Tíminn - 06.02.1977, Blaðsíða 37

Sunnudagur 6. febrúar 1977
37
Steinunn Sigríður Magnúsdóttir
Fædd 10. nóv. 1894
Dáin 6. des. 1976.
Steinunn Magnúsdóttir var
fædd aö Gilsbakka i Hvitársiöu
10. nóv. 1894. Foreldrar Stein-
unnar voru Magnús (f. 30.6. 1845,
d. 31.7. 1922) prestur aö Gils-
bakka, prófastur og alþm., And-
résson bónda aö Syöra-Langholti i
Hreppum, Magnússonar bónda
þar, Andréssonar, og kona hans
Sigríöur (f. 15.6. 1860, D. 24.8.
1917) Pétursdóttir verzlunar-
manns hjá Lefoli á Eyrarbakka,
en þar fæddist Sigriöur, og siöan
bónda að Höfn i Melasveit,
Sigurðssonar, Bjarnasonar ridd-
ara Sivertsen, hins þekkta at-
hafnamanns i Hafnarfiröi.
Steinunn var hiö fimmta i röö
átta barna, er þau Magnús og
Sigriður eignuöust og á legg
komust, en þau voru Andrés (f.
11.6.83, d. 10.6.16). Sigriöur (f.
10.7.1885) barnakennari og for-
stöðukona barnaheimila, Pétur
(f. 10.1. 88, d. 26.6.48) lögfræð-
ingur, bankastjóri, alþm. og ráö-
herra, Katrin (f. 1.2.90) d. 7.6.72),
er lengi starfaði viö bæjarbóka-
safn Reykjavikur, Steinunn,
Guðrún (f. 16.3.96, d. 9.9.43), hús-
freyja að Gilsbakka, Ragnheiður
(f. 17.8.97) húsfreyja aö Skelja-
brekku og siðar Hvitárbakka i
Borgarfiröi og Sigrún (f. 19.4.99)
hjúkrunarkona og forstöðukona
Heilsuverndarstöövarinnar i
Reykjavik.
Steinunn ólst upp i föðurhúsum
til 20 ára aldurs er hún þ. 27. júni
1915 giftist frænda sinum As-
mundi (f. 6.10.’88, d. 29.5.’69)
Guðmundssyni prests aö Reyk-
holti i Borgarfiröi, Helgasonar
bónda I Birtingarholti, Magnús-
sonar, bónda i Syöra-Langholti i
Hreppum, Andréssonar. Hjóna-
vigslan fór fram í Reykjavik og
gaf séra Kjartan Helgason, fööur-
bróðir Asmundar þau saman.
Þremur dögum áöur haföi As-
mundur verið vigöur aöstoöar-
prestur til séra Siguröar
Gunnarssonar 1 Stykkishólmi.
Þau Asmundur og Steinunn flutt-
ust þegar til Stykkishólms og
bjuggu þar til vorsins 1919 er As-
mundur var skipaður fyrsti
skólastjóri hins nýstofnaða
alþýöuskóla á Eiöum.
í Stykkishólmi höfðu þeim
hjónum fæðzt tvö börn, Andrés og
Þóra, og Steinunn gekk nú með
þriðja barn sitt. Frá Stykkishólmi
fór f jölskyldan á skipi til Reykja-
vikur. Þaðan fór Asmundur
austur aö Eiðum, en Steinunn fór
I máimánuöi meö börnin sjóleiðis
upp i Borgarnes og var sótt
þangaö á hestum frá Gilsbakka.
Þar dvaldist hún svo um veturinn
1919-20. Þar eignaðist hún um
sumarið dóttur, sem skirö var
Sigriöur eftir móöurömmu sinni,
er látin var tveimur árum áöur.
Til þessarar litlu dótturdöttur
sinnar geröi séra Magnús þessa
visu.
Litla Sigga barniö bezt
bliða gæfu finni.
Ö, að hún likist æ sem mest
ömmu og nöfnu sinni.
