Tíminn - 12.09.1976, Blaðsíða 28

28
TÍMINN
Sunnudagur 12. september 1976.
Spannviddin miili stöplanna yfir miöri ánni var yfir 300 metrar.
Vínarborg:
Brúin hrundi ~!TT«r
.‘ • v'
y>
' * ; >;vv* %>w •
■ ÍH;? ' -í
- 7' mm
n k ■ aO
•; ’<i 'f_ ■ 4 '■ ;.''[>r
\ <' , V *i ninifsi i
'
. ■
" •? ;

r'-;: •' .'
•:••■•■•• •:•:
. ■
'......:
MM — Vinarborg 26.8.
Eittaf táknrænustu mannvirkj-
um Vinarborgar, sem jafnframt
var nátengt sögu borgarinnar sið-
ari áratugina, „Reichsbrucke”,
eöa Rikisbrúin, hrundi árla
morguns sunnudaginn 1. ágúst.
Undanfarnar vikur hefur vart
verið um annað rætt en hrun
helztu brúarinnar yfir Dóná. Hún
var ekki aðeins aöal samgöngu-
leiöin milli miðborgar Vinar og
mjög fjölmennra hverfa á hinum
bakkanum, heldur einnig tengi-
liðurmillihéraða norðan og sunn-
an borgarinnar. Brúin var þvi
lang fjölfarnasti vegarspotti i
gjörvöllu Austurríki. A hverri
kiukkustund fóru 18.000 bflar um
hana.
Meðal hinna fjölmörgu, sem
fóru um brúna oftar en einu sinni
á dag, voru margir Islendingar,
sem eru hér búsettir eöa við nám.
Þaö voru því margir, sem tóku
undir orð borgarstjórans,
Leopold Gratz, þegarhann heyröi
um atburðinn: „Guði sé lof, að
þetta geröist ekki milli kl. fimm
og sex eftir hádegi á mánudegi”.
Reyndar brugðust margir viö
eins og ritari borgarstjóra, þar á
meðal undirritaður, en ritarinn
sagði: „Machts kane bleden
Witz” (Þetta er lélegur brand-
ari!)
Hvað sem ööru liður, má telja
það ganga kraftaverki næst, að
aðeins einn maður skyldi farast,
þegar brúin hrundi. Sex aðrir
voru staddir á brúnni, þar af 5
á brúarsporðinum. Þeir áttu fót-
um sinum fjör að launa, en þeir
voru að huga að smábilun i bil.
Strætisvagnastjóri var að aka
tómum strætisvagni yfir brúna og
strætisvagninn fylgdi með
brúnni, vagnstjórinn hentistupp i
þakið, en slapp með smáskrámur
og taugaáfall. Honum hafði tekizt
að komast upp á þak vagnsins,
þegar brunaliðið bjargaði honum
á bát hálftima seinna. Farartæki
mannsins, sem fórst, var einnig á
brúnni og fannst ekki fyrr en
löngu seinna.
Hið fyrsta, sem mörgum datt i
hug, var aö um skemmdarstarf-
semi væri að ræðaTimasetningin
hefði veriðsérstaklega valrn til að
fórna sem fæstum mannslifum.
Við fyrstu rannsóknir kom þó
ekkert i ljós, san benti á spreng-
ingu og endanlegar niöurstööur
afsönnuðu algjörlega tilgátur um
hermdarverk.
Brúin var undir
„óheillastjörnu’’
Stjörnuspákona hér i borg sagði
Reichsbrucke skömmu eftir opnina 1937.
eftir slysið að brúin hefði verið
undir óheillastjörnu. Ef litiö er til
baka er óhjákvæmilegt aö sam-
þykkja það aö nokkru leyti. 1934
þegar hafiztvar handa um bygg-
ingu brúarinnar, voru settar upp
fallbyssur við hliöina á bygginga-
skúrunum. Borgarastyrjöldin
kom i veg fyrir brúarsmiöina áö-
ur en hún hafði hafizt. Seinna,
meðan brúin var enn i smiðum,
brotnaði gufuskipið „Wien” i
spón, þegar það rak þversum á
einn stöpulinn. Skipið hafði verið
aö snúa viö og áin var i' vexti.
