Fréttablaðið - 07.10.2006, Blaðsíða 82

7. október 2006 LAUGARDAGUR42
Erlendum verkamönn-
um fjölgar með hverju
árinu og eru nú umtals-
verður hluti vinnuafls-
ins. Mikið hefur verið
fjallað um slæman
aðbúnað þeirra, svo
mjög að halda mætti að
allir lifðu þeir í einberri
eymd og vesöld. Klem-
ens Ólafur Þrastarson
fór á stúfana og komst
að því að svo er ekki.
M argir Pólverjarnir sem eru við störf hér á landi, komu ekki einungis hing-
að vinnunnar vegna, þótt hún hafi
vissulega ráðið þar mestu um. Þeir
sáu þetta framandi land í ævintýra-
ljóma og voru spenntari fyrir kynn-
um af því, en að skreppa til dæmis
yfir landamærin til Þýskalands.
Einn viðmælandi sagði svo, um
orsakir vistaskiptanna. „Þegar ég
fékk tilboð um vinnu á Íslandi,
hugsaði ég um þetta sem risavaxið
ævintýri að koma hingað. Hér eru
eldfjöll og ýmsar furður sem ekki
er hægt að sjá í Evrópu. Mig lang-
aði til að sjá þetta með eigin augum
og verða mér úti um reynslu.“
Flestir farandverkamennirnir
sem rætt var við vegna þessarar
greinar eiga það sammerkt að hafa
fundist Ísland ógnvekjandi í fyrstu.
Sumir sóru í upphafi dvalarinnar
að snúa heim við fyrsta tækifæri.
En þeir eru einnig sammála um að
Ísland venjist með tíð og tíma, á
einhvern illskýranlegan máta, og
flestir geta vel hugsað sér að vera
hér lengur, jafnvel að setjast að
fyrir fullt og allt.
Farandverkamennirnir eru
margir hverjir að kynnast útlönd-
um í fyrsta skipti með Íslandsför-
inni og segja þeir að lífið hér sé
gjörólíkt því sem þeir lifðu heima
fyrir. Tilveran í verbúðinni Íslandi
er mun einfaldari: „Vinna og ekkert
stress“ er algengt viðkvæði.
Helsta umkvörtunarefnið er
samt einsemdin. Eiginkonur
mannanna voru lítt hrifnar af því
að rífa sig upp og yfirgefa heim-
kynnin til að flytjast á kalda og
dýra eyju, fjarri fjölskyldunni.
Karlarnir fóru því einir og sendu
aurinn heim. Eitt af því sem menn-
irnir sakna sárt er pólsk matar-
gerð. Stanislav í pólsku verslun-
inni MiniMarket í Breiðholti segir
þá Pólverja sem búi á Íslandi
gjarnan splæsa í pólska skinku og
agúrkur. Einstæðir karlar kaupi
oft kjöt í dósum ofan í sjálfa sig og
hiti sér súpu á kvöldin. Þeir sækja
í pólska bragðið.
Messur og ferðalög um landið
Pólverjarnir gera þó meira en að
strita, éta og sofa. Þeirra „verbúð-
arlíf“ er talsvert heilnæmara en
það líferni íslenskra farandverka-
manna sem lýst er í textum Tolla
og Bubba. Til dæmis eru þeir marg-
ir hverjir duglegir að sækja kaþ-
ólskar messur og fara í sund. Þeir
reyna flestir að sjá sem mest af
landinu og hafa farið í Bláa lónið;
kíkt á Gullfoss og Geysi, svo eitt-
hvað sé nefnt. Tveir félagar sögðu
blaðamanni frá ferð sinni á „ísfjall-
ið mikla“ Langjökul, en hún var
farin á lítilli Toyota Corolla-bifreið.
