Tíminn - 01.10.1978, Qupperneq 12

12
Sunnudagur 1. október 1978
Baráttan um frið
er liður í barátt-
unni um forvstu
Laixdnámssvagöi Israels
Oliuborturnar, sem * G|
Egyptar endurheimta
Aœtlanir um herflugvell
Herflugvellir, sem
Egyptar endíirh^mta
-Landnámssvæði, *
sem Israel sliilar
,Egyptum
Po«T-5^’ip
.EL-AftiSH i
BEÉRSHÉ&'
SYR-
ILAND

<D
Samkomulagi& sem náöist
eftir fundina I Camp David
fyrrihluta septembcrmánaöar
er tvimælalaust merkur
áfangi í alþjóöastjórnmálum.
An þess aö hér veröi rakiö
hvernig þetta samkomulag
varö til og hvers vænta má i
framtiöinni um friö I hinum
nálægari Austurlöndum
(Gunnar Myrdal vill kalla
þetta svæöi Vestur-Asiu en þá
fellur Egyptaland utan þess) ,
þá veröur hér sagt frá nokkr-
um atriöum, sem máii skipta
þegar árangurinn i Camp
David er metinn.
Heimssöguleg för
För Sadats Egyptalandsfor-
seta til Jerúsalem 19. nóvem-
ber i fyrra var heimssöguleg-
ur viöburöur. Þá var hafiö
nýtt skeiö i sögu ísraelsrikis
og Egyptalands. Þá var ljóst
að þaö var Egyptaland sem
varöflugast Arabarikjanna og
fór sinu fram án þess aö
spyrja nágrannarikin ráöa.
Flest Arabarikin lýstu ein-
dreginni andstööu viö för
Sadats og töldu viöræöur hans
við leiötoga Israels nánast
glæpsamleg svik viö málstaö
Araba. En i gegnum for-
dæmingarnar mátti greina
viöurkenningu á þvi.aö Egypt-
ar væru forystuland Araba og
án þess yröi litiö úr tilraunum
Araba tilaöláta aö sér kveöa i
alþjóðamálum.
Egyptar urðu að þola
mest
Fjórum sinnum haföi komiö
til styrjaldar milli Araba og
Israels og i öll skiptin höföu
Egyptar boriö hita og þunga
baráttunnar. Hermenn þeirra
..

féllu, land þeirra var hernum-
iö,uppbyggingu þeirra innan-
lands fórnað fyrir fátækari og
fámennari ríki: Sýrland,
Libanon, Jórdaniu. Egypta-
land var og er baktrygging
þessara rikja.
Þegar Nasser réöi mestu i
Egyptalandi var enginn vafi á,
hvaöa riki væri forystuland
Araba. Þrátt fyrir ófarirnar i
sex-daga striöinu 1967 var
Nassersá.sem jitiö vartil sem
leiötogans i baráttunni gegn
Israel. Sovétrikin veittu á
þessum árum stuöning, sem
olli þvi,aö þau voru áhrifarik-
ari um flest þaö.er geröist i
Austurlöndum nær en önnur
stórveldi. Súezævintýriö
haustiö 1956 þurrkaöi út öll
raunveruleg áhrif Breta á
þessum svæðum og Frakkar
hafa þar nú litil áhrif, þótt þeir
á hinn bóginn haldi góöri sam-
vinnu við Arabarikin. Sadat
reyndi hins vegar frá fyrstu
tiö að takmarka áhrif Sovét-
manna i landi sinu og lauk þvi
svo að sovéskum hernaðar-
ráðgjöfum var visaö burt og
Egyptar sýndu þar meö, aö
þeir vildu standa einir aö þvi
aö skipa málum án stuönings
risaveldanna.
Reynt að ryðja Sadat
úr vegi
Stjórn Verkamannaflokks-
ins i Israel vildi gjarnan hefja
samninga viö Sadat en hann
visaöi sliku á bug, þar eð hann
taldi stjórnina of veika til að
unnt væri aö semja viö hana
um alvarleg mál. Þegar
stjórnarandstaöan i Israel
vann kosningasigur, var tæki-
færiö komiö til aö leita fyrir
sérum friö. I april 1977 geröist