Steinunn dvaldi með börn sin að
Gilsbakka þennan vetur. Þar var
þá bústýra hjá séra Magnúsi hin
elzta af dætrum hans, Sigrlður.
Heima I föðurhúsum var þá af
dætrunum einnig Guðrún, en
Ragnheiður og Katrin dvöldu
þennan vetur i Danmörku og
Sigrún var hjúkrunarnemi á
Laugarnesspitala, þá aö hefja
hjúkrunarferil sinn.
Sumariö eftir fór Ásmundur,
maöur Steinunnar, I feröalag um
Noröurlönd aö kynna sér stjórn
og starfshætti alþýðuskóla
erlendis. Dvaldist hann meöal
annars viö lýðháskóla I Dan-
mörku og viö alþýöuskóla i Sig-
túnum i Sviþjóö. Steinunn fór
utan nokkru á eftir Asmundi og
feröaöist meö honum bæöi um
Sviþjóö og Danmörku, en hélt
heim aftur frá Kaupmannahöfn i
byrjun ágústmánaöar, áöur en
hann haföi lokiö erindum sinum.
Uröu þær systur, Steinunn og
Ragnheiöur, þá samskipa heim
frá Höfn. Siðari hluta ágúst-
mánaðar flutti svo fjölskyldan
austur aö Eiöum.
A Eiöum voru þau hjónin I átta
ár. Asmundur var i niu ár skóla-
stjóri Eiöaskóla, en snemma árs
1928 var hann settur dósent i guö-
fræöi viö Háskóla Islands frá 1.
april aö telja. Varö hann þá aö
fara suöur þetta snemma vors
þar sem aökallandi var, aö hann
kæmi þá þegar til kennslustarfa
og prófa i guðfræöideildinni, en
hann tók þar við af Haraldi Nfels-
syni, sem þá var nýlega látinn.
Að lokinni vorönn i háskólanum
fór Asmundur aftur austur að
sækja fjölskyldu sina og búslóö.
Þau Asmundur og Steinunn höföu
áunnið sér miklar vinsældir aust-
anlands þau ár, sem þau voru aö
Eiöum og var þeim sýndur mikill
vottur þessa er þau nú kvöddu
skólann og héraðiö. Vináttubönd
höfðu veriö knýtt, sem héldust
ævilangt bæði viö Héraösbúa og
við „Eiðamenn”, en svo hafa þeir
veriö nefndir, sem á Eiöaskóla
höföu gengiö.
NU voru börn þeirra Steinunnar
og Asmundar oröin sex aö tölu,
hiö yngsta ársgámalt. Meö þeim
aö austan flutti einnig Sigriöur,
systir Steinunnar. HUn haföi um
tima verið kennari I hannyrðum
viö Eiöaskóla, en lét nú af þvi
starfi. Þaö var i byrjun septem-
bermánaðar, sem þessi stóra fjöl-
skylda flutti meö búslóð sina á
bilum frá Eiðum niöur á
Reyðarfjörö og steig samdægurs
á skipsfjöl strandfeöaskipsins.
í Reykjavik haföi Asmundur
tekiö á leigu húsið Laufásveg 25,
en ekki bjó fjölskyldan þar nema
einn vetur. Þau hjónin hófust þá
um veturinn þegar handa um að
byggja yfir sig.
Ariö 1928 gerðist Helgi, bróöir
Ásmundar, verzlunarerindreki
Islands á Spáni. Helgi haföi áöur
fest sér lóöina á Laufásvegi 75, en
afsalaöi sér henni nú til Ásmund-
ar bróöur sins og Magnúsar
Helgasonar fööurbróður þeirra,
skólastjóra Kennaraskólans.
Sigurður Guömundsson, arkitekt,
hafði teiknaö fyrir Helga ein-
býlishús til að byggja á lóðinni, en
breytti nú teikningunum þannig
að tvær ibúöir fengjust i þvi.
