Tíminn - 27.06.1976, Blaðsíða 29

Sunnudagur 27. jún! 1976
TÍMINN
29
® P. STEFÁNSSON HF.
HVERFISGÖTU 103 REYKJAVÍK SÍMI 26911 PÓSTHOLF 5092
árslokum 1960 til ársloka 1975
stækkaði fiskiskipafloti Is-
lendinga úr 775 skipum alls 71
þúsund brilttórúmlestir í 900 skip
alls 99 þúsund brúttórúmlestir.
Vöxturinn er tæplega 41%. Hann
er að nokkru vanmetinn, vegna
þess að breytingar voru gerðar á
mælingareglum, þannig að t.d.
skuttogarar mælast mun minni
samkvæmt nýju reglunum heldur
en þeir hefðu gert samkvæmt
þeim gömlu.
A þessu árabili fjölgar skipum
á Norðurlandi vestra úr 30, alls
2.800 þús. brúttórúmlestir i 45,
3.700 brúttórúmlestir. Á Norður-
landi eystra er vöxtur flotans árin
1960 til 1975, úr 86 skipum i 133
skip, ogúr 6.200 brúttórúmlestum
i 13.300 brúttórúmlestir. Vöxtur
norðlenzka fiskiskipaflotans er
þvi mun meiri en vöxtur alls flot-
ans. A fyrrgreindu timabili hefur
hlutdeild norðlenzka flotans vaxið
úr tæpum 13% i 17%, þegar miðað
er við rúmlestatölu.
Það kemur einnig i ljós, að
fiskiskip Norðlendinga eru
nokkru minni að meðaltali held-
ur en landsins i heild, þar eð
fjöldahlutfall þeirra er nokkru
meira en stærðarhlutfall.
Þessi munur stafar fyrst og
fremst af þvi hversu bátar Norð-
lendinga eru miklu minni en
landsins i heild. í árslok 1975 var
meðalstærð báta á landinu öllu
tæplega 74brl., en aðeins 43
brúttórúmlestir á Norðurlandi.
Bátar eru mun minni á Norður-
landi vestra heldur en Norður-
landi eystra. Á Norðurlandi
vestra var meðalstærð bátanna
aðeins 27 brúttórúmlestir, en 48
brúttórúmlestir á Norðurlandi
eystra.
Mikilvægi togaraútgerðar er mis
munandi eftir landshlutum. 1 árs-
lok 1975 áttu Islendingar 65 tog-
ara, þar af 58 skuttogara. Þessi
togarafloti var þá samtals 36
þúsund brúttórúmlestir, eða 36%
af fiskiskipaflotanum. Þá var
togarafloti Norðlendinga 6.800
brúttórúmlestir eða 60% af norð-
lenzka fiskiskipaflotanum, þann-
ig að á Norðurlandi er útgerð
togara mun stærri þáttur i út-
gerðinni heldur en fyrir landið i
heild.
Allitarlegar upplýsingar liggja
fyrir um verðmæti fiskiskipa-
flotans i árslok 1974. Þá var verð-
mæti hans tæplega 29 milljarðar.
Fiskiskipafloti Norðlendinga
var þá metinn á um 5,4 milljarða.
Verðmæti fiskiskipaflota Norð-
lendinga var þvi um 19% af heild-
arverðmæti flotans. Þegar þessar
tölur eru skoðaðar með hliðsjón
af stærð flotans á sama tima,
hlýtur ástand norðlenzka flotans
að teljast nokkuð gott, þar eð
hlutur Norðurlands i heildarverð-
mæti flotans er öllu meiri en
nemur stærðinni.
Fjárfesting og fjár-
mögnun.
Fyrir um sex árum stóð hrað-
frystiiðnaðurinn frammi fyrir
þeim vanda að þurfa að fjárfesta
milljarða á þáverandi verðlagi i
almennum hollustuháttaendur-
bótum. Von var á nýrri reglugerð
i Bandarikjunum um almenna
hollustuhætti i matvælaiðnaði.
Samkvæmt þeim kröfum sem þar
áttu að koma fram, var búizt við
að islenzkur hraðfrystiiðnaður
væri almennt langt frá þvf að
standast þær.
Gerðar voru almennar holl-
ustuháttaúttektir á öllum hrað-
frystihúsum landsinst flestar á
vegum Sölusamtakanna.
Þegar kom að framkvæmda-
stigum kom i ljós, að ogyerningur
var að framkvæma h^llustu-
háttaendurbæturnar án þess að
auka hagræðingu og bæta sam-
ræmi vinnslurásarinnar i leiðinni.
Þar sem hér var um að ræða
framkvæmdaáform alls að fjár-
hæð 12 milljarðar á núverandi
verðlagi var talið nauðsynlegt af
hálfu opinberra aðila, vegna
lánastofnana að reyna að dreifa
þeim á sem flest ár og jafnast i
samvinnu við framkvæmdaaðila.