atburöur, sem skyndilega
opnaöi dyr aö alvarlegum viö-
ræðum Sadats og ráöamanna i
Israel. Gaddafi forseti Libýu
og hatrammur andstæöingur
Sadats vildi fyrir alla muni
ryöja honum úr vegi.svo unnt
væri aö styðja til valda i
Egyptalandi menn, sem
ákafariværui andstööunni viö
alla samninga viö Israel.
Þessi áform voru kunn
sovésku leyniþjónustunni
KGB og hét hún aöstoð viö að
hrinda ráðagjörðinni i fram-
kvæmd. Herdeild sem átti aö
fá þaö hlutverk aö ryöja Sadat
úr vegi var þjálfuö i sérstök-
um búðum skammt frá landa-
mærunum aö Egyptalandi.
Leyniþjónusta Israels komst
að þessum áformum og
ákveðiö var aö gera Sadat viö-
vart. Sendimaöur Israels hjá
Alþjóðakjarnorkumálastofn-
uninni i Vinarborg kom skila-
boðum um þetta á framfæri
við sendimann Egypta hjá
stofnuninni. Þessi egypski
sendimaður var Hassan
Tuhami, fýrrum náinn sam-
starfsmaöur Nassersog haföi
unniö mikilvæg störf hjá
egypsku leyniþjónustunni.
Tuhami gerði Sadat viövart,
send var sveit orustuflugvéla
á vettvang og búöir hryöju-
verkamannanna, sem senda
átti til Egyptalands, jafnaöar
við jöröu. Tuhami var
hækkaöur i tign og hann var
m.a. i fylgdarliði Sadats i
Camp David og gegnir hann
óMAti/l
\T5RAEL|
☆
^JOaDANÍA
Ji.
SINM,
> EilAJ
,AKABA
iGYPTA-
AND
VJOR,
nú störfum aöstoðarforsætis-
ráöherra.
Þetta haföi mjög jákvæö
áhrif á sambúö Sadats og
Israelsmanna og eftir þetta
var auövelt aö semja um
heimsókn hans til Jerúsalem.
Þessar upplýsingar eru úr bók
israelska blaöamannsins Hesi
Carmel og franska blaöa-
mannsins Jacues Derogy sem
skrifaö hafa bók um litt
þekkta þætti úr sögu Israels.
Fundurinn I
Damaskus
A fundi,sem þau riki Araba,
i ÓAUDÍ-
ij arabía
l.
s
Haraldur Ólafsson:
Heimshorna-
pistíll
CHAR.M-ei-CH€iK
sem hvaö andvigust eru Israel,
héldu eftir fundinn i Camp
David.var ákveöiö aö heröa
baráttuna gegn Sadat og hon-
um lýst sem svikara viö mál-
staö Araba og þá einkum
Palestinumanna. Þeir sem aö
þessu standa eru Alsfrmenn,
Libýumenn, Sýrlendingar og
Palestinumenn og svo
Suður-Jemen. Irakar hafalýst
samþykki sinu við ályktanir
Damaskusfundarins.
Palestinumenn áttu þar lika
fulltrúa.
Ekki hefur þessi fundur
mikil áhrif á stefnu Egypta,
enda þeir sem aö honum
standa annaö hvort fjarri
landamærum Israels eöa þá
ekki til stórræöa á sviöi
hernaðar. Sýrlendingar og
írakar eru litlir vinir um þess-
ar mundir, og Sýrlendingar
eru auk þess i erfiöri stööu i
Libanon. Palesti'numenn eru
sjálfum sér sundurþykkir,eins
og fram kom er Jasser Arafat
fór ásamt Hassad Sýrlands-
forseta til fundar við Hussein
Jórdaniukonung meöan á
fundinum i Damaskus stóö.
Andstaöa Jórdaniumanna og
Framhald á bls. 35
Júralýðveldið
yngsta lýðveldi í Evrópu
Roland Beglin er leiötogi þjóöernissinna I Júra. Hér sést hann á
götu I höfuöborginni Delmont.
Sunnudaginn 24. september
sl. var stofnað nýtt lýöveldi i
Evrópu. Ekki vakti þetta nýja
riki neina sérstaka athygli og
er þó margt eftirtektarvert i
sambandi við þaö. Hiö nýja
lýöveldi heitir Júralýöveldiö
ogeru ibúarnir tæplega sjötiu
þúsund. Þetta er reyndar ekki
sjálfstætt ríki þótt lýöveldi sé
heldur 23. kantönan I Sviss.
Sviss er sambandsrlki og
hafa hinar einstöku kantónur
allmikla sjálfsstjórn i innri
málum. Þrjú tungumál eru
opinber i Sviss, þýska, franska
ogitalska. Þýskumælandi ibú-
ar landsins eru langtum fjöl-
mennari en þeir samanlagt,
sem tala önnur mál. Fleiri
mál en þessi þrjú eru töluö i
Sviss og er rátorómanska töl-
uö i nokkrum dölum þar. Þar
til Júralýöveldiö kom til sög-
unnar um siöustu helgi voru
svissnesku kantónurnar 22, en
verða i framtiöinni 23. Skipt-
ast þær i stórum dráttum eftir
tungumálum, en þó eru landa-
mæri þeirra aldrei algerlega
tengd málinu.
Svisslendingar nota þjóöar-
atkvæðagreiðslur til aö leysa
hin sameiginlegu mál landsins
i rikara mæli en tiðkast I öör-
um rikjum. I þjóöaratkvæöa-
greiðslu um stofnun hinnar
nýju kantónu var yfirgnæfandi
meirihluta landsmanna sam-
þykkur stofnun Júralýöveldis-
ins.
Þessi breyting á sér langa
sögu. I átta aldir var þessi
hluti Sviss sjálfstjórnarsvæði
og voru biskupar þar þjóö-
höföingjar ekki ósvipaö og nú
er i Andorra. A Vinarfundin-
um 1815 þegar gengiö var frá
nýskipan Evrópu eftir
Napóleonsstyrjaldirnar var
Júrasvæðið lagt undir
Bern-kantónuna i Sviss.
Ibúarnir hafa jafnan verið
andvigir þessari skipan og á
undanförnum árum hefur oft
komiö til mótmælaaðgerða og
óeirða er ibúarnir hafa krafist
þess að losna úr tengslum við
hina þýskumælandi ibúa
Bernar.
Ekki er þó vist aö friöur
haldist þótt Júralýðveldið sjái
dagsins ljós. Fyrir nokkrum
árum samþykktu þrjú
Júra-héruö aö vera áfram inn-
an Bernarkantónunnar, og
hafa ákafir sjálfsstjórnarsinn-
ar i Júra heitiö þvi aö ekki
veröi látiö liöast aö þau héruö
sameinist ekki fyrr eöa siöar
Júralýöveldinu.
Ctslit þjóöaratkvæöa-
greiðslunnar i Sviss um Júra
styrkja minnihlutahópa i
Evrópu ibaráttunni fyrir auk-
inni sjálfsstjórn og viöurkenn-
ingu á menningu og þjóöerni.