Byrjaö var aö grafa fyrir grunni
þessa húss vorið 1929 og inn i þaö
fluttu þau Asmundur og Steinunn
með allan barnahópinn á far-
dögum að hausti sama ár.
Magnús Helgason átti efri hæð
þessa húss og bjó þar til dánar-
dags árið 1940. Asmundur keypti
þá efri hæöina, og var Laufás-
vegur 75 heimili þeirra hjóna allt
til æviloka.
Þegar Steinunn var á barns-
aldri var skólaskylda ekki komin
i lög hér á landi. Þá var að visu i
gildi konungsbréf frá 1790 um
iestur bama og fræöslu þeirra og
lög frá 1880 um „uppfræöing
barna i skript og reikningi” en i
báðum var i rauninni heimilunum
ætluö fræöslan, en prestum faliö
eftirlit með framkvæmd hennar.
Enskólaskyldankom ekki fyrr en
með fyrstu „fræöslulögunum
1907. Barnaskólum haföi aö visu
veriö komiö á allviöa I kaup-
stööum og kauptúnum töluvert
fyrr (barnaskólinn á Eyrar-
bakka, þar sem móöir Steinunnar
var f ædd, var stofnaöur áriö 1852)
en i strjálbýli var ekki um sér-
staka barnaskóla aö ræöa og
varla um skipulega farkennslu
fyrr en eftir 1907. En á Gilsbakka
hjá sr. Magnúsi Andréssyni fór
alla vetur fram undir hans hand-
leiðslu barna- og unglinga-
fræösla, sem segja má aö nálg-
aöist reglubundinn skólarekstur.
Var þar bæöi um aö ræða upp-
fræöslu barna hans sjálfs og
barna, sem komiö var til hans frá
öðrum bæjum, og svo sú kennsla
sem hann veitti piltum til undir-
búnings undir Latinuskólann.
Þeir voru margir, sem sr.
Magnús „kenndi undir skóla”
eins og þessi undirbúningsfræðsla
oft var nefnd. Hann hóf þetta
fræðslustarf sitt þegar á biskups-
skrifaraárum sinum I Rvk. 1877-
1881 og hélt þvi áfram alla prest-
skapartið sina aö Gilsbakka.
Faöir þess, er þetta ritar, var
einn þeirra er naut þessarar
fræöslu sr. Magnúsar I Reykja-
vik. Var sr. Magnús dáöur og
virtur af öllum sem kennari og
fræöari. Svo tamt var honum aö
miöla öörum af fróöleik sinum aö
hann lagði i vana sinn aö ganga
um gólf i baöstofu á vökunni og
segja fólkinu frá ýmsu þvi mark-
verðasta er hann hafði fæözt um
eöa haföi fréttir af, þar á meöal
nýjungar i tækni og verklegum
umbótum.
Steinunn og systkini hennar
hlutu þannig I heimahúsum mjög
fullkomna uppfræöslu og sjálf-
sagt á vissan hátt fullkomnari en
nútima barna- og unglingaskólar
veita þrátt fyrir bókaflóö og
kennslutækni vorra tima. Auk
þessa las Steinunn aö staðaldri
alla ævi mikiö, bæöi fróöleiks-
bækur alls konar og skáldskapar-
rit. Ljóöelsk var hún og átti mjög
létt meö aö læra ljóð, kunni ótrú-
legan fjölda kvæöa utanaö. í
heimahúsum lærði Steinunn sem
unglingur aö leika á orgel.
Unglingarnirá Gilsbakka læröu
einnig sund, stúlkur jafnt sem
drengir, og iðkuðu Möllers-
æfingar og böð, tiöum alköld böö
til hreystiauka. Var þaö I anda
ungm ennafélagshrey f ingarinnar,
sem þá var i örum uppgangi um
Borgarfjörð og Mýrar eins og
viðair.
