Fréttablaðið - 21.08.2006, Blaðsíða 20

21. ágúst 2006 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
Tröllaskagi heitir skaginn á milli
Skagafjarðar og Eyjafjarðar. Ég
var á róli þar í kring þegar það
rann upp fyrir mér að þessi tígu-
legi landshluti hefur fóstrað ótrú-
lega mörg skáld. Og það engin
smáskáld.
Í kjölfarið kom mér hug eilítill
ferðatúr sem ferðaþjónustumenn
norðan heiða gætu komið á laggir:
„Skáldaskagi—hringferð í ljóð-
um.“ Á ensku: „The Pen-Insula—A
Poetical Journey.“
Ferðin umhverfis Tröllaskaga
er dagsferð og hefst að sjálfsögðu
á Hrauni í Öxnadal, fæðingarstað
Jónasar Hallgrímssonar. Hér stíga
álfar út úr hólum og fara með
frægar línur. „Smávinir fagrir,
foldarskart...“ „Fífilbrekka, gróin
grund...“ Neðar í dalnum eru
Steinsstaðir, hvar Jónas bjó í
bernsku. Þar birtist okkur dreng-
hnokki innan úr bæ, klæddur í
buxur, vesti, brók og skó.
Næst er áð á Bægisá. „Tinda
fjalla áður alla undir snjá,“ orti
Jón á Bægisá til Bjarna Thoraren-
sen, amtmanns á Mörðuvöllum,
kvæði sem Jónas orti reyndar upp
síðar. Bjarni orti til Jóns: „Heill
sértu mikli / Milton íslenskra!“
Jónas orti að Bjarna látnum:
„Skjótt hefur sól brugðið sumri...“
Hér er skáldaþing!
Við færum okkur niður í Hörg-
árdal. Á Ásgerðarstöðum (nú í
eyði) fæddist árið 1785, Rósa Guð-
mundsdóttir, Vatnsenda-Rósa, sem
orti frægustu hendingar Íslands-
sögunnar, okkar fegurstu tjáningu
á ástarsorg. Þar sem ferðagestir
standa á yfirgrónu bæjarhlaði
kemur leikari ríðandi í hlutverki
elskhugans frá Möðruvöllum og
syngur hágrátandi vísurnar sem
ortar voru um og til hans: „Augun
mín og augun þín, / ó þá fögru
steina. / Mitt er þitt og þitt er mitt.
/ Þú veist hvað ég meina.“ Síðan
birtist roskin Rósa undan steini og
fer með snilldina sem til varð er
þau hittust löngu síðar: „Man ég
okkar fyrri fund, / forn þó ástin
réni. / Nú er eins og hundur hund /
hitti á tófugreni.“
Á Möðruvöllum sat Bjarni sem
fyrr er getið. „Eldgamla Ísafold, /
ástkæra fósturmold, / Fjallkonan
fríð!“ Hér fæddist líka hinn fyrr-
um heimsfrægi Jón Sveinsson,
Nonni. Sem og Hannes nokkur
Hafstein, stórskáld og ráðherra;
sá maður sem komist hefur næst
því að yrkja eins og Jónas: „Þar
sem háir hólar / hálfan dalinn fylla
/ lék í ljósi sólar / lærði hörpu að
stilla / hann sem kveða kunni /
kvæðin ljúfu, þýðu...“ Fyrstu tvær
línurnar eru eftir JH.
Leiðin liggur út með Eyjafirði,
að Fagraskógi. Hér kom í heiminn
frægasta skáld tuttugustu aldar.
Davíð Stefánsson sló snemma í
gegn en varð jafn snemma hallær-
islegur talinn og dæmdur úr leik
af Reykjavíkurelítunni. Víst er
Davíð alltaf ögn sveitó á sinn sér-
norðlenska hátt en hann er líka
stór í sér og senn verður tímabært
að endurreisa þetta skáld sem á
margar af okkar liprustu línum.
Hér þarf því mikla dagskrá. Tenór
stendur úti á tröppum og tekur
gestum fagnandi: „Þú komst í
hlaðið á hvítum hesti.“ Inni í bæ
situr „Konan sem kyndir ofninn
minn“. Í lundinum stendur ljóska:
„Þinn líkami er fagur / sem laufg-
uð björk / en sálin er ægileg / eyði-
mörk.“ Og niðrí fjöru heill karla-
kór sem kyrjar út fjörðinn: „Sjá
dagar koma“ og „Brennið þið
vitar“. Ekkert skáld er meira
sungið en Davíð.