Voru þeir ekki óánægðir með það
Erlendar stoðir samfélagsins
Norbert hefur unnið hér á landi í sex ár, en ætlaði fyrst
að vera í eitt ár. Hann kann vel
við sig á Íslandi; telur landið gott
og þegnana sömuleiðis. Hann
bendir hins vegar á að hingað
bráðvanti pólskt sendiráð. „Öll
vandræði okkar þurfum við að
fara með til Óslóar, í sendiráðið
þar,“ segir Norbert. „Einnig er
óskiljanlegt af hverju ekki er
flogið beint til Póllands, við erum
mörg þúsund Pólverjar hérna og
allir fljúga heim til sín einu sinni,
tvisvar, á ári.“
Norbert er vinnusamur og
segir sumt líkt með þjóðunum
tveimur. „Við Pólverjar erum
alveg eins og þið, nema við vinn-
um meira. Vinnudagurinn er oft-
ast frá átta til sjö, nema á föstu-
dögum og laugardögum, þá erum
við búnir fyrr, kannski um klukk-
an þrjú eða fjögur. Eftir vinnu á
föstudögum fer ég í vínbúð eða
heim til mín og á laugardögum
förum við konan mín að versla
saman. Ég hitti líka aðra Pólverja
mest um helgar, því á virkum
dögum er lítill tími til þess.“
Norbert, starfsmaður og túlkur Faglagna ehf.
Vantar sendiráð og
beint flug heim
NORBERT VIÐ STÖRF FRÉTTABLAÐIÐ/HÖRÐUR
Renata hefur verið á Íslandi í þrjá mánuði og er nú á leiðinni
aftur til Póllands. Hún kom til
landsins til að þéna peninga, en
einnig til að læra íslensku og æfa
sig í ensku. Hún kynnti sér Ísland
á netinu áður en hún kom hingað
og segir fjölmarga Pólverja
spennta fyrir Íslandi, en ekki bara
vegna vinnu. „Hér eru afar skrýt-
in fyrirbæri,“ segir Renata og
telur fyrst til veðurfar og öfgar
dags og nætur. „Þetta er allt nýtt
fyrir mér. Ég er glöð að hafa séð
þetta, þótt ég hafi ekki séð allt sem
ég vildi sjá.“ Renata segir reynsl-
una af Íslandsdvöl sinni ómetan-
lega.
Aðspurð hvort henni hafi ekki
tekist að safna sér einhverjum
aurum, svarar Renata hlæjandi að
henni hafi tekist að safna sér fyrir
miðanum heim og þar með hafi
markmiðinu verið náð. Hana lang-
aði til að geta staðið á eigin fótum
og segir ungt fólk ekki hafa mikla
möguleika í Póllandi þótt það sé
háskólamenntað eins og hún.
„Ekki nema maður sé dóttir for-
setans. Allir vilja sjálfstæði frá
foreldrum sínum. Það er auðveld-
ast að fá það með því að fara utan
til vinnu. Fyrst þegar ég kom til
Íslands var ég skelfingu lostin,
alveg skíthrædd. Nú hef ég aðlag-
ast og kann að meta mun fleiri
hluti hér en áður. Ég verð samt að
snúa til fjölskyldu minnar á ný.“
Renata, háskólamenntuð afgreiðslustúlka:
Var skelfingu lostin
Nuno Silvestre er portúgalskur verkstjóri, uppalinn í Algarve
og hefur langa reynslu af farand-
verkamennsku. Hann hefur starf-
að á Spáni, Frakklandi og á Eng-
landi, en líður best á Íslandi. Nuno
telur landinu til kosta, ótrúlegt en
satt, veðrið: „Síðasti vetur var ótrú-
lega fallegur, sérstaklega himinn-
inn og norðurljósin. Á Spáni finnst
mér hins vegar alltof heitt og Eng-
land, tja, England er ágætis land,
en þar er sífelld rigning.“ Fyrsta
vinnureynsla Nunos hérlendis var
í Kárahnjúkavirkjun og segir hann
að eftir þá reynslu sé veturinn í
Reykjavík leikur einn.
Nunos og Damian, pólskur
félagi hans, eru sammála um að
samskipti þeirra við Íslendinga séu
vandræðalaus. „Okkur er sagt hvað
við eigum að gera og ekkert vesen.
