif
Krists”. Franco Zeffirelli
stjórnar þvi verki. Furstahjónin
Grace og Rainier frá Monaco
komu i heimsókn til að fylgjast
með kvikmyndatökunni. Frúin
var sjálf leikkona fyrr á tið,
áður en hún giftist, og hefur enn
áhuga á sliku. A myndinni eru
hjónin að ræða við einn
leikarann, Ernest Borgnine,
sem frúin hefur þekkt i gegnum
árin.
A annarri mynd sjáum við Anne
Bancroft, sem leikur Mariu
Magdalenu og James
Farrentino, sem leikur Pétur,
taka sér smáhvild frá vinnunni,
★
Hvers vegna CIA hefur áhyggjur af fyrirsjáanlegum
veðu rf a rsb rey ti ng u m
Tveir meginþættirnir, sem búast má við,ef Ioftslag breytist á
jörðinni, og þau áhrif sem þær hefðu I tilgreindum löndum.
Gamla. D ... .
Belti rakra
vestlægra vinda.
Nyrðri takmörk
monsúnvindanna.
Kanada:
Korn-
framleiðsla
minnkaði um
helming.
Kornbirgðir
eyddust
algjörlega.
Strönd
Norður-Afríku
Yrði aftur
kornforðabúr
Evrópu.
Rússland:
Kazakhstan tapað
sem
kornræktarland.
Kina: Miklar hungursneyðir
fimmta hvert ár.
Indland: Miklir þurrkar fjórða hvert ár
lran. — fæðuframleiðslan mun aðeins
Kornrækt nægja fyrir þrjá fjórðu af íbúunum.
hæfist að nýju
á írönsku
hásléttunni.
Leyniþjónusta Bandarikjanna
(CIA), hefur nýlega sent frá sér
sina fyrstu veöurspá. Ef til vill
má fremur telja þetta viövörun
en spá, þvi þarna er fólk varað
við þvi að allar likur bendi til
þess.að veðurfar á jörðinni fari
kólnandi og geti valdið stór-
vægilegum samdrætti i fæðu-
framleiðslu auk stjórnmála-
kreppna. 1 öðrum orðum, þá
geta loftslagsbreytingar or-
sakaö geigvænlegar hungurs-
neyðir, stjórnmálalegt og efna-
hagslegt hrun ýmissa þjóða og
nauðungarf lutninga ibúa
þeirra.
Þaö sem olliþvi, að CIA fór að
fá áhuga á svo óliklegu við-
fangsefni sem veðrinu, er þaö
sjónarmið að fyrirsjáanlegt er,
að i kjölfar þess að kjör versna
hjá fólki af völdum fæðuskorts
og fleiru komi fram öflugar og
útbreiddar fjöldahreyfingar og
þjóðfélagsbyltingar.
I skýrslu um þessi mál, sem
fullgerö var fyrir tveimur árum
segir að það komi æ betur I ljós,
að upplýsingaþjónustan verði
aðskilja mikilvægi þeirra ógna,
sem stafa af völdum loftslags-
breytinga. Sem dæmi um yfir-
vofandi ógnir má nefna rýrnun
á fóöurræktarsvæðum I Sovét-
rikjunum, hrun á kornfram-
leiðslu I Kina og Kanada um
helming og 25-60% i Evrópu,
auk hinna heföbundnu upp-
skerubresta 1 Indlandi.
Það er þó ekki meining CIA að
fara út I veðurfræðirannsóknir.
Skýrsla þerra er byggð á rann-
sóknum veðurathugana manna
viða um heim, og mikilvægi
hennar liggur I þvi aö upp-
lýsingaþjónustan gerir sér nú
grein fyrir afleiöingum veöur-
farsbreytinga og geti undirbúiö
sig fyrir þær, sér I lagi er þar átt
við möguleikann á þvi að alls
kyns stjórnmálaleg uppþot og
óeirðir brjótist út um allan
heim.
