Tíminn - 13.08.1978, Blaðsíða 21

Tíminn - 13.08.1978, Blaðsíða 21
Sunnudagur 13. ágúst 1978 21 menn meö sér falska von um sameiningu viö Rómarkirkjuna, sem myndi bægja ógn Tyrkjans frá. Doukas viröist einnig hafa veriö bærilegur mannþekkjari, þvi hann lýsir skemmtilega Mehmed soldáni og helztu ráöa- mönnum viö hirö hans. Doukas var ekki bdsettur i Miklagaröi, en hann byggir frá- sögn si'na af falli borgarinnar á frásögn sjónarvotta, einkum munka, sem flýöu borgina eftir sigur Tyrkja. Nokkur sýnishorn af sagnaritun Doukas — En litum nú á sýnishorn af sagnaritun Doukas. Tölurnar i sviga aftan viö hverja grein visa til kafla og blaösiöutals am- erisku útgáfunnar, sem hér er fjallaö um. 1 fyrstu greininni segir frá þvi er afi sagnaritar- ans, M. Doukas, settist aö i skjóli Trykja eftir aö hafa veöjaö á rangan hest i valda- baráttunni i Miklagarði: „Doukas leit nú á hinn nýja dvalarstað sem föðurland sitt. Hann virti útlenda sið- leysingjann sem væri hann k’rýndur af Guöi, og minntist um leiö óhæfuverka Róm- verja. Afi minn geröi sér ljóst, aö senn myndu öll lönd, allt frá Þrakiu til Dónár, falla Tyrkjum i skaut og þeir yröu allsráöandi. Þaö haföi fyrir skömmu oröið raunin i Frygiu og Litlu-Asiu, auk hér- aðanna þar fyrir austan. Aö svo skyldi faravar vilji Guös, sem þannig refsaöi hinum rómversku forfeörum vorum, sem þá stjórnuðu, fyrir syndir þeirra”. (V,66). Þess skal getiö til skýringar, að Doukas nefnir stjórnendur Miklagarösrikis gjarnan Róm- verja. Er þaö i samræmi viö þann skilning Miklagarös- manna að riki þeirra væri beint framhald Rómaveldis. Einna fróölegasti hluti rits Doukas er frásögnin af falli Miklagarðs. Veröa nú birtar glefsur úr þeirri sögu: „Þegar öllum undirbúningi var lokiö samkvæmt áætlun sendi Mehmed sendiboöa á fund keisarans og skyldi hann færa honum eftirfarandi skilaboö: „Undirbúningi áraáarinnar er lokiö. Nú er runnin upp sú stund er allar okkar áætlanir hafa miðast viö. Viö skulum fela úrslitin Guöi á vald. Hvað segö þér? Óskiö þér aö yfirgefa borgina og fara hvert á land sem þér viljið ásamt embættismönnum yðar? Þeir mega taka eigur sinar meö sér og hvorki þér né vér munum vinna borgarbúum mein. Eöa óskiö þér aö berjast og tapa þannig bæöi lifi og eignum og láta Tyrki taka borgarbúa til fanga og dreifa þeim siöan um allar jaröir?” Svar keisarans og öldungaráðsins var: ,,Ef þú óskar þess, eins og þinir forfeö- ur hafa gert á undan þér, getur þú, meövilja Guös, lifaö i friöi viöoss. Þeir lituá foreldra mina sem sina foreldra og virtu þá sem slíka. Borgina töldu þeir fööurland sitt. Á erfiöleikatim- um komu þeir inn i borgina og var bjargað. Enginn varö lang- lifur, sem baröist gegn henni. Eigöu löndin og virkin, sem hafa verið tekin af oss ólöglega. Heimtu svo mikla skatta á ári hverju sem vér getum frekast greitt. Og faröu siðan I friöi. Geturðu veriö þess viss aö sigur biöi þin? Hvorki ég, né nokkur annar, sem dvelur i borginni, hefur rétt til aö gefa hana öör- um á vald. Vér viljum t>vt frek- ar láta lifiö en bjarga oss með uppgjöf”. Þegar haröstjórinn fékk þetta svar örvænti hann um aö vinna borgina án blóösúthellinga. Hann skipaöi þvi köllurum sin- um aö tilkynna öllum hernum hvaöa dag árásin á borgina yröi gerö. Jafnframt sór hann þess eiö, aö sjálfur óskaöi hann sér einskis ávinnings utan húsa og mannvirkja borgarinnar. Um þá