Bara „góðan daginn, geriði þetta
og þetta“ og ekkert meira.“ Inntir
eftir því hvort þeir sakni ekki inni-
haldsríkari samskipta, svarar
verkstjórinn: „Við þurfum ekkert
að tala meira, að minnsta kosti ekki
í vinnunni. Við erum á Íslandi til að
vinna, ekki tala.“ Pólverjinn Dami-
an tekur undir þetta heilshugar.
Þeir Nuno og Damian segjast
njóta lífsins á sunnudögum: „Ég fæ
mér oft kaffi á Segafredo við Lækj-
artorg, því þeir gera espressó sem
minnir mig á Portúgal,“ segir
Nuno, en Damian fer oftast á Sel-
foss til að skemmta sér: „Þar er
stórfínt kvikmyndahús og þar á ég
líka vin frá Þýskalandi.“
Nuno dauðsaknar sinna nán-
ustu, matarins og portúgalska
bjórsins. „En það er allt að breyt-
ast til batnaðar,“ segir Nuno bros-
andi, því konan hans er nýkomin til
Íslands.
Nuno og Damian:
Erum hér til að
vinna, ekki tala
NUNO ER VINSTRA MEGIN EN DAMIEN TIL HÆGRI. FRÉTTABLAÐIÐ/KLEMENS
afrek. Einnig sækja mennirnir í
félagsskap vinnufélagana. Hjá
einu fyrirtæki var til að mynda
farið í ferðalag á golfvöllinn Bakka-
kot um síðustu helgi og var það í
fyrsta skipti sem Pólverjarnir hjá
því fyrirtæki höfðu spilað golf.
Vakti það mikla lukku. Vinsælt er
einnig að spila fótbolta á sunnu-
dögum og þeir sem eiga afruglara
horfa á pólsku sjónvarpsstöðina
Polsat. „Maður getur þá að minnsta
kosti séð eitthvað af Póllandi,“
sagði einn viðmælandinn afsak-
andi.
Vinnan göfgar manninn
Allir þeir sem blaðamaður náði
tali af við ritun þessarar greinar,
sögðust ánægðir með dvöl sína
hér á landi og vildu að því yrði
komið á framfæri að þeim liði vel
hér. Einnig, að þeir séu ekki þræl-
ar eins og margir telji; þeir hafi
ekki komið alla þessa leið til þess
eins að láta fara illa með sig, þá
væri betur heima setið.
Undantekningarlítið eru far-
andverkamennirnir ánægðir með
vinnustaði sína. Launin eru „í lagi,
en ekki rausnarleg“ og Pólverjun-
um er hugleikin dýrtíðin á Íslandi.
Þeim finnst ósanngjarnt að miðað
sé við þjóðerni þegar laun eru
ákveðin. Laun verkamannanna
eru sögð tvisvar til þrisvar sinn-
um hærri hér en í Póllandi, en þeir
segja samanburðinn ósanngjarn-
an: „Atvinnurekendur byrja oft á
því að spyrja okkur hversu mikið
við fáum í laun í Póllandi og nota
það sem viðmið. Þeir spyrja aldrei
hversu mikið við borgum í húsa-
leigu í Póllandi eða hvað brauð og
mjólk kosti.“
Það mætti ráða af máli verka-
manna og atvinnurekanda að Pól-
verjar væru sú allra vinnusam-
asta þjóð í heimi. Þeir eru komnir
hingað til að vinna, segja þeir sí og
æ, og eru stoltir af: „Við Pólverjar
erum hér í vinnu fyrir Ísland, ekki
Pólland. Við erum að byggja risa-
mannvirki fyrir landið ykkar. Sum
störf virðast Íslendingar ekki geta
leyst af hendi. Sjaldan sér maður
Íslending í verkamannavinnu og
ég hef barasta aldrei séð Íslending
skúra!“ sagði einn viðmælandi og
skellti upp úr. „Hvað gerðist eigin-
lega ef útlendingarnir færu úr
landi?“
VIÐ VÉLINA HEFUR HANN
STAÐIÐ SÍÐAN Í KAFFITÍMAN-
UM. FRÉTTABLAÐIÐ/HÖRÐUR