Fréttablaðið - 07.10.2006, Qupperneq 18

18 7. október 2006 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR:
Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚAR RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson og Páll
Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og
þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér
rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Það var Marteinn skógarmús sem elti mig og reyndi að éta
mig.“ Allir ættu að kannast við
þessa málsvörn Mikka refs úr
Dýrunum í Hálsaskógi. Hún þótti
ekki sérlega sannfærandi í
leikritinu en kannski gleymdi
Egner að skrifa réttu persónurnar
inn í stykkið. Kannski hefði hann
átt að bæta þeim Vilhjálmi
Egilssyni, Birni Bjarnasyni og
Styrmi Gunnarssyni inn í það, með
þá Andrés Magnússon, Hannes
Hólmstein og Þór Whitehead sem
aukapersónur. Þá hefði Mikki
refur eignast fjölmennan kór
stuðningsmanna og aldrei þurft að
hætta að borða önnur dýr.
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka atvinnu-
lífsins, heldur því fram að
álframleiðsla á Íslandi sé lögð í
einelti. Ég nenni ekki að elta ólar
við það hversu heimskulegur og
móðgandi allur hans málflutning-
ur er. Aðalatriði málsins er að
hann er rangur. Það felst ekkert
einelti í því að álfyrirtækjunum er
boðið „lægsta raforkuverð í
heimi“ ef þau vilja allranáðarsam-
legast hefja starfsemi á Íslandi.
Ekki fólst heldur neitt einelti í því
að umhverfisráðherra skyldi
hunsa niðurstöðu Skipulagsstofn-
unar um Kárahnjúkavirkjun, en
Skipulagsstofnun lagðist gegn
þeirri framkvæmd vegna „veru-
legra, neikvæðra og óafturkræfra
umhverfisáhrifa“. Allir sem hafa í
sér einhvern snefil af réttlæti geta
ekki komist hjá þeirri niðurstöðu
að í þessu spili öllu saman hafi
verið rangt gefið frá upphafi og að
allt sem ráðamenn á Íslandi hafi
gert hafi verið álrisunum í hag.
Það sem er sláandi við málflutning
framkvæmdastjóra Samtaka
atvinnulífsins, er að hann þolir
einfaldlega ekki að hlusta á
mótmæli músarinnar yfir því að
vera étin. Það er hin eina sanna
ósvinna í hans augum og gengur
sú sjálfsblekking svo langt að
hann fer að tala um rándýrið sem
fórnarlambið.
Hið sama má segja um
málsvara gamla kaldastríðsharð-
línuliðsins sem ennþá virðist
stjórna Morgunblaðinu og
umfjöllun um samtímasögu á
Íslandi. Fyrir liggur alvarlegur og
rökstuddur grunur að ráðamenn
hafi fyrirskipað hleranir og
njósnir um samborgarana í
pólitískum tilgangi. Þetta var eins
konar sálfræðihernaður gegn
pólitískum andstæðingum,
framkvæmdur af stjórnmála-
mönnum sem voru svo vanir því
að halda um valdatauma að þeir
litu á það sem glæp ef einhver var
ósammála þeim – a.m.k. í tiltekn-
um málum. Hleranir þessar
skiluðu auðvitað engu, ekki frekar
en hleranir hjá saklausu fólki gera
almennt séð. Í stað þess að horfast
í augu við þessar staðreyndir
ómerkja talsmenn Sjálfstæðis-
flokksins í stétt blaðamanna og
sagnfræðinga sjálfa sig með því
að taka upp málflutning Mikka
refs; í raun og veru á það að hafa
verið músin sem ógnaði rándýr-
inu. Samhengið sem hér er rakið
er ekki skiljanlegt öðrum en
innvígðum og innmúruðum, en
ímyndum okkur ef við lifðum eitt
andartak í heimi Morgunblaðsins
og Þjóðmála en ekki í raunheim-
um. Ef þessi vopnaði leyniher var
til verður að hæla honum fyrir
aðdáunarverða stillingu og
kænsku sem hann sýndi árum
saman. Ekki greip hann t.d. til
vopna þegar lögregla og Heimdell-
ingar börðu á friðsömum almenn-
ingi með kylfum 30. mars 1949.