Nú eru þessar framkvæmdir
langt komnar, en enn bólar ekki á
reglugerðinni sem varð kveikjan
að þessari fjárfestingarbylgju
frystiiðnaðarins.
Framkvæmdir hraðfrystihúsa
á Norðurlandi voru áformaðar
1,7 milljarður á núverandi verð-
lagi, þar af 750 milljónir á Norð-
urlandi vestra og 950 milljónir á
Kristbjörg frá Húsavfk.
Norðurlandi eystra. Fram-
kvæmdir hraðfrystihúsanna á
Norðurlandi virðast hafa verið
örlftið minni árin 1974 og 1975
heldur en ráð var fyrir gertþ Það
er ekki á neinn hátt óeðlilegt, þar
eð alltaf geta orðið breytingar á
framkvæmdaáformum.
I kjölfar hraðfrystihúsaáætlun-
ar var hafin samantekt á fram-
kvæmdum og áformum saltfisk-
verkunarstöðva.
Framkvæmdir i saltfiskverkun
eru mun minni heldur en í hrað-
frystingu. 1 ár er gert ráð fyrir 730
milljóna króna framkvæmdum
i saltfiskverkun fyrir landið i
heild, þar af 40 milljónum á Norð-
urlandi vestra, og 70 miiljónum á
Norðurlandi eystra, samanborið
við 2.300 milljóna króna fram-
kvæmdir hraðfrystihúsa, þar af
106 milljón króna framkvæmdir á
Norðurlandi vestra og 257
milljónir á Norðurlandi eystra.
Fjármögnun
sjávarútvegsins
Helztu f jármögnunarleiðir
sjávarútvegsins eru i gegnum
stofnlánasjóðina, viðskiptabank-
ana og úr rekstri fyrirtækjanna.
Eins og nafnið bendir til, er
Fiskveiðasjóður helzti stofnlána-
sjóður sjávarútvegsins. Útlán
hanshafa stóraukiztá undanförn-
um árum, úr 308 milljónum króna
árið 1970 i 2,7 milljarða árið 1974.
Á þessu timabili hafa lánveiting-
ar Fiskveiðasjóðs til Norðurlands
aukizt úr 60 millj. kr. i 962
milljónir króna eða úr 20% i 36%
af lánveitingum sjóðsins.
Arið 1970 voru lánveitingar
Fiskveiðasjóðs til Norðurlands
vestra 38 millj. kr., en 119 árið
1974. Á sama timabili jukustlán-
veitingar Fiskveiðasjóðs til Norð-
urlands eystraúr23millj.kr. i 843
millj. kr.
Aðrir stofnlánasjóðir, sem
sjávarútvegur á aðgang að eru
helztir Byggðasjóður og Atvinnu-
leysistryggingasjóður.
Byggðasjóður hefur lánað um
lOOmilljónir á ári til sjávarútvegs
á Norðurlandi siðastliðin 4 ár. Áð-
ur en Byggðasjóður var stofnaður
voru Atvinnujöfnunarsjóður og
Atvinnujöfnunarnefndirnar starf-
ræktar.
Sérstöku fé var veitt úr At-
vinnujöfnunarsjóði til Norður-
lands, vegna Norðurlandsáætlun-
ar.
Lánveitingar Atvinnuleysis-
tryggingasjóðs,Fiskimálasjóðs
og annarra stofnlánasjóða til
sjávarútvegs á Norðurlandi hafa
verið fremur litlar.
Bankakerfið hefur fjármagnað
fjárfestingar og rekstur sjávarút-
vegs og fiskvinnslu að miklu leyti
með skammtúnalánum út á af-
urðir og lánsloforð fjárfestingar-
lánasjóða.
Ekki liggur ljóst fyrir hverjar
lánveitingar bankakerfisins hafa
verið eftir landshlutum, en i töflu
XII er sýnt yfirlit yfir útistand-
andi lán stærstu viðskiptabank-
anna til sjávarútvegs og fisk-
vinnslu I árslok 1971-1975. A þess-
um árum hafa þau liðlega þre-
faldazt, úr 2,7 milljörðum króna, i
9,0 milljarða.
Hlutur Norðurlands í fyrir-
greiðslu bankakerfisins virðist
vera i samræmi viö hlutdeild þess
i sjávarútvegi landsmanna al-
mennt.
^■nusiin
RLLEGR0
nokkru lægri eða að meðaltali kr.
760 þús. á hvern framteljanda. 1
fiskveiðum voru þær rúmlega kr.
1.100 þúsund og 690 þúsund við
fiskvinnslu. Tekjur á Norðurlandi
vestra eru nokkru lægri en á
Norðurlandi eystra.
Þróun mannafla
i sjávarútvegi
á Norðurlandi
Yfirleitt verður hlutfallsleg
fækkun vinnuafls i frumvinnslu-
greinum, landbúnaði og sjávarút-
vegi með túnanum, en fjölgun i
úrvinnslu og þjónustugreinum.