Aður en Steinunn og Ásmundur
giftust, veturinn 1914-15, var
Steinunn á hússtjórnarskóla
Hólmfriðar Gisladóttur I Þing-
holtsstræti.
Heima á Gilsbakka tók
Steinunn i bernsku og unglings-
árum þátt i heimilis- og
bústörfunum eins og I sveitum
tiökast. Hún haföi gaman af aö
umgangast skepnurnar og sóttist
sem unglingur eftir þvi aö fá aö
mjólka bæöi ær i kvium og kýr i
fjósi. Hún var strax sem ung-
lingur mjög vinnusöm.Astóru búi
var þaö margt og margvíslegt
sem taka þurfti hendi til og á
Gilsbakka aðstoðuðu ungling-
arnir fulloröna fólkiö i hvlvetna.
Þaö var smalamennska, mjaltir,
heyskapur, sláturgerð, sem jókst
mikiö á þessum árum, þegar frá-
færur voru aö leggjast niöur, o.fl.
o.fl.
A veturna var svo tóvinnan og
alls konar hannyröir. Systurnar á
Gilsbakka uröu allar mjög
leiknar I slikum handfðum.
Steinunn hafði siöan alla ævi
prjónaskapinn mjög sér til af-
þreyingar þær stundir, sem hún
haföi frá önnum heimilisins og
sameinaði þá iðju lestri góöra
bóka. Hún var mjög gjöful á þær
fallegu flikur sem hún þannig
framleiddi og margir eru þeir
ættingjar hennar, vinir og kunn-
ingjar sem státaö hafa í þeim
klæöilegu, hlýju og þægilegu
prjónaflikum frá hennar hendi,
þar á meöal sá er þetta ritar.
Þaö lætur aö likum, aö Steinunn
vann ekki neitt er heitiö gæti
„úti” eins og núer aö oröi komizt,
á sinum langa lifsferli. Hún giftist
tvitug aö heiman, varð fyrst
prestskona og siöan skólastjóra-
frú á stórum heimavistarskóla i
sveit þar sem mjög var gest-
kvæmt á heimili skólastjóra.
Eignaöist á þeim tima stóran
barnahóp. Varö svo húsmóöir á
margmennu heimili háskóla-
kennarans, æðimiklu risnubúi, og
loks biskupsfrú, þegar maöur
nennar, Asmundur, var vigöur
biskup sumariö 1954. 1 Stykkis-
hólmi á fyrstu búskaparárum
sinum starfaöi Steinunn þó sem
kennari við barnaskólann þar.
Ekki tók Steinunn, mikinn þátt i
félagsstarfsemi, og hefur þar
sjálfsagt komið að nokkru til
meöfædd hlédrægni. Meðan hún
var heimasæta i Hvitársiöu tók
hún þó af miklum áhuga þátt I
ungmennafélagsstarfseminni þar
og eftir að hún var orðin biskups-
frú stofnaði hún með öðrum
prestkonum Prestkvennafélag
íslands og var i fyrstu st jórn þe ss.
Beint og óbeint studdi Steinunn
mann sinn i félagsstarfsemi hans
með þvi m.a. aö hafa heimilið
alltaf opið til fundarhalda og með
móttöku gesta meö mikilli risnu
og hlýju og glaðlegu viðmóti.
Hlédrægni Steinunnar fylgdi
það, a- hún var mjög heimakær.
Þó gerðihún á langri ævi all
viðreist. Auk endurtekinna feröa-
laga um Norðurlönd, fór hún með
mannisinum til Rússlands og þau
feröuöust um þaö riki sem gestir
rússnesku kirkjunnar, og siöar
fórhún i fylgd með dóttur sinni til
Ameriku aö heimsækja Tryggva
son sinn, sem þar var spitala-
læknir um tima. Um Island
ferðaðist Steinunn all viöa, bæöi
um byggöir og óbyggöir.