fjársjóöi og fanga, sem kynnu aö veröa teknir, sagöi hann: „Þeir skulu veröa ykk- ar”. Og hermennirnir lustu upp fagnaöarópi til samþykkis”. (XXXIX, 220). Og skömmu siöar: „A sunnudegi hóf haröstjór- inn árásina af fullum krafti. Allt kvöldiö og alla nóttina sótti hann látlaust. Þaö var á allra heilagra messu, 27. dag mái- mánaöar”. (XXXIX, 221). Og enn siöar i sama kafla þeg- ar Doukas hefur lýst þvi er varnir Miklagarös tóku aö bresta og Tyrkir streymdu inn I borgina: „Keisarinn stóö örvæntingar- fullurmeösverösittogskjöld oghrópaði: ,,Vill ekkieinhver kristinn maöurhöggva af mér höfuöið?” En hann var einn og yfirgefinn. Þá kom þar að Tyrki og særöi hann meö sveröshöggi. Keisarinn hjó til hans en I sama mund kom annar tyrkneskur hermaöur aftan að honum og hjó hann banahögg. Keisarinn féll tíl jaröar og tyrkirnir sneru hon- um á grúfu eins og venjuleg- um hermanni. Siöan fóru þeir leiöar sinnar af þvi þeir vissu ekki að hann var keisari”. (XXXIX, 224). Þannig lauk ævi siðasta róm- verska keisarans. Mörg fleiri dæmi mætti taka úr skemmti- legri frásögn Doukas en þetta veröur að nægja hér. Ný visindaleg útgáfa. Dr. Harry J. Magoulias, prófessor viö Wayne State Uni- versity, hefur haft allan veg og vanda af útgáfu ritsins. Hann þýddi þaö á ensku og fór þar eft- ir rúmenskri útgáfu, sem Vasile Grecu gaf út i Búkarest áriö 1958. Þetta er i fyrsta skipti, sem rit Doukas er gefið út á ensku, og raunar hefur þaö aðeins veriö prentaö fimm sinn- um áöur. Fyrsta prentaöa út- gáfan kom út I Paris áriö 1649 og siöan var hún endurprentuð i Feneyjum 1729. Ariö 1834 gaf þýzki fræöimaðurinn Immanuel Bekker ritíö út 1 Bonn og var sú útgáfa hluti ritraðarinnar Corpus scriptorum historiae byzantine. I þeirri útgáfu var bætt viö gamalli italskri þýö- ingu, sem heldur áfram, þar sem handriti Doukas sleppir og segir frá falli Mitylenu. Þetta hefur ruglaö marga fræöimenn og orðið til þess, aö ýmsir vilja halda þvi fram, aö siöasta blaö upprunalega handritsins hafi glatazt. Prófessor Magoulias telur hins vegar liklegast, aö höfundur i'tölsku þýöingarinnar hafi byggt viöbót slna á öörum heimildum. Fjóröa útgáfa rits- ins var I Migne, Patrologia Graeca. Fimmta, og fyrsta fræðilega útgáfa ritsins var svo rúmenska útgáfan, sem áöur var getiö. Prófessor Magoulias hefur unniö sitt verk vel. Hann ritar skemmtilegan inngang aö ritinu og hefur samið skýringar viö þaö. Auk þessa hefur hann prýtt ritiö myndum, sem hann hefur sjálfur tekiö af helztu sögustöö- unum, sem Doukas fjallar um. Magoulias er velþekktur fræði- maöur á sviöi byzantiskrar sögu. Arið 1970 gaf hann út rit um hana, sem nefnist Byzantine Christianity: Emperor, Church and the West. ONFIRÐINGAR! Aö treysta sjálfum sér, vinna vel og standa saman, frjálsir menn meö sama rétt. Það er vegurinn til velmegunar Kaupfélagið er bundið við héraðið — svo að aldrei verður skilið þar á milli. kaupfélag Önfirðinga FLATEYRI ° VÖRUFLUTNINGAR: REYKJAVÍK — HV AMMSTANGI Afgreiðsla á Vöruflutningamiðstöðinni, Borg- artúni 21 Það er alkunnugt i Vestur-Húnavatnssýslu, og raunar viðar, að söluverð á aðfluttum vörum er lægra hjá KVH en viðast annars staðar. Kaupfélagið útvegar félagsmönnum sinum nauðsynjavörur eftir þvi, sem ástæður leyfa á hverjum tima, og tekur framleiðsluvörur þeirra i umboðs- sölu.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.