Og fá skáld eru vinsælli en það
sem rekur ættir til Tjarnar í Svarf-
aðardal. Í hlíðinni ofan við bæinn
situr Þórarinn Eldjárn í haglega
ortum bústað sínum og mælir af
munni fram fyrir rímþyrsta far-
þega: „Skyldi nú ekki vera vit / að
vistast hér í bili / við hrossagauks-
ins þýða þyt / og þennan bláa og
græna lit / og róa á réttum kili.“
Þá er haldið í gegnum Dalvík
og Ólafsfjarðargöng, um kaup-
staðinn og yfir Lágheiði. Lögun
hennar veldur því að á korti er
hringvegurinn um Tröllaskaga
hjartalaga: Þar er plakatið fyrir
túrinn komið. (Því verður Lág-
heiðin áfram farin í þessum ferð-
um, jafnvel eftir opnun Héðins-
fjarðarganga.)
Þegar komið er niður í Fljótin
er farið hjá eyðibýlinu Lundi sem
sagnamaskínan Guðrún er kennd
við. Síðan ber fátt við skáldasögu
þar til ekið er að bænum Gröf á
Höfðaströnd. Úr henni skreið
sálmaskáld í heiminn. „Upp, upp,
mín sál / og allt mitt geð.“ Það er
ögn drungaleg stemning yfir elsta
guðshúsi landsins sem hér stend-
ur og kannski við hæfi. Skagfirski
tónninn á skáldhörpunni er ögn
dimmari en sá eyfirski. „Allt eins
og blómstrið eina / upp vex á
sléttri grund...“ Hér gefur að líta
grund Hallgríms Péturssonar.
Nú liggur leiðin aftur inn á
þjóðveg eitt. Dagsferðin endar
innst í Blönduhlíð, við bæinn Bólu
sem Hjálmar er kenndur við, þó
fæddur sé annarstaðar. Hann slær
botninn í Skáldaskaga: „Víða til
þess vott ég fann, / þó venjist oftar
hinu, / að guð á margan gimstein
þann / sem glóir í mannsorpinu.“
Fáir landshlutar luma á fleiri
gimsteinum en The Pen-Insula.
Í DAG
SKÁLD
TRÖLLASKAGA
HALLGRÍMUR
HELGASON
Ferðin umhverfis Tröllaskaga
er dagsferð og hefst að sjálf-
sögðu á Hrauni í Öxnadal, fæð-
ingarstað Jónasar Hallgríms-
sonar.
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Skáldaskagi
Portúgal
Tyrkland
Bókaðu strax á www.plusferdir.is
39.900kr.
Heitt TILBOÐ
Portúgal - Gisting á Alagoamar
Tyrkland - Gisting á Club Ilaida
Plúsferðir · Lágmúla 4 · 105 Reykjavík · Sími 535 2100
Innifalið: Flug, flugvallarskattar,
gisting í 7 nætur og íslensk fararstjórn.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
L†
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
E
H
F.
/S
IA
.I
S
PL
U
33
82
9
08
/2
00
6
www.plusferdir.is
Í tveimur fjarlægum Asíulöndum, hinu landlukta Afganistan og eyríkinu Srí Lanka, eru að störfum Íslendingar í vanda-sömum verkefnum. Þeir taka þar þátt í viðleitni alþjóðasam-
félagsins til að stuðla að því að græða þau djúpu sár sem lang-
vinn borgarastríð hafa skilið eftir í báðum löndum.
En að slíku verki er ekki hlaupið. Hætturnar eru margar. Nær
daglega berast fréttir af vopnuðum átökum í báðum löndum.
Auk „borgaralegra“ fulltrúa sem vinna að þróunaraðstoð, flug-
umferðarstjórn og ýmsum öðrum verkefnum sem ekki krefjast
vopnaburðar, er í Afganistan allfjölmennt herlið frá nokkrum
aðildarríkjum Atlantshafsbandalagsins sem reynir að liðsinna
þarlendum stjórnvöldum að byggja upp getu til að halda uppi
lögum og reglu í landinu. En það er þrautin þyngri þar sem hér-
aðahöfðingjar halda uppi eigin vopnuðu liði til að gæta hags-
muna þeirra, meðal annars gegn hinu nýja miðstjórnarvaldi í
Kabúl sem nýtur verndar erlenda setuliðsins. Og í suðurhluta
landsins halda fylgismenn talibana úti stöðugum skærum gegn
afganska stjórnarhernum og NATO-herliðinu.
Friðargæzla er tiltölulega nýtilkominn þáttur í því al-
þjóðasamstarfi sem við komum nálægt og ræða þarf
hvernig kraftar okkar herlausu þjóðar nýtast bezt.
Á Srí Lanka berast skæruliðar aðskilnaðarsinnaðra tamíla og
stjórnarhermenn á banaspjót. Þegar norskum sáttasemjurum
tókst að fá stríðandi fylkingar til að samþykkja vopnahlé árið
2002 hafði það kostað yfir 65.000 manns lífið.