Aö upplagi var Steinunn, eins
og áöur er aö vikiö, hlédræg og
tróð sér ekki fram fyrir aöra eöa
lét á sér bera. Hins vegar vakti
friðleiki hennar og meöfætt tigu-
legt yfirbragð, sem hún hafði til
aö bera strax sem ung kona og á
efri árum, ósjálfrátt athygli
þeirra sem hana litu. Nánari
kynni sögöu manni fljótt, aö
þarna var á ferðinni kona góöum
gáfum gædd, skarpri greind,
hlýju hjarta og léttri lund og um
leið búin hreinnri og sterkri skap-
gerö. Hún myndaöi sér ákveðnar
skoðanir á málefnum mannanna
og geröum þéirra og lét þær
skoðanir einarölega i ljósi þegar
tilefni var til, en varaöist jafn-
framt óþarfa afskiptasemi af
málefnum annarra. En
umhyggja hennar fyrir heimilinu,
eiginmanni, börnum og siðan
tengdabörnum og barnabörnum
var mikil og góö. Eftir að hafa
sem tengdasonur þekkt Steinunni
i 30 ár, geymi ég i huga mér þá
mynd af henni, að hún hafi verið
hin f ullkomna húsmóðir, móöir og
uppalandi. 1 uppeldi barna sinna
voru hjónin samhent og er mér i
þvi sambandi ofarlega i huga þaö
einkenni góös heimilis, sem strax
vakti athygli mina, aö heimilið
var og haföi einatt veriö opiö
öllum vinum og kunningjum
barnanna og börnunum fannst
alltaf sjálfsagt að koma meö þá
heim til sin.
Steinunn var trúuð kona, en
talaði ekki mikið um trúarlegar
tiifinningar sinar. 1 þjóöfélags-
málum var hún ákveðinn stuön-
ingsmaöur borgaralegs lýðræöis i
þess beztu mynd og fylgdi sjálf-
stæöisflokknum aö málum.
Þeim hjónum Ásmundi og
Steinunni varö sjö barna auöiö.
Sonur þeirra Guömundur lög-
fræðingur fórst af slysförum árið
1965. Hann var kvæntur Hrefnu
Kjærnested.
Hin systkinin sex lifa öll,
Andrés, læknir i Reykjavik, sér-
fræöingur i skurðlækningum,
fæöingarhjálp og kvensjúk-
dómum, kvæntur Þorbjörgu
Pálsdóttur, myndhöggvara,
Þóra, deildarstjóri i bréf-
ritunardeild Útvégsbanka
Islands i Reykjavik, ógift:
Sigriður, húsmóöir, gift Jakobi
Gislasyni, fv. orkumálastjóra,
Aslaug, fulltrúi hjá Rafmagns-
veitum rikisins i Reykjavik, ógift,
Magnús, læknir við Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri, sérfræöi
lyflækningar, kvæntur Katrinu
Jónsdóttur, sjúkraliöa og
Tryggvi, læknir viö Land-
spitaiann og Vifilsstaðaspitala,
sérfræöingur i lungnasjúkdóm-
um, kvæntur öglu Egilsdóttur,
hjúkrunarkonu. Barnabörn eru
nitján aö tölu, barnabarnabörn
átta.
Allir sem þekktu Steinunni Sig-
riöi Magnúsdóttur minnast
hennar með viröingu og hlýjum
hug.
Jakob Gislason

CONCERTONE
Fyrsta jflokks
AAAERÍSKAR
„KASETTUR'
d hagstaeðu
verði:
C-90 kr. 580
C-60 kr. 475
___ Sendum gegn
■póstkröfu hvert id land sem er
ARAAULA 7 - SIAAI 84450
L-...
m

m
Staður hinna vandlátu
I leigjum.
glæsilega veizlusah
fyrir hvers konar mannfagnað, svo
sem: ársháfíðir, fundi, ráðstefnur,
skemmtanir o. fl. hvort sem er
að degi til eða á kvöldin.
Upplýsingar í símum 2-33-33 & 2-33-35.