Tíminn - 06.02.1977, Blaðsíða 10

10
Sunnudagur 6. febrúar 1977
Jónas Jónsson:
SSSi
Ibiiöarhúsiö I Sandfellshaga f öxarfiröi. — Ljósmynd: Jónas
Heyskapurinn er undirstaöa búskapar á Islandi. Æ meiri hluti af vetrarfóöri og Deit
fæst nú af ræktuöu landi. — Ljósm.: Jónas.
VERDLAG - LÁN
í síðustu grein i þess-
um flokki, sem byggir
á efni úr skýrslu um
þróun landbúnaðar og
hugleiðingum út frá
þvi, var skýrt frá verð-
lagningu landbúnaðar-
vara, hvernig hún færi
fram og hvaða þættir
réðu endanlegu verði
til neytandans. Þar
kom m.a. fram, að það
er margt annað, sem
ræður verðinu, en það
hvað bóndanum er ætl-
að.
Launaliöur verðlagsgrund-
vallarins er nú aöeins tæp 50%
af gjaldahlið grundvallarins, en
þar i eru öll laun til fjölskyld-
unnar aðkeypt vinna, orlof,
sjóðagjöld og friðindi, sem
bændum er áætluð.
Þaö væri bæöi bændum og
neytendum mjög i hag ef hægt
væri aö lækka aðra kostnaðar-
liði við framleiðsluna og vinnslu
og dreifingu hennar til neyt-
enda. Aðrar þjóðir, sem ætla
mætti að heföu möguleika til að
framleiða landbúnaðarvörur á
ódýrari hátt en við, sjá sér hag i
þviaö beitaýmsum ráðum til að
lækka verð þeirra til neytenda I
löndum sinum. Þar á meöal er
mikið um beina framleiðslu-
styrki og niöurgreiöslur á frum-
stigi framleiðslunnar. 1 þeim
sömu löndum heyrast þó hvorki
slikar raddir, sem hér hrópa si-
bylju um ónytjungsskap bænda-
stéttarinnar né það, aö landbún-
aöarframleiðslan sé þjóðinni ó-
hagkvæm.
Útúrdúr um verðlag
hér og þar
Hér er sifellt verið aö tala um,
aö landbúnaðarvörurséu dýrar.
Sjaldnast er reynt að rökstyöja
þærfullyröingar. Nú er þaö auð-
vitaö álitamál, hvaö er dýrt og
hvað ekki. Gera má margs kon-
ar samanburði i þvi tilliti.
Er mjólkin dýr boriö saman
viö aöra drykki, þó að ekki sé nú
tekið tillit til hollustu og næring-
ar? Nú kostar litri af mjólk frá
66-75 kr. hver litri eftir umbúð-
um. Niðurgreiöslur erukr. 37.30
eða kr. 103.30, 112.30, ef ekki
væru niðurgreiöslur. „Kók”
mun hins vegar kosta i matar-
búö frá 143-165 kr. litrinn. 1 Dan-
mörku kostaöi mjólk, sem svar-
aði um 85 kr. litrinn fyrir siöustu
jól. Þar munu ekki vera niður-
greiðslur á mjólk. Islenzkir
bændur eiga nú aö fá tæpar 75
krónur fyrir litrann af mjólk-
inni. Siðar þegar grundvallar-
verö á mjólk var ákveðiö til
norksra bænda vorið 1976, áttu
þeirað fá minnstum 58 kr. fyrir
litrann. Þaö er þeir bændur,
sem framleiða mest eða yfir 30
þús. lltra á ári og búa við bezt
skilyrði til mjólkurframleiöslu.
Verö til þeirra, sem minna
framleiða og/ eöa búa viö verri
skilyrði, fer svo hækkandi, allt
upp i um 86 kr. litrann. Auk þess
greiðir rikiö niður flutnings-
kostnað á mjólk í verulegum
mæli (varði til þess 3400 millj.
kr. á sl. verðlagsári) og þar til
viðbótar geta norskir mjólkur-
bændur fengið framlag til vot-
heysgerðar, til að nota kartöflur
til fóðurs, og aö vissu marki ó-
dýrara kraftfóður. Niður-
greiðslur eru svo allverulegar á
mjólk til neytenda.
I Sviþjóö var verð á neyzlumj-
ólk frá mjólkurbúum eftir verð-
ákvörðun i júni sl. um 113 kr.
litrinn, en þá greiddi rikið verð-
ið niður um 49 kr. á litra á mjólk
með 0,5-3% fitu, en með 54 kr.
hvern litra af undanrennu.
Veröiö til bænda hefur svo fariö
eftir þvi hvaö búin þurftu I
vinnslukostnað, en væntanlega
ekki verið lægra en þaö, sem is-
lenzkir bændur fá nú.