Ekki fundu hlerunarmeistarar
ríkisins heldur leyniherinn með
öllum persónunjósnunum. Samt
eigum við að trúa að í rauninni
hafi refurinn verið í mikilli hættu
út af ágangi músarinnar.
Veruleikafirring þeirra sem
hafa skipað sér í klapplið rándýr-
anna getur auðvitað verið með
ólíkindum. Þannig reynir Morgun-
blað Styrmis Gunnarssonar að
kenna Samtökum herstöðvaand-
stæðinga um hungursneyð í
Úkraínu á 4. áratugnum. Ég býst
fastlega við því að Morgunblaðið
muni bráðum árétta að Sigurbjörn
Einarsson hafi víst verið „smurð-
ur Moskvuagent“. Í sjálfu sér er
það ekki nema jákvætt að
herstöðvandstæðingar skuli vera
svo flekklausir að Morgunblaðið
treystir sér ekki til að gagnrýna
neitt sem þeir hafa raunverulega
sagt eða gert. En er brottför
Bandaríkjahers virkilega svo
mikið áfall fyrir Moggann að
menn þar á bæ þurfi að gera sig
að fíflum fyrir vikið? Á kannski
þjóðin að hrista höfuðið yfir
Morgunblaðinu og hugsa: „Aum-
inginn, hann er í ástarsorg og
hefur leyfi til að láta eins og
vitleysingur“? Ég held að þegar
frá líður muni Morgunblaðið skilja
að ástarsamband blaðsins við
Bandaríkjaher var frekar sjúkt og
hvorugum til sóma.
Viljinn til að læra af reynslunni
og jafnvel að viðurkenna mistök
öðru hvoru er ekki á allra færi.
Það gerist kannski ekki nema í
barnaleikritum að refir læri að
borða gras og láta sér lynda við
mýs. Það væri þó framför í því að
hinir pólitísku refir hér á landi
hættu að vorkenna sér og saka
mýsnar um einelti.
Einelti
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Yfirgangur Sjálfstæð-
isflokksins
Sigurstranglegur rektor
Framboð Guðfinnu Bjarnadóttur,
rektors Háskólans í Reykjavík, í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokks í Reykjavík
þykir vera mikill fengur fyrir flokkinn.
Guðfinna er skelegg og hefur staðið
sig vel í starfi og því alls ekki ólíklegt
að hún lendi ofarlega á framboðslista
þegar atkvæði hafa verið talin. Hlutur
kvenna á lista Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík var afar rýr í síðustu kosn-
ingum og er mál manna að
hann þurfi að vera meiri eigi
flokkurinn að auka hlut sinn
meðal kvenna.
Vasast í mörgu
Bjarni Harðarson,
fyrrverandi rit-
stjóri Sunnlenska
og fastagestur spjallþátta, er á leið í
framboð fyrir Framsóknarflokkinn í
Suðurkjördæmi. Bjarni hefur í ýmsu
að snúast, í dag opnar hann bókabúð
á Selfossi þar sem hugguleg stemn-
ing mun ráða ríkjum. Gestum verður
boðið upp á kaffisopa yfir bókagrúski
og án efa spjall um pólitík ef Bjarni
er við búðarborðið. Þrátt fyrir að hafa
ekki beitt sér á opinberum vettvangi
pólitíkur hefur löngum verið vitað að
framsóknarhjarta slær í Bjarna enda
hefur hann verið flokksbundinn um
áratugaskeið.
Í vitlausum flokki
Aðrir nýliðar í prófkjörsbaráttu eru
ekki jafn tryggilega spyrtir við flokkinn
sem þeir eru í framboði fyrir. Helga
Vala Helgadóttir sem býður sig fram
í prófkjör Samfylkingarinnar í Norð-
Vesturkjördæmi er til dæmis sögð
vera í framboði fyrir Vinstri græn í DV
í gær. Helga Vala skipulagði blakmót
fyrir Vinstri græn fyrir síðustu alþing-
iskosningar sem vakti mikla athygli.