Þaö þurfti mikla bjartsýni og
framtakssemi til að reisa þetta
stórvirki á þessum timum i Aust-
urriki. Eitt aöalvandamálið var
það, að ekki var hægt aö flytja
neitt hráefni inn frá Þýzkalandi.
Nota varð þvi aö miklu leyti efni
frá fyrra striði. Brúin var þvi
eldrimeð tilliti til efnis, heldur en
smiðaár hennar gefur til kynna.
í ág. 1937 var svo brúin opnúð
við mikla viðhöfn. Hún kom 1
staðinn fyrir Krónprins Rúdolfs
brúna, sem var frá árinu 1876.
Rikisbrúin („Reichsbrucke”)
eins og hún var kölluö seig i byrj-
un um fimm cm i staðinn fyrir
nokkra millimetra eins og áætlað
Strætisvagn var á miðri brúnni, þegar hún hrundi. Hann fyigdi með brúnni en ökumaðurinn slapp.
1 baksýn sést aðsetur SÞ I Vin f byggingu.
„Syndaselirnir": Borgarstjórinn
Leopold Gratz og borgarfuiltrú-
inn Hoffmann.
hafði verið, svo að þurfti að
styrkja hana. Þetta var keðjubrú,
1200 metra löng og 1300 tonn á
þyngd. Brýr af þessu tagi eru nú
orðnarsjaldgæfar og er Elisabet-
arbrúin i Budapest ein af fáum,
sem nú standa.
Brú Rauða hersins
A siöustudögum striðsins komu
SS sveitir fyrir sprengiefni til
þessað sprengja brúna i loft upp.
Sjómönnum af fljótabátum og
andspyrnuhreyfingarmönnum
tókst að koma i veg fyrir það á
siöasta augnabliki. Brúin slapp
með litilsháttar skemmdir af
völdum sprengjubrota.
Að lokinni endumýjun 1945 fékk
brúin nýtt nafn. Hún hét nú „Brú
Rauða hersins”. Þvl nafni hélt
hún fram til 1955, þegar samning-
ar voru gerðir við stórveldin, sem
hernámu Vinarborg. Þá fékk hún
aftur sitt gamla nafn: Rikisbrúin.
Orsök hrunsins
Eins og áður er getið, kom tæp-
lega nokkurn tima til greina, að
um skemmdarverk heföi verið að
ræða. Komu nú fram ýmsar til-
gátur um ástæðuna til þess, að
þetta mikla mannvirki hrundi
saman eins og spilaborg. Þær
helztu voru, að um ryð eða málm-
þreytu i festingum á brúarsporð-
um eða stöplum hefði verið að
ræða.visssveiflutiðni heföi fengið
brúna „með sinni eigin tiðni” til
að sveiflast meir og meir þar til
hún brast, eða, eins og siðar kom i
ljós að einn brúarstöpuflinn hafði
gefið sig. Stöpullinn, sem gaf sig,
hafði verið fyfltur með sandi, en
ekki steypu. Fram kom, að steyp-
an hafði flka molnaö á stöplinum,
og má vera, að mikil hitabrigði
skömmu fyrir hruniö hafi haft sitt
að seg ja.
Samgönguerfiðleikar
á láði og legi
Dóná lokaðist náttúrlega fyrir
allri skipaumferð. Kom greini-
lega i ljós hversu veigamiklu
hlutverki hún gegnir sem ein
helzt flutningaleið Mið-Evrópu.
Verst verður svæðið i kringum
Linz úti, en þangað er flutt u.þ.b.
60.000 tonn af fljótandi eldsneyti
og annaðeinsaf kolum á hverjum
mánuði eftir Dóná. Stærsta hlut-
ann af þessu nota VÖEST verk-
smiðjurnar i Linz.en þær fá málm
grýtið frá Rússlandi og er það