Það mætti lengi rekja dæmi
svipuö þessu. Þau sanna ekki
mikið hvert fyrir sig, þvi að til
þess þyrfti að taka ótal marga
þætti aðra, svo sem fjármagns-
kostnað, verð á rekstrarvörum
o.fl. Ef bera á saman hlutina frá
siónarmiði n“vtandans. byrfti
að lita á timalaun, skatta og
tryggingarmál o.fl. o.fl.
Dilkakjötið er okkar aðalkjöt-
framleiðsla og bezta neyzlu-
vara. A sl. hausti áttu bændur
hér að fá fyrir það kr. 478.98
hvert kg. af fyrsta flokki. Um
svipað leyti var verð til bænda I
Vestur-Þýzkalandi um 520-550
kr./kg. Þá greiddu islenzkir
neytendur fyrir islenzka kjötið
497 kr./kg., fyrir heila skrokka
679 kr./kg., fyrir framparta og
læri kr. 776 hvert kg., en á sama
tima þurftu neytendur i Ham-
borg, ef þeir vildu gæða sér á
nýjuþýzku lambakjötiaö greiöa
frá 1408-1920 kr./kg. fyrir læri
eða hrygg og frá 768-1168 kr./kg.
fyrir frampart. Þeir gátu um
svipað leyti einnig fengiö frosið
nýsjálenzkt kjöt fyrir um 396-
556kr./kg. framparta og 534-716
kr./kg. læri.
Freistandi væri aö nefna hér
enn fleiri tölur, en nú skal stað-
ar numið og vikið að þvi, sem
átti að vera aöalefni þessarar
greinar, svolitiö meira úr
skýrslu um þróun landbúnaöar.
Framlög og lán
til landbúnaðarins
Það viröist mjög útbreiddur
misskilningur, að framlög til
landbúnaðarins séu hér mjög
mikil og margháttuð borið sam-
an viö það, sem annars staðar
tiðkast. Auðvitað getur þaö ver-
iö matsatriði eins og svo margt
annað, hvað séu mikil framlög
og hvaða framlög eigi rétt á sér.
Hitt er svo vist, að siöan jarö-
ræktarlögin voru fyrst sett 1923,
hafa framlög samkvæmt þeim
stuðlað að aukinni ræktun og
bættum húsakosti og þar með
aukinni framleiöni i landbúnaö-
inum, sem jafnt og þétt hefur
komiö neytendum til góða 1
hlutfallslega læKKuou voru-
verði. Eins er það ljóst, aö þeg-
ar litið er yfir lengra timabil,
hefur það farið furðu nærri, að
framleiðslan hafi fylgt innan-
landsþörfum. Hér hefur- ekki
veriö um verulega offram-
leiðslu að ræöa, ef það er litiö á
það sem offramleiðslu, sem
þarf að flytja út. Sveiflur I
framleiðslunni eftir árferöi og
árstimum (mjólkurframleiösl-
an) hljóta að verða það miklar,
aö erfitt er að fullyröa, aö hér
hafi verið fylgt rangri stefnu
eöa stefnu, sem hvettitilof mik-
illar framleiðslu.Viö þettabætast
svo verð og markaðssveiflur er-
lendis, sem erfitt er að ráða viö
FJÁRMUNAMYNDUN í SVEITUM ÁRIN 1955-1975
Milljónir króna
* Ræktun & girðing Útihús Vélar & tæki Fjármunara. samt.veról. hvers árs Fjármunam. samt.veról. árs.1969
1955 32,9 64,4 24,7 122,0 548,4
1956 44,0 62,9 23,4 130,3 503,2
1957 47,6 74,8 24,2 146,6 522,2
1958 52,3 82,8 36,7 171,8 . .. 568,3
1959 62,4 82,4 37,5 182,3 550,1
1960 68,5 93,6 38,3 200,4 501,0
1961 82,0 94,9 53,1 230,0 502,8
1962 85,3 133,7 70,0 289,0 ■ 601,1
1963 103,2 132,3 111,0 346,5 718,0
1964 159,0 175,8 106,2 441,0 816,2
1965 148,6 234,7 149,6 532,9 902,9
1966 140,9 237,1 175,3 553,3 ' 872,1
1967 196,2 259,5 129,0 584,7 866,7
1968 236,5 261,4 130,0 627,9 .. 779,6
1969 209,6 210,0 .81,4 501,0 501,0
1970 255,4 204,1 182,0 641,5 570,0
1971 323,9 298,2 271,8 893,9 720,2
1972 329,4 487,0 411,3 1227,7 883,1
1973 405,9 833,3 533,2 1772,4 981,2
1974 549,3 1387,2 810,6 2747,1 . 1076,3
1975 917,5 1350,8 1210,0 •3478,3 926,0 V
S)
Megniö af þessari fjárfestingu I landbúnaöi er til oröiö fyrir sparnaö og vinnu bænda. Þeir, sem
notiö hafa mestra lána i þjóöfélaginu.hafa hagnazt á veröbólgunni á kostnaö þeirra, sem spara.