Hún hélt því fram að það hefði kostað
hana starf á fréttadeild ríkisstofnunar-
innar. Eiginmaður Helgu, Grímur Atla-
son, bauð sig einnig fram í prófkjöri
Vinstri grænna fyrir borg-
arstjórnarkosningarnar
síðasta vor. Þau hjón
og flokkurinn eru skilin
að skiptum en stimpill-
inn hefur ekki máðst af
þeim enn eins og dæmin
sanna.
sigridur@frettabladid.is
Magadans - 07.okt kl. 11:00
Tangó - 09. okt kl. 19:00
Salsa - 11. okt kl. 19:00
Rope Yoga - Morguntímar,
síðdegistímar, karlahópur
MANNRÆKT
www.man.is
Álafosskvos í Mosfellbæ
Sími 566-8587 og 699-6684
N
ýr meirihluti í borgarstjórn Reykjavíkur tilkynnti í
vor að fengnir yrðu óháðir aðilar til að gera úttekt
á fjárhagsstöðu borgarinnar í upphafi nýs kjör-
tímabils. Það voru eðlileg viðbrögð í ljósi þess að í
meira en átta ár hafði Sjálfstæðisflokkurinn gagn-
rýnt R-listann fyrir að safna skuldum, hækka álögur á borgar-
búa og auka útgjöldin úr hófi fram. Fór gagnrýnin sérstaklega
hátt í kosningabaráttu flokksins 2002 en lítið heyrðist talað um
fjármál Reykjavíkurborgar í aðdraganda síðustu sveitarstjórn-
arkosninga. Kjósendur voru orðnir langþreyttir á endalausum
upptalningum á tölum sem þeir skildu ekki og staðföstum and-
mælum borgarfulltrúa R-listans.
Borgarstjóri og formaður borgarráðs kynntu skýrslu end-
urskoðendafyrirtækisins KPMG síðastliðinn fimmtudag. Ein
megin niðurstaða úttektarinnar er að rekstrartekjur Reykjavíkur-
borgar hafi á árunum 2002-2006 ekki dugað fyrir almennum rekstr-
argjöldum. Hallarekstur borgarsjóðs var viðvarandi öll þessi ár.
Þetta hafði það í för með sér að skuldirnar hrönnuðust upp. Í
úttektinni kemur fram að heildarskuldir borgarsjóðs hækkuðu
um rúma tíu milljarða króna á tímabilinu. Eignirnar rýrnuðu um
1,6 milljarða króna. Niðurstaðan er að eigið fé Reykjavíkurborg-
ar, eignir að frádregnum skuldum, hefur rýrnað um um rúma 13
milljarða einungis frá árinu 2002.
Fyrrverandi borgarstjórar R-listans líktu rekstri borgarinnar
við rekstur fyrirtækis. Þeir hefðu fengið uppsagnarbréfið afhent
strax fyrsta árið.
Þá segir í úttektinni að fjárfestingar borgarsjóðs og fyrirtækja
í eigu borgarinnar frá árinu 2002 hafi að stórum hluta verið fjár-
magnaðar með skuldaaukningu. Vinstri menn segja þetta arðbær-
ar fjárfestingar, jafnvel eftirsóknustu skuldir landsins, og vísa
oftast til framkvæmda Orkuveitu Reykjavíkur. Af 77 milljörðum
króna sem var varið í fjárfestingar er aðeins hægt að rekja 47
milljarða til fjárfestinga Orkuveitunnar.
Ætlar einhver að halda því fram að ríkissjóður hafi ekki líka
þurft að fjárfesta fyrir háar fjárhæðir á þessu tímabili? Veltu-
aukning hefur auðvitað aukið tekjur ríkissjóðs úr hófi og minnkað
aðhald í útgjöldum. En það er bót í máli að helsti höfuðverkur
gæslumanna ríkissjóðs stafar af vangaveltum hvort æskilegt sé
að greiða meira niður skuldir án þess að draga úr skilvirkni lána-
markaðarins. Á meðan skuldir ríkissjóðs lækka ár frá ári aukast
skuldir borgarsjóðs. Þar hefur ekki verið hægt að fjárfesta án
þess að fá peninga að láni.
Það segir sig sjálft að ef einhver ræki heimilið sitt með þess-
um hætti yrði fjölskyldan fljótt gjaldþrota. Það er ekki hægt að
auka skuldir endalaust, eyða um efni fram og fá lánað fyrir öllum
nauðsynlegum fjárfestingum. Þetta skilja flestir. Hins vegar fer
Reykjavíkurborg ekki á hausinn því stjórnmálamenn geta alltaf
sótt meiri peninga í vasa borgarbúa. Skuldir í dag þýða því auknir
skattar á morgun. Fyrir þessu finna Reykvíkingar.