Veðurfræöi er vfeindagrein,
sem enn á eftir að sllta barns-
skónum og ber vlsindamönnum
ekki saman um það hvað muni
gerast og geti gerzt I veðurfari
jarðarinnar á næsta tiu ára
timabili, hvað þá á næstu 100
árum. Samt sem áður gefa
þekktar breytingar liöinna ár-
hundraða og — þúsunda okkur
þó nokkra visbendingu. Dæmi:
Allmargar isaldirhafa farið yfir
jörðina á siðustu skeiðum
hennar og hafa þar skipzt á
jökulskeið og hlýskeiö. Loftslag
mun á hlýskeiðum hafa verið
svipað þvi sem nú er og jafnvel
hiýrra á köflum og hafa þau að
meðaltali staöið i 50000 ár. A
grundvelli þessa er engin
ástæða til að óttast isöld i náinni
framtlð, þvi ekki munu vera
nema tíu þúsund ár liöin siðan
isöld lauk og hlýskeiö hafizt.
Fyrir ekki svo mjög löngu var
veðurlag greinilega mun
kaldara heldur en það er nú.
„Litla isöldin”, sem svo er
nefnd og gekk yfir jörðina á
árunum 1500-1850 var einkennd
af, að meðaltali einni gráðu á
Celsius lægra hitastigi heldur en
nú er.
Fyrri helmingur tuttugustu
aldarinnar hefur verið óvenju
heitur og var meðalhitinn á
árunum 1930-1960 liklega hærri
en á nokkru öðru sambærilegu
timabili á siðustu þúsund
árum. Hitastig hefur farið
lækkandi frá þvi 1940, en allt
bendir i þá átt, að á siðustu
árum hafi sú þróun stöðvazt.
Vegna hins óvenjulega milda
loftslags, sem hingað til hefur
rikt á þessari öld, mætti leiða
skynsamleg rök aö þvi að viö
séum á leiö inn i kaldara tiina-
bil. Þó er i þvi sambandi ekki átt
við isöld. Um nákvæmari spá en
þessa, greinir veðurfræðinga á.
Skýrsla CIA er að mestu
byggö á rannsóknum og
kenningum Reids Byrsons, og
starfsfélaga hans við Háskólann
I Wisconsin. Kenning hans er I
þvi fólgin, að norðurhvel jarðar
sé að hverfa aftur til þeirra
skilyrða, sem voru á „Litlu is-
öld”, ogsé það eölilegt eftir það
hitaskeið, sem rikt hefur það
sem af er tuttugustu öldinni. Sú
lækkun á meöalhita sem þessu
yröi samfara mælist aðeins ein
gráða á Celsius, en myndi hún
hafa i för með sér djúpstæðar
afleiðingar?
' Veðurfræöilega séð, þá
mynduhelztu áhrifin verða þau,
að belti vestlægra rakra vinda
myndifærast suður á bóginn, en
vindar þessir eru áhrifamestu
þættirnir I loftslaginu á Bret-
landseyjum og Norö-
vestur-Evrópu. Norðlægari
héruð yröu þurrari og auövitaö
svalari og heföi það hörmuleg
áhrif á helztu kornræktar-
svæðin, svo sem Kanada og
Kazkhastan (sjá kort). Aftur á
móti öðluðust svæöi eins og
Norður-Sahara og íran á ný
frjósemi sina, sem þau höfðu
óvéfengjanlega fyrr á
timum, en það myndi á engan
hátt geta bætt þaö upp aö nyrðri
takmörk monsúnvindanna
þokuðust nær miðbaug og eyöi-
merkur á noröurhveli flyttust
sunnar, (einnig sýnt á kortinu).
Hungursneyðir þær, sem orðið
hafa á Shal svæðinu nýlega —
belti sunnan við Sahara — og
óstööugir monsúnvindar á Ind-
iandi gætu verið fyrirboðar
slflcra breytinga.
Þá hefði lægra hitastig einnig
bein áhrif. 1 Evrópu er árlegur
meðalhiti um 12 gráður C og
gétur hún séð þremur mönnum
fyrir fæöu á hvern hektara af
ræktuðu landsvæði. Þeim
fækkar hins vegar niður i tvo, ef
hitastig lækkar þó ekki sé nema
um eina gráðu eftir þvi sem
Bryson segir. Ef sambærilegar
breytingar yrðu i Kina,
minnkaði fjöldi þeirra, sem
hver ræktaður hektari fram-
fleytir úr sjö niður i fjóra.
Ef slikt, sem að framan er
talið gerist, gætu skapazt umrót
og óeirðir viða um heim, sem
búast mætti við að upplýsinga-
þjónusta CIA heföi áhuga á, en
ekkert er um það sagt i
skýrslunni, hvers konar form
slikur áhugi tæki á sig.
(þýtt og endursagt JB)