Á föstudag tilkynnti Valgerður Sverrisdóttir utanríkisráðherra
að hún hefði ákveðið að íslenska friðargæslan yrði við beiðni um
að fjölga íslenskum fulltrúum í norrænu vopnahlés-eftirlitsnefnd-
inni á Srí Lanka, SLMM, upp í allt að tíu manns á næstunni. Hlut-
verk þessa liðsauka verður að fylla að einhverju leyti í raðir Dana,
Svía og Finna sem hafa ákveðið að hætta þátttöku í SLMM í bili
eftir að Tamílatígrarnir, skæruliðahreyfing aðskilnaðarsinnaðra
tamíla, var sett á lista Evrópusambandsins yfir hryðjuverkasam-
tök fyrr í sumar, en sú ákvörðun varð Tamílatígrum tilefni til að
lýsa því yfir að þeir ábyrgðust ekki öryggi ríkisborgara Evrópu-
sambandslanda í röðum norrænu eftirlitsnefndarinnar. Norð-
menn og Íslendingar munu því einir standa vaktina næstu vikurn-
ar, á viðkvæmum tímum þar sem átök milli stríðandi fylkinga
hafa stöðugt verið að færast í vöxt. Þó hafa talsmenn beggja fylk-
inga sagzt líta svo á að vopnahléssamkomulagið sé enn í gildi. Og
verkefni eftirlitsnefndarinnar hefur aldrei verið eiginleg friðar-
gæzla; hún takmarkast við að halda til haga upplýsingum um
meint brot á vopnahléssamningnum af beggja hálfu.
Ákvörðunin um fjölgun Íslendinga í þessum vandasömu verk-
efnum á viðsjárverðum vettvangi vekur spurningar um það
hvort henni liggi til grundvallar einhver ígrunduð stefna af hálfu
stjórnvalda. Það er eðlilegt að Ísland leggi sitt af mörkum til
uppbyggilegs alþjóðasamstarfs af þessu tagi. En þetta er tiltölu-
lega nýtilkominn þáttur í því alþjóðasamstarfi sem við komum
nálægt og ræða þarf hvernig kraftar okkar herlausu þjóðar nýt-
ast bezt í þessu samhengi.
SJÓNARMIÐ
AUÐUNN ARNÓRSSON
Íslendingar í friðargæzluverkefnum:
Spurningar vakna
um stefnumótun
Allir sigra
Flokksþing Framsóknarflokksins hefur
væntanlega ekki farið fram hjá neinum
um helgina. Þar var Jón Sigurðsson
kjörinn formaður, Guðni Ágústsson
varaformaður og Sæunn Stefánsdóttir
ritari. Í ræðu sinni sagði Jón Sigurðs-
son úrslitin á þá lund að enginn
hefði tapað, allir hefðu sigrað. Það er
kaldhæðni örlaganna að á nákvæmlega
sama tíma og Jón sagði þessi orð fór
Reykjavíkurmaraþon fram,
en eitt einkunnarorða
þess er „Allir sigra“. Ætli
allir frambjóðendur á
flokksþinginu hafi farið
heim með skínandi
verðlauna-
peninga og
viðurkenningu
þar sem kemur
fram að það
skipti ekki máli hver sigrar, aðalatriðið
sé að vera með?
Gerir aðra betri
Kosningin um varaformann var jöfn, en
að lokum hafði Guðni Ágústsson sigur í
baráttunni við Jónínu Bjartmarz. Í ræðu
sinni þakkaði hann Jónínu fyrir drengi-
lega baráttu og nefndi að glíman við
hann hefði gert hana að betri stjórn-
málamanni. Athyglisvert þótti að setn-
ingin skyldi ekki vera öfug, það er að
glíman við Jónínu hefði gert Guðna
að betri stjórnmálamanni. Eða að
þau hefðu gert hvort annað að betri
stjórnmálamönnum. Það hefði í það
minnsta hljómað betur, enda
þótti sumum orðalag Guðna
bera það með sér að hann væri
að tala niður í móti. Kannski
það sé bara ekkert pláss fyrir
framfarir hjá Guðna?
Atkvæðið eina
Í huga flestra stóð valið um formann-
inn á milli tveggja, en þó voru þrír í
framboði. Sá þriðji var Haukur Haralds-
son, athafnamaður með meiru, sem
tilkynnti óvænt á dögunum að hann
ætlaði að taka þátt í baráttunni um
formannsefnið. Kosningabaráttan virð-
ist þó eitthvað hafa farið út um þúfur
því þegar öll atkvæði höfðu verið talin
var aðeins eitt merkt honum, og hann
kaus sjálfur í kosningunum líkt og
aðrir flokksmenn. Menn sem voru
ekki einu sinni í framboði fengu
fleiri atkvæði, en Guðni Ágústsson
hlaut þrjú og Jón Kristjánsson tvö.
Þó segir Haukur að ekkert hafi
klikkað, hann hafi haft mest
áhrif þrátt fyrir atkvæðið
eina.
salvar@frettabladid.is