Nú sækist Samfylkingin eftir að leiða ríkisstjórn eftir næstu
alþingiskosningar. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, sem ber mikla
ábyrgð á fjárhagsstöðu Reykjavíkurborgar sem fyrrverandi borg-
arstjóri, óskar eftir stuðningi landsmanna. Er henni treystandi til
þess? Fyrst þarf hún að sannfæra kjósendur um að ríkissjóður
fari ekki sömu leið og borgarsjóður taki hún við stjórnartaumun-
um. Og orð hennar verða að hafa einhverja þýðingu í þetta sinn.
Borgarsjóður rekinn með viðvarandi halla:
Skattar og skuldir
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON SKRIFAR
Umræðan | Afdrifaríkar ákvarðanir
Fyrir austan fyllist dalur af kyrru vatni. Gljúf-ur, gjár og fossar hverfa sjónum ófæddra kyn-
slóða. Svipbrigðum landsins fækkar meðan þungi
lónsins leggst á sprungur og stíflu. Við vonum að
hún haldi. Kyrrlát vonbrigði hafa á sama hátt farið
hægt vaxandi í hugum og hjörtum þjóðar sem,
stundum í þögulli hneykslan, stundum í opinber-
um mótmælum, hefur fylgst með ríkisstjórn missa
tengslin við fólkið í landinu.
Það gerðist í fjölmiðlalögunum. Það gerðist í
Íraksstríðinu.
Við lýstum yfir ævarandi hlutleysi okkar árið 1918.
Ævarandi. Að eilífu.
Tveir menn ákváðu að það þýddi í 85 ár. Þeir eru
farnir en fylgjendur þeirra og samverkamenn hafa
tekið við. Og sjá ekki eftir neinu. Halda áfram þar sem
frá var horfið.
Við þetta fékkst ríkisstjórnin kjörtímabilið á enda.
Hún reynir nú að slökkva þá elda sem hún kveikti sjálf
í efnahagsmálum þjóðarinnar. Hún reynir nú, fyrst nú,
að finna leiðir til þess að lækka matvælaverð fólksins
í landinu. Við borgum helmingi meira fyrir mat en
nágrannaþjóðirnar en það gat beðið. Slíkt er leyst á
kosningavetri.
Ríkisstjórnin mun á næstu mánuðum skýra fyrir
þjóðinni að framtíðin sé björt haldi hún áfram að
stjórna. Að brotthvarf bandaríska hers-
ins hafi ekki komið á óvart. Allir vita að
þetta er ekki rétt. Ríkisstjórnin mun
reyna að útskýra fyrir íbúum Vest-
mannaeyja og Suðurlands að samgöngu-
bætur séu rétt handan við hornið. Þær
eru reyndar handan við hornið. Suðvest-
urhornið. Í kjördæmi samgönguráð-
herra.
Ég get ekki gleymt þessu landi sem
hverfur fyrir austan. Ég get ekki gleymt
fjölmiðlalögunum sem þjóðin mótmælti
með svo afgerandi hætti að forsetinn
neitaði að skrifa undir lögin. Við sjáum öll ríkisstjórn
sem skynjar ekki samfélagið sem hún er sprottin úr,
ríkisstjórn sem hlustar ekki á raddir fólksins og skilur
ekki öll þessi læti. Út af engu.
Ég get ekki gleymt myndinni af Ali. Skaðbrennda
drengnum sem missti útlimi og fjölskyldu í stríðsað-
gerðum sem við Íslendingar studdum. Ég vona að þið
gerið það ekki. Ég get ekki og vil ekki sitja þegjandi
undir þessu lengur. Ætla að gera allt sem ég get til
þess að koma í veg fyrir að þessi ríkisstjórn stjórni
hér áfram. Allir sjá að henni er ekki treystandi til þess
að stjórna þannig að nokkur sómi sé að.
Höfundur sækist eftir 1.-2. sæti í prófkjöri Samfylk-
ingarinnar á Suðurlandi.
Myndin af Ali
RÓBERT MARSHALL