Tíminn - 11.09.1977, Side 2

Tíminn - 11.09.1977, Side 2
2 Sunnudagur 11. september 1977 Fórnarlömb í umferðinni Hnigmm turnnglustofnsins Eftir E. Jane Ratcliffe í nokkur ár hef ég hjúkrað turnuglum, sem hfa fundizt særðar á hraðbrautum og sveitavegum. Annað hvort hef ég fengið þessa fugla i hendur eöa hinn framúrskarandi dýra- læknir, Brian Coles, sem hefur aö jafnaði röntgen-myndaö þá fyrir meðferðina. Brotin bein hafa annað hvort verið spelkuð eða negld, og siðan hefur fuglunum verið komiö i mina umsjá. 1 kjölfariö fylgja frekari röntgen-myndanir og fylgzt er nákvæmlega með batanum þar til turnuglan er heil heilsu. Eftir að uglurnar hafa æft sig nægilega i stóru fuglabúri og eftir aörar nauösynlegar undir- búningaðgerðir er þeim sleppt með góðum árangri. Ef það reynist ómögulegt að skila þeim aftur til sinna upprunalegu svæða, eru þær i staðinn settar i velvalda hlöðu i landi sam- vinnubænda. Ein mjög athyglisverð niöur- 1975 var fyrsta ár þeirra sam- an. Þau pöruðu sig og hún verpti þrem eggjum og ól ungana þrjá upp með góðum árangri. Er ungarnir þrir höfðu náö nægi- legum aldri voru þeir paraöir. Eftir að þeir höfðu verið merkt- ir var þessum hjónum valinn góður staöur fyrir turnuglur, eins langt i burtu frá vegum og mögulegt var. Ariö 1976 geröu foreldrar þeirra enn betur og ólu upp fjóra unga. Einu af pörunum frá 1975 var komið fyr- ir i hlöðu, sem er komin i eyði i norðaustur Kúmbriu, og þar ólu þau upp fjóra unga þrátt fyrir mjög þurrt sumar. Við athugun á fæðu unganna kom i ljós, að þeir höfðu aðallega verið nærðir á snjáldurmúsum, en sjaldnar á hagamúsum með stuttan hala. Undanfarin ár hafði svæðið kringum hlööúna veriö krökkt af hagamúsum, en þeim fækk- aði til muna i þurrkunum. Það varð til þess að foreldrarnir fóru Unginn æfir flug og veiöar I fuglabúrinu. Itöntgenmynd af kvenugiunni særðu. Þar sést að hún er brotin á hægra axlarbeini. Árið 1976 reyndist turn- uglum erfitt á Bretlandi. I tíu ár þar á undan hafði f jöldi þeirra staðið í stað, en þaráður hafði þeim fækkað vegna DDT og annarrar óhollustu. Aðalorsökin var þó skortur á hentugum steinhlöðum til hreiður- gerðar. En síðastliðið ár, skrælnaði grasið í löngu og heitusumrinu. Þaðhafði þá afleiðingu að hagamúsunv sem eru aðalfæða turnugl- anna, fækkaði til muna. Uglurnar neyddust til að afla sér fæðu á f jarlægum stöðum, þar á meðal með- fram hraðbrautum og veg- um. Af því leiddi að uglurn- ar lentu í hörmulega mörg- um umferðaslysum. Hér sjást foreldrarnir, sem særðust illa á hraðbrautum Englands, ásamt ungunum fjrtrum frá þvi I fyrra. Kvenuglan, sem lent hafði I slysinu, ungaði þessum þrem ungum út árið 1975. Siöar voru þeir paraðir og skömmu seinna var þeim sleppt. Einni kvenuglunni var slöan komið fyrir, ásamt maka sínum, í afskekktri steinhlöðu. Þar rtl hún þrjá unga f fyrra. staöa, sem ég hef komizt að við athuganir á slysunum er sú, að I meira en tvisvar sinnum fleiri tilfellum vængbrota eöa vængja sem hafa gengiö úr liði, hefur verið um hægri vænginn að ræða. Þaðermín skoöun að það sé vegna hins lága, og hæga flugs er þær fara frá einni vega- brúninni yfir á aðra í leit aö hagamúsum. Er þær fara yfir yztu akreinina, eru þær aðeins þrjú til fimm fet frá jöröu og verða því fyrir bilum og brjóta á sér hægrí vænginn. En þegar þær eru komnar yfir innstu ak- reinina, hafa þær náð þaö mik- illi hæð, að þær eru yfir öllum bílum, þó aö þær geti oröiö fyrir mjög háum bilum. Þær setjast á lágu varnargirðingarnar á um- ferðaeyjunum og