Þetta gerist hvort sem mönnum
likar betur eða ver. Hjá þeim
þjóðum, þar sem hagþróun er
komin einna lengst er jafnvel far-
ið að fækka i úrvinnslugreinum.
Arlegar upplýsingar eru til um
skiptingu mannafla á atvinnu-
greinar eftir sveitarfélögum frá
árinu 1963.
A þeim árum, sem liöin eru sið-
an, verður vart við nokkra breyt-
inguá samsetningu vinnuafls eft-
ir atvinnugreinum, sem kemur
fram i vaxandi þjónustustarfsemi
á Norðurlandi öllu og töluverðri
fækkun hlutfallslega i landbúnaði
á Norðurlandi eysira, en veiðar
og vinnsla sjávarafurða viröast
hafa haldið sinum hlut.
Lokaorð.
Það er erfitt að spá um framtið-
ina, einkum þegar þekking okkar
um nútiðina er takmörkuð, ég vil
þvi hvoriii spá vel né illa fyrir
sjávarútvegi á Norðurlandi, held-
ur aðeins árétta þau orð, sem svo
oft hafa verið sögð áður, að þaö er
að mjög miklu leyti undir okkur
sjálfum komið hvernig til tekst
um sjávarútveg landsmanna.
Nauðsynlegt er að draga úr sókn
og friða smáfisk, þvi að það hafa
aldrei þótt góðir búmenn, sem eta
útsæðið á vorin.
Hlutdeild sjávarútvegs í
atvinnuskiptingu Norð-
urlands.
Um 13% landsmanna starfa við
fiskveiðar og -vinnslu, tæp 20%
þeirra búa ' á Norðurlandi. Á
Norðurlandi lætur nærri að um
16% hafi framfæri sitt af sjávar-
útvegi. Þetta hlutfaller breytilegt
eftir þéttbýlisstöðum. Nokkrir
staðir á Norðurlandi eru þvi sem
næst alveg óháðir sjávarútvegi,
en i öðrum hefur þorri ibúanna
framfæri sitt af sjávarútvegi. A
Norðurlandi vestra eru það eink-
um Skagaströnd, Siglufjörður og
Hofsós, sem eru mjög háðir fisk-
veiðum, þar eð 40% af vinnu-
framlagi þessara staða er við
sjávarútveg. En þeir staðir sem
ná þessu marki á Norðurlandi
eystra eru Ólafsfjörður, Greni-
vik,Hrísey, Grimsey, Raufarhöfn
og Þórshöfn.
Atvinnutekjur i
sjávarútvegi.
Atvinnutekjur i fiskveiðum eru
yfirleitt nokkru hærri en meðal-
tekjur, en aftur á móti eru at-
vinnutekjur lægri við fiskvinnslu
heldur en meðaltekjur. Þetta er
þó engan veginn einhlitt eins og
fram kemur i töflu XIII. Sam-
kvæmt þvi voru meðaltekjur
framteljenda á landinuum kr. 830
þúsund árið 1974. t fiskveiðum
voru þærkr. 1.160 þúsund en fisk-
vinnslu 730 þúsund.
Tekjur á Norðurlandi voru
I frumskógí umferóarinnor ereinn,
sem lœtur sig litiu skiptn, þntt hnnn furi um mnlnruegi.
Yfir stokka og steina fer sá hinn trausti Allegro. Hann er lipurt og sterkt ”dýr" af þeirri tegund, sem
spjarar sig viö ótrúlega erfiöar aðstæður, án þess að missa "fótfestu”.
"Hydragas”, er eindæma góð vökvafjöðrun, sem tryggir að hjólbarðarnir hafa stöðugt og öruggt tak
á veginum. Það er þess vegna ástæðulaust að hristast og skakast á holóttum malarvegum landsins.
Um Allegro má segja þetta: Hann er með framhjóladrif, sem tryggir liprar beygjur um leið og hjólbarð-
arnir hafa öruggt tak á veginum, jafnvel á erfiðum vetrarbrautum. Undir vélarhlífinni
malar þverliggjandi vél með hitastýrðri kæliviftu (hún er sterk, en drynur ekki). Fimm
stiga gírkassi (1500-gerðin) eykur sparneytni og ánægju við akstur.
"Tannstangar” stýring tryggir öruggar og liprar hreyfingar. Sérstak-
lega styrktir diskahemlar á framhjólum auðvelda snögga hemlun,
ef nauösyn krefur.
Það eina, sem sparað hefur verið í Allegro, er
reksturskostnaðurinn. Varahlutir fást fyrir hóflegt
verð; sama má segja um viðgerðaþjónustu og
Allegro lætur sér nægja tæplega
8 lítra á hverja 100 kílómetra.
Fáir gætu trúað að óreyndu,
hve þetta hlaupadýr er ódýrt.