leita sér fæöis grasinu. Þegar bifreiðar aka nærri þeim eru þær oftast of seinar að hefja sig til flugs. Fyrir þrem árum var komið með mjög særða kvenuglu til Hr. Coles i meöferö. Röntgen- myndin sýndi brest i neðri brún hægri axlarbeins. Brotið var neglt og sex vikum siðar var naglinn fjarlægður úr uglunni, en hún var þá komin i hjúkrunarbúr mitt. Þessi væng- ur varð albata, en sprunga i vinstri vængnum varð aldrei góð. En af þvi að hún var að öðru leyti viö beztu heilsu og fal- legasta turnugla, var henni haldið, til aö hún yki kyn sitt. Henni til samlætis átti aö vera særður karlfugl. aö leita lengra til aö afla sér og ungum sinuin fæðu. Þessu var ekki veitt nein sérstök athygli á þessum tima, þar eð þetta telst eðlilegt i enda eldisins. En 4. nóvember i fyrra, þrem mánuöum eftir aö kvenfuglinn hafði sézt á eldisstöðvum sín- um, fannst hún i tiu milna fjar- lægð nálægt Killington kross- götunum. Það kom i ljós, aö hún var ein af minum fuglum og við skoðun og röntgenmyndatöku sást mikiö brot neðarlega á axlarbeininu, nálægt olnboga- liðnum sem fariö hafði úr liöi. Nákvæmlega 12 mánuðum eftiraðég haföisleppt henni var hún komin aftur i mina umsjá, en á þeim tima hafði hún ungaö út og alið upp fjóra unga, haldið við fjölskyldu sinni, og lent svo i árekstri við eitt af drápstækjum mannsins, bilinn. En meö sér- fræðilegri meöferð og hjúkrun vonum við aö hún muni geta flogið á ný. Hún hlýtur að hafa flogið langar vegalengdir frá hlöð- unni, yfir fjöll og dali, þangað til hún komst að hraðbrautinni, sem hún var að fljúga meðfram til aö leita fæðu. Nokkurn spöl frá staðnum þar sem hún fannst var önnur turnugla, en sú var dauð. Nokkrum vikum fyrir þennan fund fundust fimm dauöar turn- uglur á þessu sama svæði. Það er enginn vafi á þvi að þær hafa komið að þessari hraðbraut til að leita hagamúsa, þar sem þær hafa ekki fundið þessar haga- mýs nærri hreiðrunum, og þvi leitað á aðrar slóöir, þrjár til fjórar milur i burtu. Þessi si- endurteknu slys hefðu getaö orðið til þess að útrýma turn- uglunum á þessu svæði. Tveim árum áður voru taldar 8 auðar turnuglur á 12 vikum á litlu svæði meðfram M6 hraðbraut- inni norður af Pernith. Fjöldi dauösfalla meðal turn- ugla á svo stuttum vegarkafla er vægast sagt hörmuleg. Sama má einnig segja um þær tölur af dauöum fuglum sem fundizt hafa á sveitavegum i Kúmbriu þar sem umferö er fremur litil. Ef fjöldi dauðra turnugla er eitthvað svipaöur á öörum veg- um landsins, þá er þaö voðinn einn sem biður turnuglustofns- ins. Þó svo uglurnar byggi sér hreiður viðs vegar um landið, er fjöldi þeirra mjög takmarkaöur og þurfa þær þvi alla þá umönn- un og athygli sem möguleg er. Að siðustu hvetur höfundur greinarinnar bændur til að hafa aflögu óræktað land og aöstöðu til hreiðurgerðar i hlöðunum. Eins og segir i kafla bókarinnar „Uglur heimsins” eftir Ian Prestt og Reginald Wagstaffe, hafa bændur i Evrópu álitið turnuglur mikiivæga banda- menn, vegna þess að þær lifa á músum og rottum. Þeir hafa margir búið til sérstakar huröir á hlöður sinar til að hvetja þessa fugla til að byggja hreiður i hlöðum sinum. Siðast en ekki sizt ættum viö að liuga vandlega að þvi hve hratt sveitin er að hverfa undir vegi eða aðrar byggingar, Við ættum áð hvetja umhverfisráð til að bera meiri umhyggju fyrir náttúrulegu umhverfi og sýna verndun þess meiri áhuga! A þessu náttúrulega umhverfi byggir maðurinn og allt dýralif tilveru sina. GV (þýtt)

x

Tíminn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.